خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) محمد غلامرضايي، استاد ادبيات دانشگاه شهيد بهشتي: سعدي يكي از اركان چهارگانه شعر پارسي است، شهرت سخن او در سه قالب شعر فارسي يعني غزل، مثنوي و قصيده بيشتر است. در بررسي سبك غزل سعدي بايد توجه داشت كه وي يكي از معروف‌ترين غزل‌سرايان فارسي به‌شمار مي‌آيد و مشهورترين سراينده غزل‌هاي عاشقانه؛ وي از غزل‌سراياني است كه در طول زمان پيوسته مورد توجه فارسي‌زبانان بوده و در ادواري حتي از حافظ، خوانندگان بيشتري داشته است.
اگرچه موضوعات عشقي و بزمي در شعر فارسي دري از آغاز وجود داشته و شاعران بيشتر در تغزل قصايد بدان مي‌پرداخته‌اند، از همان دوران ساماني، از شاعراني چون رودكي و ابوطيب مصعبي غزل‌وار‌ه‌هايي در دست است كه از نظر صورت و فرم به غزل‌هاي دوره‌هاي بعدي از بسياري جهات شبيه است، اما به نظر پژوهشگران از نظر شيوه طرح موضوع و بيان روابط عاشق و معشوق بيشتر به تغزل مي‌ماند.
در قرن ششم با ظهور شاعراني مانند سنايي، انوري و خاقاني به‌تدريج غزل وجوه صوري و معنوي خود را يافته و در قرن هفتم در دو شاخه غزل عاشقانه و عارفانه در شعر سعدي و مولوي به اوج خود رسيده است.
غزل عاشقانه را سعدي به چنان اوجي مي‌رسانيد كه پس از وي شاعران ديگر از ايجاد كردن تحولي اساسي در آن عاجز آمدند و شاعراني كه مهمترين آنان حافظ است، غزل‌هاي عارفانه و عاشقانه را با يكديگر تركيب كردند و پس از آن شاعران قرن نهم، دهم و يازدهم با بعضي تغييرات مفهومي و مضموني و ايجاد پراكندگي در مضامين ابيات غزل، به غزل‌سرايي ادامه دادند.
سعدي مطابق چاپ فروغي و به‌جز غزل‌هاي عرفاني و بخش ملحقات 637 غزل دارد. غزل‌هاي سعدي از نظر تعداد ابيات ميان هفت تا پانزده بيت و ميانگين ابيات غزل او حدود 8 تا 10 بيت است. معمولاً در غزل‌هاي وحدت موضوع را مي‌توان ادراك كرد.
بيش از سي درصد غزل‌هاي رديف دارد و در آن‌ها نزديك به چهل وزن عروضي به كار رفته و بعضي از وزن‌هاي شعر مانند مستفعلن فعلن در مفتعلن فعلن -يعني بحر بسيط- با آن‌كه در شعر سعدي روان و زيبا افتاده جزو وزن‌هاي كم كاربرد فارسي است و اگرچه وزن‌هايي مانند فعولن فعولن فعولن فعل يا مفعول مفاعلن مفاعيلن بيشتر متناسب با مثنوي و قصيده است، مهارت سخن گفتن سعدي و رواني كلام او، اين بي‌تناسبي را جبران كرده است.
------------------------------------------------------------------------------
دكتر محمد غلامرضايي، استاد گروه زبان و ادبيات فارسي، دانشكده ادبيات و علوم انساني دانشگاه شهيد بهشتي است. از جمله کتاب و مقاله‌هاي غلامرضايي درباره موضوع سبک‌شناسي مي‌توان به «سبک‌شناسي شعر پارسي از رودکي تا شاملو»، «سبک‌شناسي نثرهاي صدنامه»، «سبک‌شناسي نثرهاي صوفيانه»، «تحليل سبکي پنج غزل صائب با تاکيد بر رابطه شاعر با مخاطب» و... اشاره کرد.
چهارشنبه ۲۳ دی ۱۳۸۸ - ۰۸:۰۰
محمد غلامرضايي، استاد ادبيات دانشگاه شهيد بهشتي: سعدي يكي از اركان چهارگانه شعر پارسي است، شهرت سخن او در سه قالب شعر فارسي يعني غزل، مثنوي و قصيده بيشتر است. در بررسي سبك غزل سعدي بايد توجه داشت كه وي يكي از معروف‌ترين غزل‌سرايان فارسي به‌شمار مي‌آيد._
نظر شما