به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)،‌ نشست نقد و بررسی کتاب «درآمدی بر بینامتنیت» اثر بهمن نامورمطلق عصر دیروز دوشنبه 22 اسفند، با حضور مولف اثر و همچنین مرتضی بابک‌معین و علی‌ عباسی، در سرای اهل قلم برگزار شد. در ابتدای جلسه عباسی ضمن معرفی نامورمطلق و همچنین بابک‌معین گفت: این کتاب به‌نظر من یکی از کتاب‌های مناسب و مطمئن این حوزه است.

وی افزود: تمام منابع مورد استفاده توسط نامورمطلق برای نگارش این کتاب، از زبان فرانسه، یعنی منابع دست‌اول است، چرا که بنیانگذاران این رشته ژولیا کریستوا و رولان بارت، فرانسوی‌ هستند و معدود منابع موجود از برگردان انگلیسی آن‌ها به فارسی ترجمه شده‌اند و این مساله باعث بدفهمی‌هایی شده‌است. دکتر نامورمطلق با ترجمه مستقیم منابع از فرانسه، کتاب مرتب و منسجمی را به مخاطبان تحویل داده‌اند.

در ادامه  نامورمطلق گفت: تا چندی پیش در ایران آشنایی چندانی با نظریه‌های نو در عرصه مطالعات ادبی و فرهنگی وجود نداشت و بنابراین هرکدام از استادان به حوزه‌های مطالعاتی خاصی سوق پیدا کردند تا این نقص برطرف شود. به عنوان مثال آقای عباسی در روایت‌شناسی تخصص دارند و آقای بابک‌معین در نقد مضمونی. بیشتر مطالعات بنده هم بر «بینامتنیت» و «ترامتنیت» متمرکز بوده است. 

وي افزود: من نزدیک به 10 سال است که مشغول کار جدی در این حوزه هستم. در موضوع بینامتنیت در ایران فقط ترجمه کتاب «بینامتنیت» گراهام آلن، که انگلیسی زبان است، وجود دارد و من سعی کردم به منابع اصلی و دست‌اول مرتبط شوم و مطالبم را منتقل کنم، چراکه مبدع این علم یعنی کریستوا، فرانسوی است. من در مدت تالیف و ترجمه کتاب با کریستوا و همچنین لوران ژنی و ریفاتر در تماس بودم و از آن‌ها بهره بردم.

این مدرس دانشگاه در ادامه با توجه به استفاده از این علم در راستای تحلیل آثار ایرانی، گفت: بینامتنیت را در دو دامنه ادبیات و هنر آزمودم و برای این‌که بینامتنیت را بومی کنم و وارد حوزه هنر ایرانی شوم از مثال‌های ایرانی استفاده کردم و زمانی‌که وارد مطالعات بومی می‌شویم به دلیل تفاوت آثار ادبی و هنری ایرانی با دیگر جوامع، به ناچار باید نظریات را دستکاری کنیم. مطالعات بومی خودبه‌خود نظریات را فربه‌تر خواهد کرد.

نامورمطلق سپس با اشاره به نوآوری‌های خود در بخش تئوریک بینامتنیت گفت: تقسیم‌بندی مطالب کتاب ایده خود من است. اعتقاد دارم که ما در این مساله بخشی به نام «پیشا بینامتنیت» داریم که تاکنون در غرب صحبتی از آن به میان نیامده است. همچنین یک فصل جداگانه را به بررسی نظریات باختین اختصاص داده‌ام که این امر نیز تاکنون در کتاب‌های دیگر تجربه نشده است. اصل اساسی بینامتنیت بر این است که هر متنی بر اساس پیش‌متن‌هایی شکل می‌گیرد، بر این اساس من سعی کردم خود پیش متن‌های بینامتنیت را پیدا کنم.

وی در ادامه با اشاره به بخش دوم کتاب گفت: در این بخش برای بررسی روابط بینامتنی در هنر من دو مثال از هنر ایرانی را بررسی و تحلیل کرده‌ام، یکی سنگ‌نگاره‌های بیستون و دیگری تابلوی «این نیز بگذرد» پرویز کلانتری.

