مدير گروه كتابداري و اطلاع‌رساني سازمان سمت درباره ضرورت دستيابي به كتابخانه ديجيتال به خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، گفت: امروز نيازهاي كاربران و رفتار اطلاع‌يابي آن‌ها تغيير پيدا كرده و افراد تمايل دارند تا از راه دور و بدون حضور فيزيكي به منابع اطلاعاتي دست یابند.
عبدالرضا نوروزي چاكلي ادامه داد: اين نوع نياز حتي در ساير امور زندگي همچون امور بانكي و خدمات شهري ديده مي‌شود. كتابخانه‌ها نيز از اين قاعده مستثني نيستند و امروز افراد تمايل بيشتري به استفاده از كتابخانه‌هاي ديجيتال دارند.
مدير گروه كتابداري دانشگاه شاهد در ارزيابي خود از وضعيت فعلي كتابخانه‌هاي ديجيتالي در ايران گفت: بسياري از كتابخانه‌هاي ديجيتالي هنوز به معناي واقعي آن ديجيتالي نشده‌اند؛ بسياري از اين كتابخانه‌ها به لحاظ زيرساخت‌هاي فني، نرم‌افزاري و تامين منابع با شكل ايده‌ال خود فاصله دارند.
وي تاكيد كرد: ما در اين راه قدم گذاشته‌ايم اما تا رسيدن به نقطه مطلوب فاصله بسياري داريم.
به گفته نوروزي چاكلي، كارهايي آغاز شده و شركت‌هاي توليدكننده نرم‌افزارهاي كتابخانه ديجيتالي اقداماتي را در اين باره انجام داده‌اند اما اين كارها با استانداردهاي بين‌المللي كتابخانه‌هاي ديجيتال فاصله دارد.
عضو كميته برنامه‌ريزي گروه كتابداري وزارت علوم، به ديجيتال‌سازي منابع و موانع حقوقي آن اشاره كرد و افزود: يكي از اصلي‌ترين كارهايي كه در كتابخانه ديجيتالي بايد انجام شود ديجيتال‌سازي منابع است. كسب رضايت ناشر و نويسنده و بحث مالكيت معنوي در اين مرحله شايد از بحث‌هاي سخت‌افزاري كتابخانه ديجيتال مشكل‌تر باشد.
وي ادامه داد: اكنون متاسفانه بسياري از كتابخانه‌هاي ديجيتالي در ايران بدون رعايت حق مالكيت معنوي كتابخانه ديجيتال را تاسيس مي‌كنند.
وي همچنين با اشاره به جذب كتابدار متخصص در كتابخانه‌ها گفت: يكي از مسايلي كه به آن كم‌توجهي شده، استفاده از متخصصان و جذب كتابداران متخصص در كتابخانه‌هاست.
عضو كميته برنامه‌ريزي گروه كتابداري وزارت علوم ادامه داد: كتابخانه‌هاي عمومي تنها نوعي از كتابخانه‌هاست كه با گستره فراواني از مخاطبان سر و كار دارند و عموم شهروندان از اين كتابخانه استفاده مي‌كنند و بايد با استخدام كتابداران متخصص تفكري را در اين كتابخانه‌ها حاكم كرد كه گرايش به استفاده از كتابخانه ديجيتالي به وجود بيايد.
وي براي افزايش سطح كيفي كتابخانه‌هاي ديجيتالي نيز راهكارهايي را پيشنهاد كرد و افزود: بايد از يك سو به آموزش كاربران پرداخت و سطح سواد رسانه‌اي آنان را افزايش داد؛ به عبارت ديگر بايد روي فرهنگسازي كار كرد.
وي ادامه داد: در زمينه نرم‌افزاري و سخت‌افزاري نيز بايد تجهيزات لازم به وجود آيد و سرورهاي مناسب براي ايجاد شبكه‌هاي كتابخانه ديجيتال به‌وجود بيايد.
نوروزي چاكلي با تاكيد بر همكاري‌هاي بين كتابخانه‌اي نيز اظهار كرد: بحث مشاركت و تعاون ميان مراكز كتابخانه‌اي بايد جدي‌تر گرفته شود.
اين استاد كتابداري معتقد است اگرچه اسكن كردن منابع يكي از مراحل اصلي تاسيس كتابخانه ديجيتال است، اما تنها راه آن نيست.
وي ادامه داد: بسياري از مراكز كتابخانه‌اي كه تازه تصميم گرفتند اين كار را انجام دهند منابع خود را اسكن كرده‌اند اما در همين مرحله نيز بحث رعايت مالكيت معنوي پيش مي‌آيد كه متاسفانه در بيشتر مواقع اين موضوع رعايت نمي‌شود.
وي افزود: مشاهده مي‌كنيم كه لوح‌هاي فشرده بسياري در بازار وجود دارد كه گفته مي‌شود كتابخانه ديجيتالي است در حالي‌كه اين لوح‌ها تنها حاوي منابع اسكن و كپي شده است و حتي امكان جست‌وجوي اطلاعات، بازيابي و ... در آن وجود ندارد.
مدير گروه كتابداري دانشگاه شاهد، درباره تجربه كنسرسيوم مشترك محتواي ملي در ايران نيز اظهار كرد: بحث همكاري بين مراكز كتابخانه‌اي بحث جديدي نيست؛ در دهه 50 بحث اشتراك‌گذاري منابع مطرح شد اما امكانات گذشته با امكانات امروزي متفاوت بود.
وي افزود: امروز علاوه بر امكانات فني و سخت‌افزاري در اين باره، بحث فرهنگي نيز مهم است. نخستين مساله در اشتراك‌گذاري منابع خواست سازمان‌هاست. مراكز كتابخانه‌اي بايد منافع گروهي را بر منافع فردي خود ترجيح دهند. متاسفانه اين ديدگاه وجود دارد كه سازمان‌ها مي‌خواهند سهمشان در اين كنسرسيوم‌ها به طور كامل مشخص شود و كمتر به هدف نهايي فكر مي‌كنند. بسياري از سازمان‌ها در اشتراك‌گذاري منابع بخل دارند.
مدير گروه كتابداري دانشگاه شاهد درباره نقش دولت در ساماندهي كتابخانه‌هاي ديجيتالي نيز گفت: ديجيتالي‌سازي منابع نيز يكي از زيرمجموعه‌هاي نظام تشكيلاتي دولت است و دولت براي آن برنامه‌ريزي مي‌كند.
وي اضافه كرد: بايد در نظر داشت كه با افزايش دانش و آگاهي مردم توسعه فرهنگي اتفاق مي‌افتد و بخشي از اين توسعه نيز در گروه فعاليت كتابخانه‌هاي عمومي است كه بيشتر مراجعه‌كنندگان آن شهروندان معمولي هستند.
وي تاكيد كرد: بنابراين دولت بايد در اين زمينه برنامه‌ريزي جدي داشته باشد و با رفع موانع تاسيس كتابخانه‌هاي ديجيتالي اعم از موانع فني و فرهنگي گامي براي توسعه فرهنگي بردارد.
نوروزي چاكلي در پايان سخنانش عنوان كرد: بايد به جذب كتابداران متخصص توجه شود. متاسفانه در آموزش و پرورش پست كتابدار حذف شد و در كتابخانه‌هاي عمومي نيز كتابداراني استخدام مي‌شوند كه متخصص نيستند. كتابدار متخصص مي‌تواند نگرش استفاده از كتابخانه ديجيتال را در ميان مراجعه‌كنندگان به وجود آورد.
سه‌شنبه ۱۴ شهریور ۱۳۹۱ - ۰۸:۰۰
نظر شما