دكتر فخر روحاني، عضو هيات علمي دانشگاه قم، در مراسم افتتاح نمایشگاه «قیام عاشورا در منابع غیر فارسی ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی کتابخانه ملی» با اشاره به بيش از يك دهه پژوهش خود درباره ادبيات عاشورايي در منابع انگليسي،‌ امام حسين(ع) را يك شخصيت بين‌المللي، بين فرهنگي و بين ادياني دانست و گفت: با توجه به سفرهاي بسياري كه براي تحقيق به كشورهاي مختلف داشته‌ام، بيشترين اشتياق در پژوهش در موضوع عاشورا را در ميان غيرمسلمان‌ها ديدم.

روحاني افزود: در تحقيقات خود متوجه شدم كه بخش انگليسي كتابخانه امام حسين(ع) يكي از كم‌نظيرترين منابع پژوهشي در زمينه امام حسين(ع) و عاشوراست.

عضو هيات علمي دانشگاه قم با انتقاد از ارجاع بيشتر افراد در اين موضوع به تاريخ‌نگاري‌هاي غربي گفت: در تاريخ «ادوارد براون» يا نيكولسن، چيزهايي مي‌بينيد كه شگفت زده مي‌شويد و بايد بگويم اين افراد كه آن‌ها را به عنوان ايران‌شناس و اسلام‌شناس شناخته‌ايم، الفباي تفكر اسلامي را نياموخته‌اند.

وي در اين‌باره افزود: در كتاب «تاريخ ادبيات عرب» نيكلوسن، توهين‌هايي بسيار گزنده نسبت به شخصيت امام حسين(ع) ديدم كه تعجب مي‌كنم چرا تاكنون هيچ‌كس جرات نكرده به نوشته‌هاي او اعتراض كند يا بگويد او اشتباه كرده است. چرا بايد از نيكولسن تبعيت كنيم، در حالي كه ائمه(ع) را داريم و مي‌توانيم سرنخ‌ها را از آن‌ها بگيريم.

روحاني در ادامه گفت: انتقاد مهم‌تر من اين است كه با داشتن ميراث ارزشمندي مانند اهل بيت(ع) چرا تاكنون ادبيات اهل بيت(ع) را در زبان‌هاي فارسي، عربي، اردو، تركي و ... توليد نكرده‌ايم.

عضو هيات علمي گروه زبان‌شناسي و ادبيات انگليسي دانشگاه قم با ابراز ناراحتي از اين‌كه مطرح كردن موضوعات معطوف به كربلا و عاشورا در دانشگاه‌ها (به عنوان مثال در قالب پايان‌نامه) با انواع مشكلات مواجه مي‌شود، اظهار كرد: در چند سالي كه در اين موضوع تحقيق كرده‌ام، با عجايبي مواجه شده‌ام؛ از جمله اين‌كه يك آلماني موضوع رساله دكتراي خود را «تاثير گريه بر امام حسين(ع) در سعادت بشر» انتخاب كرده است، در حالي كه ما در كشور مسلمان‌نشين و شيعه، كارهايي كه معطوف به امام حسين(ع)، زيارتنامه‌ها يا تاثير آموزه‌هاي حاصل از زيارت امام حسين(ع) در ادبيات فارسي باشد، انجام نداده‌ايم يا در اين عرصه ‌كم‌كار بوده‌‌ايم.

روحاني افزود: با توجه به اين‌كه چند سال است به طور تخصصي در موضوع تاثير عاشورا در ادبيات انگليسي تحقيق مي‌كنم، به جد مي‌گويم كه مي‌توانيم ادبيات عاشورايي را بر فراز مطالعات تطبيقي ادبيات دنيا قرار دهيم اما متاسفانه وقتي در محافل دانشگاهي در اين‌باره صحبت مي‌كنم، با واكنش‌هاي خوبي مواجه نمي‌شوم.

وي با اشاره به لزوم تاسي از قرآن و تعاليم اسلامي و حديث ثقلين در ايجاد و گسترش ادبيات عاشورايي گفت: با داشتن اين ميراث، شايسته است ادبيات اسلامي را مطرح كرده، آن را به زبان‌‌هاي مختلف بسط دهيم. اين ادبيات بايد در دو بخش ادبيات قرآن و اهل بيت(ع) باشد. در ادبيات معطوف به اهل بيت(ع) نيز مي‌توانيم ادبيات نبوي، ادبيات علوي، ادبيات فاطمي، ادبيات حسيني و ... را داشته باشيم.

