به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، مراسم بزرگداشت سیمین دانشور، عصر دیروز، یکشنبه، 18 اسفند با حضور سیدعباس صالحی، (معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی)، احمد مسجدجامعی، حسین پاینده، حسینعلی قبادی، سیمین پناهی‌فرد، حجت‌الاسلام دعایی (سرپرست موسسه اطلاعات)، حکمت‌الله ملاصالحی، هوشنگ مرادی کرمانی، لیلی ریاحی، خواهرزاده و دخترخوانده سیمین دانشور، احمد آل‌احمد (برادرزاده جلال آل‌احمد) و غلامرضا امامی در تالار استاد شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد. 

در ابتدای این مراسم رشید کاکاوند، شاعر و مجری این برنامه، گفت: دانشور بانویی بود که داستان‌هایی از زنان نوشت اما هیچگاه فمینیست نشد زیرا او تصویر خاص خود را از این مساله داشت. 

در ادامه این مراسم سیدمحمد حسنی، مدیر بنیاد ادبیات داستانی ایرانیان، با ابراز خرسندی از برپایی این مراسم، اظهار کرد: بر اساس تصمیم‌های پیشین، قرار بود که این مراسم در سال گذشته و با همکاری مسوولان دانشگاه برگزار شود اما این طرح به دلایل مختلفی عملی نشد. در هر صورت جای خوشحالی است که در حال حاضر موفق به اجرای آن شدیم. 

سیمین زنان را به سمت پیشرفت سوق داد

سیمین پناهی‌فرد در ادامه این مراسم با خوانش شعری از لسان‌الغیب، گفت: بی‌شک سیمین دانشور یکی از بی‌نظیرترین نویسندگان زن ماست که نامش همیشه در ادبیات ما ماندگار خواهد ماند. او زمانی نوشتن را آغاز کرد که زن ایرانی در درجه دوم قرار داشت و تاریخ مردسالاری را دنبال می‌کرد. 

وی : همانطور که فروغ شعرِ زن‌بودن را سرود، سیمین داستانِ زن‌بودن را نوشت. سیمین با اندیشه‌ای فراجنسیتی، زنان را به سمت پیشرفت سوق داد و با دید فمینیستی و خودآگاهی زنانه، داستان‌هایش را نوشت. 

نمی‌شود زن بود اما از زنان دفاع نکرد

مترجم کتاب «مسیح فرزند انسان» ادامه داد: قهرمانانِ زنِ داستان‌های دانشور، از تفکر سیاسی و اجتماعی برخوردارند و همچون زنان داستان‌های صادق هدایت و چوبک زنانی اسیر و لکاته نیستند. او با شناخت از مظلومیت زن ایرانی، با استفاده از هنرش در راه حقوق زنان گام برداشت زیرا معتقد بود که نمی‌شود زن بود اما از زنان دفاع نکرد. 

پناهی‌فرد با بیان این‌که دانشور شاهد زمانه خود بود و درک دقیقی از زنان کشورش داشت، اظهار کرد: او حسابش را با فمینیستِ افراطی در غرب که حتی حقوق مردان را برای رسیدن به حقوق زنان، نادیده گرفته یا از بین می‌‎برند، جدا کرد و فمینیست شرقی را برگزید که در آن حقوق مرد از او گرفته نمی‌شود. 

مترجم کتاب «سرگشته» افزود: او معتقد بود که زن باید به زنانگی خود افتخار کند. زنان آثار دانشور همان زنان آشنای ستم‌دیده ایرانی هستند که خانه‌داری و بچه‌داری می‌کنند و اگر لازم باشد، در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی شرکت می‌کنند و از سوی دیگر قادر به حفظ آرامش در محیط خانواده برای همسر و فرزندان هستند. 

وی در پایان صحبت‌هایش بخش‌هایی از رمان «سووشون» را برای حاضران خواند. 

دانشور در تاریخ محصور نماند 

حسینعلی قبادی، نایب رییس پژوهشگاه علوم انسانی، از دیگر سخنرانان حاضر در این مراسم بود. وی دانشور را نویسنده‌ کم‌بدیل ادبیات ایران دانست و گفت: ایشان در عرصه ادبیات داستانی ما اگر نگوییم بی‌بدیل، حتما باید گفت که نویسنده‌ای کم‌بدیل است زیرا او توانست رابطه صمیمی با نظام فرهنگی ما برقرار کند. 

