به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، «از منظر قرآن مجيد، انسان داراي دو جنبه روحي و جسمي است و همان‌طور كه جسم او نيازمند تغذيه و بهداشت سالم است، روح او نيز بايد تغذيه معنوي شود تا رشد كرده و تكامل يابد؛ با اين تفاوت كه در مقابل زندگي محدود و ناپايدار جسم، روح جاويد و پايدار است و پس از گذر از دنياي مادي در سراي باقي به زندگي خويش ادامه مي‌دهد. بنابراين، بايد به غذاي روح بيش از جسم اهميت داد.» اين بخشي از مقدمه كتاب «معنويت اسلامي» است.
بخش نخست كتاب، علاوه بر تعريف لغوي و اصطلاحي معنويت، به بررسي رابطه آن با مفاهيم ديگري از جمله عرفان، تصوف و اخلاق مي‌پردازد. همچنين معنويت‌هاي انحرافي در دو قسمت نو و كهن، در اين بخش بررسي و مباحثي از جمله تائوئيسم، هندوئيسم و بوديسم در آن مطرح مي‌شوند. «مباني معنويت» با عناويني از جمله خداشناسي، جهان‌شناسي، انسان‌شناسي و دين‌شناسي، مبحث ديگري از بخش نخست كتابند.
دين، مجموعه آموزه‌هايي است كه خداوند براي هدايت بشر فرستاده است و دين اسلام، كامل‌ترين اين دستورات را در خود نهفته دارد. در قسمتي از بخش نخست كتاب با عنوان «دين شناسي» درباره دين اسلام، آمده است: «مقصود از جامعيت و كمال دين اسلام اين است كه براي همه ابعاد وجودي انسان و شئون مادي و معنوي زندگي او برنامه دارد و پاسخگوي همه نيازهاي اوست. نگاه جامع اسلام به زندگي انسان و به هم پيوسته ديدن دنيا و آخرت، جداناپذير دانستن ديانت از سياست، سازگاري با فطرت و عقل و علم از جمله شواهد جامعيت اسلام است.»
«عوامل معنويت‌افزا» عنوان بخش دوم اين كتاب است كه 26 عنصر از جمله ايمان، خودشناسي، محبت به خداوند، صبر، محبت به معصومين(ع) و محاسبه نفس را از جمله اين عوامل در حوزه فردي مي‌داند. در بحث عوامل اجتماعي افزايش معنويت، اين كتاب 17 موضوع را نام مي‌برد كه از اين ميان مي‌توان به مديريت ديني، رفاه اجتماعي، اخوت، اسوه‌هاي نيكو و دوستان صالح اشاره كرد.
در اين بخش در مبحث «مديريت و رهبري معنويت‌گرا» كه قسمتي از بحث «عوامل سازماني معنويت‌افزا» است، مي‌خوانيم: «اگر امير و رئيس، رويكرد روحاني و معنويت‌گرايانه داشته باشد، روحانيت و معنويت را در مجموعه تحت امر خويش افزايش مي‌دهد، چنانكه اگر انديشه ضدمعنوي داشته باشد، آن را كاهش مي‌دهد.»
آثار و كاركردهاي معنويت نيز در سه رده فردي، اجتماعي و سازماني، در بخش سوم اين كتاب بحث و بررسي شده‌اند. جلب عنايت الهي، تقوا، عزت و كرامت، تواضع و ايثار از جمله كاركردهاي فردي معنويت‌اند.
اين كتاب در رده اجتماعي، به نتايج و كاركردهايي از جمله حمايت از مستضعفان، وحدت، افزايش مشاركت در صحنه و كاهش ناهنجاري‌هاي اجتماعي اشاره كرده است و درباره آن‌ها، با بيان آيات و روايات، توضيح مي‌دهد. شايسته‌سالاري، افزايش امنيت شغلي، افزايش كارايي و پيروزي در مبارزه با دشمن نيز از جمله آثار و كاركردهاي سازماني معنويت محسوب مي‌شوند.
در بخش سوم كتاب در قسمتي با عنوان «تقويت روحيه، عزم و اعتماد ملي» كه از نتايج اجتماعي معنويت به شمار مي‌آيد؛ آمده است: «ريشه اعتماد به نفس و عزم جدي در انسان، معنويت است. معنويت و ارزش‌هاي ديني از آنجا كه انسان را به شناخت خويش، خدا و جهان اطراف و هدفمندي وادار مي‌كند و به انسان و زندگي او معنا مي‌بخشد، نقش موثري در روحيه و اعتماد به نفس فرد دارد.»
بخش چهارم اين كتاب كه عنوان «موانع معنويت» را بر خود دارد، به معرفي و بررسي عوامل بازدارنده در معرفت پرداخته، مانند بخش‌هاي پيشين، اين عوامل را نيز در سه دسته فردي، اجتماعي و سازماني طبقه‌بندي مي‌كند.
جهل، كفر، شرك و دنياگرايي از جمله عوامل فردي‌اند كه موانعي براي معنويت به حساب مي‌آيند. نويسنده كتاب معتقد است نبايد علاقه و محبت نسبت به خانواده، مال و ثروت را دنياگرايي بدانيم، زيرا اين علاقه فطري است و در نهاد انسان قرار دارد؛ بلكه سرگرم شدن به دنيا، رضايت دادن به آن و قانع شدن به امور دنيوي از جمله موانع معنويت محسوب مي‌شوند. وي در ادامه، سخني از امام علي(ع) را در اين باره نقل مي‌كند كه مي‌فرمايند: «بر هر دل‌شيفته دنيا حرام است كه تقوا در آن جاي گيرد.»
كتاب در بخش پنجم، با ارايه راهكارهاي شكل‌گيري عوامل معنويت‌افزايي و رفع موانع آن به پايان مي‌رسد. از جمله عواملي كه اين بخش در معرفي عوامل افزايش معنويت معرفي مي‌كند، مي‌توان به خردورزي، تداوم عمل صالح و كسب حلال اشاره كرد. مبارزه با فساد و تبعيض، مبازه با تجمل‌گرايي واشرافي‌گري و مبارزه با فساد و تبعيض نيز از جمله عوامل تحقق معنويت و رفع موانع آن در اجتماع به شمار مي‌آيند. نويسنده معتقد است كه در سازمان‌ها نيز اجراي دقيق قوانين و ايجاد محيطي صميمي مي‌تواند در تحقق معنويت و رفع موانع آن موثر باشد.
چاپ نخست كتاب «معنويت اسلامي» تاليف علي‌اصغر الهامي‌نيا با شمارگان 2000 نسخه، 327 صفحه و به بهاي 50000 ريال از سوي نشر زمزم هدايت، وابسته به پژوهشكده تحقيقات اسلامي سپاه قم، به تازگي منتشر شده است.
یکشنبه ۲۹ آبان ۱۳۹۰ - ۰۹:۴۸
نظر شما