به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) پنل تخصصی «مطالعات فراملیتی، بینافرهنگی و بینازبانی در ادبیات تطبیقی» از سلسله نشست‌های دومین روز از همایش دو روزه «ادبیات تطبیقی امروز» پیش از ظهر امروز، چهارشنبه 29 بهمن با سخنرانی و ارائه مقاله رویا لطافتی، ابراهیم سلیمی کوچی، ناهیده کلاشی، طاهره عرب سعیدی و محسن آسیب پور در تالار خلیج فارس دانشکده زبان‌ها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران برگزار شد.

ذات بینافرهنگی و فراملیتیِ رشته ادبیات تطبیقی
ناهیده کلاشی، عضو هیات علمی گروه آموزشی زبان روسی دانشکده ادبیات دانشگاه الزهرا در این پنل مقاله‌ای با عنوان «ادبیات تطبیقی و مطالعات فرهنگی» ارائه کرد. وی در بخشی از این ارائه خود گفت: زبان و ادبیات به عنوان عناصر اصلی فرهنگ، در طول تاریخ تمدن نقش بسیاری در تعاملات فرهنگی میان ملت‌ها داشتند. در این میان ادبیات تطبیقی نیز به عنوان یک پژوهش میان رشته‌ای به مطالعه رابطه ادبیات ملت‌ها و تمدن‌های مختلف با همدیگر و دیگر علوم می‌پردازد.

وی افزود: ادبیات تطبیقی ذاتا رشته‌ای فراملیتی و بینافرهنگی است و بستر مناسبی را برای گسترش تعاملات فرهنگی بین ملت‌ها فراهم می‌کند. همان‌طور که فرهنگ ملت‌های مختلف بر هم تاثیر می‌گذارند، زبان و ادبیات نیز به عنوان عناصر اصلی فرهنگ ملت‌ها و تمدن‌ها بر هم تاثیر بسیاری دارند.

کلاشی در ادامه با اشاره به رابطه مطالعات فرهنگی با حوزه نقد ادبی و ادبیات تطبیقی گفت: ادبیات تطبیقی با مطالعات فرهنگی رویکرد جدیدی در حوزه نقد ادبی به شمار می‌آید که هدف آن تفسیر و ارزیابی متون است. میخاییل باختین، فیلسوف و ادیب روسی درباره این موضوع می‌گوید که «متن تنها در ارتباط با متن دیگر زنده است و تنها در نقطه تماس این متن‌هاست که نوری شروع به درخشیدن کرده و ضمن روشن کردن پیشینه و پسینه متون، آنها را به مقوله گفتمان پیوند می‌دهد.

این مترجم و محقق زبان و ادبیات روسی همچنین اضافه کرد:  ادبیات تطبیقی به عنوان پل ارتباطی میان فرهنگ‌ها و ملل مختلف راه را برای شناخت بهتر و عمیق‌تر ادبیات ملی و جهانی باز می‌کند و بر این اساس زمینه گسترش اندیشه‌های ملی و تعاملات فرهنگی را در سطح جهانی میسر می‌سازد.

تاثیر گی دو موپسان بر آثار صادق هدایت
محسن آسیب پور، عضو هیات علمی گروه آموزشی زبان و ادبیات فرانسه دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه تبریز نیز در این پنل مقاله‌ای را با عنوان «هدایت در آیینه موپسان» ارائه کرد. وی در بخشی از ارائه مقاله خود گفت: بر اساس نظریه «بینامتنیت» که اندیشمندانی چون میخاییل باختین و ژولیا کریستوا در تدوین و گسترش آن نقش داشته‌اند، متون ادبی از ملتی به ملت دیگر و یا در متن یک ملت مشخص با یکدیگر در ارتباط هستند و از یکدیگر تاثیر می‌گیرند. مفهومی به نام «تصویرشناسی» یکی از نخستین حوزه‌های مطالعاتی است که توسعه آن به مفهوم «بینامتیت» ختم شد.

وی افزود: «بوف کور» اثر صادق هدایت مهم‌ترین، معروف‌ترین و اثرگذارترین رمان ایرانی است. دلیل این امر نیز مطالعات و پژوهش‌های متعددی است که درباره این رمان منتشر شده است. بسیاری از اندیشمندان و منتقدان ایرانی و جهانی، رمان «بوف کور»‌را از منظرهای متعددی چون روانشناسی، فلسفی، مضمونی و... بررسی و تحلیل کرده‌اند. از منظر «تصویرشناسی» نیز این رمان به منظور بررسی تاثیرپذیری «بوف کور» از ادبیات جهانی انجام شده است.

آسیب پور در ادامه با اشاره به این نکته که صادق هدایت در آثار خود از ادگار آلن پو، نویسنده شهیر آمریکایی تاثیر گرفته است گفت: هدایت در آثار خود به‌ویژه از ادگار آلن پو،  متاثی بود و با کتاب‌های آنتوان چخوف، نویسنده شهیر روس و ژرار دو نروال، نویسنده رمان «اورل‌یا» آشنایی کامل داشت. در میان تمامی پژوهش‌ها و مطالعات تطبیقی، چیزی که تاکنون مغفول مانده بررسی تاثیر مستقیم یا غیرمستقیم هدایت از آثار گی دو موپسان است.

این عضو هیات علمی دانشگاه تبریز همچنین اضافه کرد: در میان خاطرات پراکنده هدایت و البته خاطرات دیگران، مشخص شده که هدایت مخاطب پروپا قرص کتاب‌های موپسان بوده است. همچنین باید اشاره کنم که شخصیت روحی این دو نویسنده در برخی جهات مانند هم بوده است.

در این پنل همچنین رویا لطافتی، دانشیار دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس و نویسنده کتاب‌هایی چون «تاريخ ادبيات فرانسه قرن نوزدهم» و ابراهیم سلیمی کوچی، عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان به ترتیب مقالاتی با عناوین «توسعه تم‌های ادبیات تطبیقی» و «داشته‌های نداریم؛ مطالعات ادبیات تطبیقی امروز و معضل یکجانبه نگری» ارائه کردند.

همایش دو روزه ادبیات تطبیقی، امروز» با حضور سخنرانی از ایران و جهان در دانشکده زبان‌ها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران سه‌شنبه 28 و چهارشنبه 29 بهمن (1393) برگزار شد.