وی ادامه داد: دانشور شخصیتی دانشمند، هنرمند و کم‌نظیر داشته و به جرات باید گفت که در میان شخصیت‌های داستانی ایرانی، شخصیت دست‌نیافتنی دارد. او در تاریخ محصور نماند و نگاهی از بالا به تاریخ معاصر و فرهنگ معاصر ما داشت. 

قبادی با بیان این‌که دانشور در رمان «سووشون» پلی میان گذشته و حال زد، افزود: او نه در عرصه ادبیات بلکه در فلسفه و تفکر معاصر حق بزرگی گردن ما دارد. دانشور عناصر هویت ایرانی و دینی را یک‌جا در ادبیات مطرح کرد. او علاوه بر این‌که اسطوره‌های ایرانی را با اسطوره‌های اسلامی سازگار می‌کرد، به تحول زن در سال‌های متمادی می‌پرداخت. 

وی ادامه داد: تا پیش از نگارش رمان «سووشون» زن در داستان‌های ایرانی یا به عنوان ابزار یا در فضای مارکسیسم‌زده داستان‌ها معرفی می‌شد اما در رمان دانشور، رن به عنوان نقش اول معرفی و شخصیت‌پردازی می‌شود. 

باید از تعاریف اغراق‌آمیز دوری کرد

در ادامه دکتر کاکاوند با اشاره به سخنان قبادی گفت: بی‌شک چون این برنامه به مناسبت بزرگداشت سیمین دانشور برگزار شده، تمرکز روی این نویسنده پیشکسوت است و به این صورت قیاس‌ها و تعاریفی اغراق‌آمیز انجام می‌شود. 

دانشور از جنسیت فراتر رفته است

در ادامه حسین پاینده با بیان این‌که نخست باید این سوال را مطرح کرد که «حقیقتا توانایی دانشور چه بود؟ و کیفیت داستان‌نویسی او در چه حدی قرار داشت؟» اظهار کرد: من معتقدم که او در آثارش خواننده را از نظاره‌گری منفعل به خواننده‌ای فعال تبدیل کرده که متاسفانه کمتر درباره این مساله صحبت به میان می‌آید. 



نویسنده کتاب «گشودن رمان» ادامه داد: نویسنده‌ای موفق است که خواننده را به دنیای داستانی خود کشانده و از او بخواهد در داستانش شرکت کند. خوشبختانه این اتفاق در ادبیات دانشور رخ داده است. 

این استاد دانشگاه با بیان این‌که دانشور از جنسیت فراتر رفته است، افزود: او زن بود اما دنیای مردانه را می‌شناخت و داستان‌های «صورتک خانه» و «عید ایرانی‌ها» از مثال‌هایی برای این مدعا به شمار می‌آیند. بی‌شک این توانایی نویسنده است که اگر مرد است قادر به کنکاش در دنیای زنانه باشد و بالعکس. 

این منتقد ادبی معتقد است که دانشور تحولات فرهنگی جامعه را به روشنی به مخاطب نشان داده و مسایلی را که ممکن است از چشم مردم دور بماند در قالب داستان به مخاطبانش ارایه داده است. 

«سووشون» پس از «بوف کور» پرمخاطب‌ترین رمان ادبیات ماست

وی به پیشینه رمان «سووشون» اشاره کرد و گفت: تا سال 1363 چهارصد هزار نسخه رسمی، البته بجز زیراکس و دانلود، از این رمان منتشر شده است و این اثر بعد از رمان «بوف کور»، پرتیراژترین و پرمخاطب‌ترین رمان ادبیات ما است. 

نویسنده کتاب «رمان پست‌مدرن و فیلم» ادامه داد: او جامعه‌شناس، روانشناس و روانکاوی غنی بود که توانایی نوشتن رمانی چند صدایی را داشت و ضمن جست‌وجو برای پیدا کردن ایده‌های جدید با گذشته خود نیز بیگانه نبود. 

وی به بخشی از سخنان قبادی اشاره کرد و گفت: نیازی نیست تا از دانشور سلطان بسازیم و او را هم‌تراز شمس و حافظ بدانیم زیرا این بیشتر به مبالغه می‌ماند. جایگاه دانشور به خودی خود ممتاز است. 