اين استاد دانشگاه در اين ‌باره افزود: در بخش ادبيات حسيني نيز مي‌توانيم بخش‌هاي مختلفي از جمله ادبيات شادي‌بخش را داشته باشيم كه مبتني بر اشعاري است كه در ميلاد امام حسين(ع) با عنوان مولودي خوانده مي‌شود. 

روحاني با بيان اين‌كه تاثير عاشورا بر ادبيات فارسي، نه تنها نياز به رشته تخصصي، بلكه نياز به يك دانشكده تخصصي دارد، اظهار كرد: در تحقيقات خود به بيش از 600 كتاب و مقاله انگليسي درباره عاشورا و كربلا برخورده‌ام كه هنوز متن برخي را مشاهده نكرده‌ام. ‌اكنون نيز كتاب‌شناسي اين كار را در دست تدوين دارم. 

اين پژوهشگر در پايان با انتقاد دوباره از كم‌كاري اهالي ادبيات و اصحاب زبان فارسي، درباره ادبيات عاشورايي گفت: وظيفه ما اين است كه بحث محرم و امام حسين(ع) را از عزاداري‌ها به دانشگاه بكشانيم و به نظام آموزش عالي نيز مي‌گويم كه اگر مي‌خواهند دانشگاه‌ها را اسلامي كنند، بايد اين كار را از دانشكده ادبيات و با وارد كردن موضوعات و تفكرات جدي به آن آغاز كنند. 

در اين مراسم همچنين حجت‌الاسلام دكتر احمد احمدی، ريیس سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) در سخناني با بيان تفاسيري درباره فرازهايي از زيارت عاشورا، درباره اين قيام گفت: اين واقعه چنان كه بايد و شايد در تاريخ ثبت نشده است، زيرا تاريخ تعهدي به ثبت دقيق و صحيح وقايع ندارد.

احمدي اضافه كرد: به عنوان مثال، ابومخنف به عنوان يكي از نخستين مورخان عاشورا، بخش‌هايي از اين واقعه را ثبت كرده اما اين‌كه چقدر بي‌غرض بوده، چه امكاناتي براي ثبت همه وقايع در اختيار داشته و همچنين علم و دين او؛ همه جاي سوال دارند. از معاصران نيز افرادي از جمله آيت‌الله محمدي ري‌شهري در «دانشنامه امام حسين(ع)» بيشتر به نقل سخنان ايشان (و كمتر به بحث‌هاي تاريخي عاشورا) پرداخته‌اند. 

وي با اشاره به اين‌كه تنها توجه به برخي سخنان نقل شده از قول امام حسين(ع) براي درك عظمت ايمان و اقتدار اين شخصيت بزرگ كافي است،‌ افزود: يكي از اين سخنان،‌ جمله «هيهات من الذله» است كه به شعاري براي همه ملت‌هاي آزايخواه تبديل شده است. 

ريیس سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها گفت: اهميت و تاثير قيام عاشورا آنقدر زياد بود كه از همان ابتدا،‌ گروه‌هايي از جمله توابين، كمر به خونخواهي مظلومان اين واقعه بستند. همچنين در اين باره مي‌توان به كتاب «مقاتل‌الطالبين» تاليف ابوالفرج اصفهاني اشاره كرد كه از نوادگان بني‌اميه است. اين نشان مي‌دهد كسي كه خود از نوادگان مسببان عاشورا بوده نيز تحت تاثير اين واقعه تاريخي است و حوادث عاشورا را آنچنان دقيق نقل كرده كه باعث تعجب و شگفتي است.

احمدي در بيان تاثير عظمت واقعه عاشورا بر غير مسلمانان، با بيان خاطراتي از سفرهاي خود به كشورهاي مختلف از جمله هند، ‌تاجيكستان،‌ مصر، افغانستان و پاكستان، به بيان كلامي از ‌پيامبر اسلام درباره عاشورا پرداخت و اظهار كرد: شهادت امام حسين(ع) حرارتی در دل‌های مومنان است که تا ابد به سردي نمي‌گرايد.

نمايشگاه «قيام عاشورا در منابع غير فارسي ايران‌شناسي و اسلام‌شناسي» صبح ديروز (شنبه) با حضور جمعي از اهالي علم و پژوهش افتتاح شد و تا 9 آذرماه، در كتابخانه ملي ايران پذيراي علاقه‌مندان است.