در ادامه جلسه عباسی با اشاره به بومی کردن نظریه بینامتنیت گفت: کلام دکتر نامورمطلق درباره بومی‌سازی نظریات بسیار مهم و اساسی است، چراکه نظریات غربی را نمی‌توان به شکل و صورت اصلی خود در تحلیل متون فارسی استفاده کرد. دغدغه نامورمطلق در این کتاب همین مساله بود و ایشان این نظریات را روی آثاری تولید شده در فرهنگ ایرانی پیاده کردند؛ این باعث می‌شود هر زمان که نظریات در تحلیل جواب ندهد، محقق به اصلاح نظریه بپردازد.

مرتضی بابک‌معین نیز درباره این کتاب گفت: من در مقام مقایسه مطالب این کتاب با دو کتاب ترجمه‌ای این حوزه در ایران، یعنی کتاب‌های «منطق گفتگویی» باختین و «بینامتنیت» گراهام آلن، باید بگویم که کتاب «درآمدی بر بینامتنیت» عمیق‌تر و ژرف‌تر از این دو کتاب است. از مزیت‌های اصلی این کتاب بخش‌بندی کاملا علمی و دقیق مطالب است.

وی افزود: من در خوانش کتاب با چند پرسش اصلی مواجه شدم. در این راستا مهمترین سوال این است که آیا بر اساس بینامتنیت، باید گفت که نویسنده یا آفریننده اثر فقط تقلید می‌کند؟ چرا که نقد بینامتنیتی به سوژه خلاق نویسنده اهميت نمی‌دهد و بیشترین اهميت بینامتنیت است، بنابراین سهم خلاقیت سوژه پدید آورنده در این‌جا مبهم می‌ماند.

نامورمطلق در پاسخ به این سوال گفت: بینامتنیت همان مسیری است که به نظریه «مرگ مولف» می‌انجامد. مرگ مولف را بارت مطرح می‌کند که از طراحان بینامتنیت است. بارت می‌گوید که تمام متن، بینامتن است، یعنی هیچ کجای متن را نمی‌توان پیدا کرد که تاثیر دیگر متن‌ها را نتوان در آن مشاهده کرد. بنابراین در بینامتنیت سهم مولف در خلق اثر کم‌رنگ می‌شود و تمام خلاقیت او در راستای ترکیب کنندگی خلاصه می‌شود.

در ادامه علی عباسی در تایید و ادامه سخنان نامورمطلق گفت: بینامتنیت آگاهی خلاق را به‌وجود می آورد و اصولا کار بینامتنیت خلق دوباره است، چرا که نمی‌توان از هیچ، چیزی خلق کرد و یا متنی را به‌وجود آورد.

در ادامه جلسه بابک‌معین به طرح چند مساله تخصصی درباره کتاب پرداخت و نامورمطلق به آن‌ها پاسخ گفت.  عباسی نیز به مشکلات ترجمه و برگردان واژه‌های این حوزه به زبان فارسی اشاره کرد. نامورمطلق در انتها به چرایی نامطلوب بودن چاپ کتاب اشاره کرد و گفت که در ابتدا قرار بر این بوده که کتاب توسط انتشارات فرهنگستان هنر چاپ شود، اما به دلایلی منتفی شد و کتاب به انتشارات سخن رفت و همین جابه‌جایی باعث شد تا کتاب مناسب چاپ نشود و اشکالاتی در زمینه زیبایی‌شناسی ظاهری و صفحه‌آرایی داشته باشد. نامورمطلق سپس اعلام کرد که تمامی اشکالات ظاهری در چاپ دوم برطرف خواهد شد.

نشست نقد و بررسی کتاب «درآمدی بر بینامتنیت» اثر بهمن نامور مطلق عصر دیروز دوشنبه 22 اسفندماه از ساعت 16 و 30 دقیقه تا 18 و 30 دقیقه،‌ با حضور نویسنده کتاب، مرتضی بابک‌معین و علی‌ عباسی در سرای اهل قلم برگزار شد.