باید جلوی انتشار «آتش خاموش» را گرفت

پاینده در ادامه با بیان این‌که چهار درخواست از بنیاد ادبیات داستانی ایرانیان و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دارد، توضیح داد: نخست این‌که برخلاف آن‌که همه برای انتشار آثار داستانی خواهش می‌کنند، استدعا دارم که جلوی انتشار مجموعه داستان «آتش خاموش» گرفته شود زیرا طبق وصایای سیمین دانشور، او هیچگاه راضی به تجدید چاپ این اثر نبود. 

وی ادامه داد: با توجه به این‌که ایشان وارثی ندارند پس چه بهتر که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وارث او شده و جلوی این مساله را بگیرند زیرا ایشان معتقد بودند که این کتاب به دلیل این‌که در سال‌های نخست نویسندگی‌اش نوشته شده، اثری پخته نیست. به همین سبب تا زمانی که در قیدحیات بودند، همواره از انتشار این خودداری و حتی جلوگیری کردند. 

باید اقتباس سینمایی از رمان «سووشون» انجام شود 

مدرس زبان و ادبیات خارجی دانشگاه زبان و ادبیات خارجی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه درخواست‌هایش گفت: ما در دنیای تصویر زندگی می‌کنیم. کشورهای بزرگ جهان ادبیاتشان را از راه فیلم‌های سینمایی به جهان معرفی می‌کنند، به این ترتیب می‌بینیم که رمانی مانند «غرور و تعصب» چهار مرتبه به عنوان اقتباس سینمایی معرفی و ساخته می‌شود. در چنین شرایطی باید اقتباس سینمایی از رمان «سووشون» انجام شود تا به این سبب فیلم درخوری از این اثر ساخته شود. 

وی با بیان این‌که باید بورس تحصیلی به نام سیمین دانشور برای داستان‌نویسان جوان و مستعد، اعم از زن و مرد، ایجاد شود، افزود: در این بورسیه که به صورت یکساله و چهار ترمی تعریف می‌شود، متقاضیان پس از ارسال آثارشان مورد قضاوت قرار می‌گیرند و پس از اتمام دوره، ارزیابی می‌شوند تا در صورت قبولی، از حمایت‌های مادی و تسهیلات برخوردار شوند. 

پاینده به همایشی که در کشور سوریه و با حضور تمامی کشورهای عربی انجام شده بود، اشاره کرد و توضیح داد: من از سوی ایران در این همایش ادبی شرکت داشتم و دریافتم که رمان‌های دانشور چند سروگردن از رمان‌های عربی بالاتر است. متاسفانه رمان‌های ایشان ترجمه نشده و به کشورهای دیگر صادر نشده است که البته به واسطه تصویر می‌توان این کار را به بهترین شکل ممکن انجام داد. 

در ادامه این برنامه مستندی با نام «بی سرو سیمین»، ساخته سیدجواد میرهاشمی، پخش شد که در آن نویسندگانی همچون محمود دولت‌آبادی، محمدعلی سپانلو، جمال میرصادقی و جواد مجابی دانشور و آثارش صحبت کردند. 

دانشور بیش از هرچیز یک انسان بود

غلامرضا امامی، آخرین سخنران این مراسم بود. وی با بیان این‌که امروز بزرگداشت زنی را برپا کرده‌ایم که نخستین بود، ادامه داد: او نخستین زنی بود که مدرک دکترای ادبیات فارسی را اخذ کرد. دانشور با تمام افق‌های باز نسبت داشت. 

وی با بیان این‌که در چشم من، سیمین وجوه مختلفی داشت، افزود: او مظهر جمال، آرامش و مهربانی بود. او بیش از هرچیز یک انسان بود. مادر مهربانی که فرزند نداشت اما فرزندان بسیاری را به اعتلای هنر رساند. او مظهر زمان خود بود اما با گذشته ادبیات آشنایی داشت. 

سیمین چهار فصل زندگی را طی کرد

این نویسنده دانشور را پلی برای پیوستن از حال به آینده دانست و اظهار کرد: او تنگ نظر نبود و چهار فصل زندگی را طی کرد. او و جلال در کنار هم بودند اما در برابر یکدیگر قرار نگرفتند. سیمین تا لحظه آخر حلقه جلال را بر انگشت داشت و سه عکس از او را بر دیوار خانه‌اش آویزان کرده بود. 



در پایان این برنامه لیلی ریاحی، دختر خوانده سیمین دانشور، ضمن تشکر از برگزار کنندگان این مراسم، شعری را برای این نویسنده پیشکسوت خواند./