به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، رمان «ظلمات» نوشته محمدعلی علومی،‌ عصر چهارشنبه، 17 مرداد با حضور نویسنده این اثر، فرزام شیرزادی، محسن فرجی و اصغر نوری به ‌عنوان منتقدان حاضر در این نشست برگزار شد.

شیرزادی در این برنامه با اشاره به فضای رمان «ظلمات» محمدعلی علومی اظهار کرد: این رمان، تصویری است و نویسنده با توانایی قادر بوده است که فضای حاکم بر رمان را پیش چشم مخاطب بیاورد و تصوری را برای خواننده رمان رقم بزند.

نویسنده رمان «بلندایی بالاتر از هر بلندی» ادامه داد: علومی داستان‌سرای خوبی است که با بیانی برخاسته از درون وجودش خواننده را به سوی خود می‌کشاند.

در ادامه این نشست، نوری، دیگر منتقد حاضر در نشست با بیان این که رمان ظلمات نخستین کتابی بود که وی از محمدعلی علومی خوانده است، افزود: این کتاب اثری قائم به ذات است، به این مفهوم که حتی اگر کسی متون اسطوره‌ای را هم نخوانده باشد، می‌تواند آن را با وجود اشاراتی که به اسطوره دارد، بخواند و بفهمد.

وی گفت: البته ایرادی نیز به این رمان وارد است مبنی بر اینکه این اثر از اسطوره مستقل نیست، ضمن آنکه کتاب شروع نسبتا سختی دارد و باید 10 صفحه را بخوانیم و جلو برویم تا موضوع دستمان بیاید.

نوری در ادامه افزود:‌ البته وجود راوی دوم شخص در این کتاب که گویی با خودش حرف می‌زند، از نکته های جالب کتاب است.‌ ضمن آن که درباره راوی‌های این رمان نکات دیگری نیز وجود دارد و نویسنده به دنبال آن نبوده که دست راوی‌ها را نمایان و رو کند که کدامیک راست و کدامیک دروغ می‌گویند و این رویکرد، سبب نتیجه‌گیری خود خواننده می‌شود که حکایت از انتخاب علومی دارد. او می‌خواسته دنیای ظلمات، دنیای داستان رئالیستی نباشد.

مترجم رمان «محله گمشده» ادامه داد: تکلیف شخصیت‌های داستان از همان ابتدا مشخص است و رمان ظلمات به‌ عنوان داستان اساطیری در دنیای امروزی که منطق دیگری دارد، قابل قبول است.

وی اظهار کرد: در این رمان، قصه اسطوره‌ای در جامعه معاصر ارایه شده است، اما با این وجود، اسطوره آن از جامعه معاصر تبعیتی ندارد، با این حال به نظر من می‌توان اسطوره‌ها را عوض کرد، چون امروز دیگر نگاه ما اسطوره‌ای نیست؛ با این وصف اما رمان ظلمات به اسطوره پایبندی دارد. در هر حال، معتقدم بسیاری از باورهای اسطوره‌ای را می‌توان با نگاه امروزی زیر سوال برد.

در ادامه، محسن فرجی، دیگر منتقد حاضر در نشست اظهار کرد: در ادبیات غرب معمولا ریشه‌ای در گذشته پیدا می‌شود؛ یعنی متن یا با بازگشت به متن کتاب مقدس شکل می‌گیرد یا با اسطوره‌ها و قصه‌های عامیانه و شفاهی که در گذشته شکل گرفته است، در می آمیزد.

وی با بیان این که جای این نوع داستان در ادبیات معاصر ما خالی است، افزود: علومی در رمان خود به دو مولفه باورهای اسطوره‌ای و جنگ میان خیر و شر تکیه دارد و همراه آن باورهای بومی مردم کرمان را بیان می‌‌کند.

این نویسنده، ادامه داد: محتوای این رمان بسیار قوی است و تنها نقدی که می‌توان به آن داشت به لحاظ ساختاری است به این مفهوم که روند داستان بیشتر ذهنی است یعنی تمام اتفاقات بیشتر در ذهن اتفاق افتاده و بیان می‌شوند و یا روایت‌های آدم‌های دیگر هستند.

در ادامه نشست، علومی،‌ نویسنده  رمان ظلمات نیز در پاسخ به برخی نظرهای منتقدان حاضر اظهار کرد: من در این رمان به دنبال آن بودم که تراژدی باستانی را به جهان معاصر بیاورم که شخصیت «زهره» در این رمان جلوه‌ای از آناهیتا دارد.

وی در ادامه گفت: دیدگاه‌های اسطوره‌‌ای ممکن است هویت باستانی را نشان دهند و می‌دانیم که تا قرن‌ها نیز اثرگذار بوده‌اند و چه بسا دارای چنان اقتداری بوده اند که به حواس پنج‌گانه انسان کمک کنند.

علومی با بیان اینکه جهان اسطوره با شرایط رئال تفاوت دارد، گفت: در جهان رئال، ذهن از روابط متقابل شکل می‌گیرد؛ در حالی که در جهان اسطوره هر چیز از قبل شکل گرفته است، با این حال باید بگویم که ایران حقیقتا از نظر اسطوره غنی است.

این نویسنده با اشاره به نقد یکی از منتقدان  درباره رمانش نیز توضیح داد:‌ منتقدی می‌گفت چرا «مانی» در رمان گم شد و وجود ندارد، ‌پاسخ این سوال مشخص است چون این روند در عالم اسطوره‌ها وجود دارد که هر کسی کارکرد خود را دارد و حضورش بر اساس مقدرات شکل می گیرد.

رمان ظلمات درباره دو پسر عموست که یکی فرماندار و دیگری انقلابی و تبعیدی است و در عین حال هر دو آنان به دختری با نام «زهره» دل بسته‌اند.

«ظلمات» در سال 90 از سوی نشر «آموت» راهی بازار کتاب شد.