خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)ـ رواق شرقی مصلای بزرگ امام خمینی(ره) امسال به بخش کمیته علمی ـ فرهنگی نمایشگاه کتاب تهران اختصاص داشت که متولی برگزاری آن موسسه خانه کتاب بود. این بخش از نمایشگاه طی 11 روز برگزاری میزبان کتاب‌دوستان و اهالی قلم در بخش‌های متعددی چون سالن کتاب و هنر، سالن کتاب و رسانه، سالن استان‌ها، سالن کارنامه نشر، سالن تکریم اهل قلم، سالن اهواز پایتخت کتاب ایران، سرای اقوام و ادیان بود. در آخرین روز از نمایشگاه کتاب تهران با مجید غلامی جلیسه، مدیرعامل موسسه خانه کتاب گفت‌‌و کردیم. وی اهم فعالیت‌های صورت گرفته در این بخش را ارزیابی کرد و دیدگاهش را در این زمینه ارائه داد.

ـ آقای غلامی‌جلیسه لطفا برای پرسش نخست بگویید امسال تا چه حد به اهدافی که در ابتدای برگزاری نمایشگاه کتاب برای بخش کمیته علمی‌ ـ فرهنگی در نظر گرفته بودید دست پیدا کردید؟

ما تقریباً به هشتاد درصد برنامه‌ریزی‌های خودمان در این بخش دست پیدا کردیم، به عبارت دیگر می‌توانم بگویم که هشتاد درصد از برنامه‌ریزی‌ها و اهداف ما با موفقیت محقق شد. امسال خانه‌کتاب دو هدف اساسی را در کمیته علمی‌ ـ فرهنگی طراحی کرد که شامل کتاب‌محور بودن فعالیت‌ها و نیز استمرار فعالیت‌های نمایشگاه کتاب بعد از اتمام آن بود. در هر دو هدف به موفقیت خوبی دست پیدا کردیم و عملاً آن چیزی که فکر می‌کردیم محقق شد. از سوی دیگر تعامل بسیار خوبی با رسانه‌های فعال در حوزه کتاب پیدا کردیم‌. 30 رسانه در سالن‌ «کتاب و رسانه» با ما حضور داشتند‌ و در واقع این سالن، فعالیت تاسیس خانه‌کتاب در این دوره از نمایشگاه بود و تاکنون چنین بخشی در نمایشگاه وجود نداشته است اما خوشبختانه امسال با تاسیس این بخش استقبال خوبی از سوی رسانه‌ها صورت گرفت.

سالن «کارنامه‌ نشر» یکی دیگر از بخش‌های این کمیته بود‌ که می‌توانم بگویم بهترین‌ و متفاوت‌ترین‌ سالن کارنامه‌نشر طی بیست‌ و هفت‌ دوره گذشته نمایشگاه کتاب بوده است. امسال به لحاظ چینش فضا، دسته‌بندی موضوعات، ارائه جداول آماری‌ به مخاطب، وجود کارشناسان‌ متخصص برای کمک به مردم‌ و ... بسته بسیار خوبی برای آشنایی مردم با تازه‌ترین کتاب‌های منتشر شده در سال 93 فراهم شده بود. بنابراین استقبال فوق‌العاده خوبی از این بخش صورت گرفت و مخاطبان عام کتابخوان‌ از این بخش استقبال بسیار خوبی کردند‌ و به راحتی توانستند با این سالن ارتباط گرفته و اطلاعات لازم را از آن کسب کنند.

تلفیق بخش کارنامه نشر و جشنواره‌های کتاب سال 93 یکی از بهترین اتفاقاتی بود که در این دوره محقق شد‌ چرا که مردم با ورود به سالن کارنامه نشر، با 22 هزار عنوان کتاب چاپ اولی آشنا می‌شدند و علاوه بر این می‌توانستند با 16 کتاب برگزیده در موضوعات مختلف آشنا شوند. جشنواره‌های کتاب دولتی و غیر‌دولتی و مردمی و غیر مردمی در این بخش نزدیک به 400 اثر برتر را به مردم معرفی کردند و از این طریق مخاطبان توانستند با کتاب‌های برگزیده سال 93 آشنا شوند.

سالن «استان‌ها» نیز یکی از نقاط قوت کمیته علمی‌ ـ فرهنگی در این دوره از نمایشگاه کتاب بود. 10 استان برنامه‌های بسیار خوب به همراه سخنرانان مطرح در این سالن‌ برگزار کردند و مخاطبان‌ نیز از این بخش استقبال فوق‌العاده خوبی به عمل آوردند، به گونه‌ای که در برخی از برنامه‌ها سالن مملو از جمعیت می‌شد.

سالن «کتاب و رسانه» هم اتفاق خوبی بود که در این دوره رقم زده شد و امکان ارتباط بین مخاطب و رسانه را فراهم کرد. سالن «کتاب و هنر» نیز از بخش‌های خوبی بود که امسال توسط خانه‌‌ کتاب در این کمیته راه‌اندازی شد، هرچند آن‌گونه که می‌خواستیم برنامه‌های ما در این سالن محقق نشد اما به عنوان بخشی که برای اولین‌ دوره برنامه‌های خود را اجرایی می‌کرد، حضور چهره‌های برجسته مانند داریوش ارجمند، رضا کیانیان، داریوش اسد‌زاده و مسعود رایگان‌ در این بخش توانست مردم را با کتاب‌ آشنا کند و در واقع‌ این بخش برای تعامل عموم مردم‌ با چهره‌های هنرمند برتر و مطرح‌شدن کتاب‌ از سوی آنها موثر بود. مسلما‌ برگزاری این برنامه‌ می‌توانست‌ برای ترویج کتاب و کتابخوانی در سطح جامعه‌ تاثیر‌گذار باشد.

سالن «تکریم اهل قلم» نیز با وجود محدودیت‌ فضایی مملو از جمعیت بود و در این دوره‌ حدود پنج هزار اهل‌ قلم‌ در این سالن‌ حضور پیدا کردند و ما قریب به 600 میلیون تومان بن‌ از طریق سایت اهل‌قلم سازماندهی کرده و در اختیار اهالی قلم قرار دادیم. این رقم نسبت به سال گذشته به لحاظ تعدادی و نیز مبلغ‌ سه‌برابر شده بود و البته اختصاص بن‌های کتاب هدفمند نیز بوده است. کسانی که سهم حداکثری از استفاده یارانه کتاب در این بخش داشتند‌ با راه‌اندازی سالن‌ تکریم‌ اهل‌قلم تحت پوشش قرار گرفتند.

برنامه‌های بخش «پایتخت کتاب ایران‌(اهواز)» نیز توسط اداره فرهنگ و ارشاد استان خوزستا‌ن برگزار شد‌ که در جای خودش برنامه‌های خوبی داشت. سالن «اقوام و ادیان» نیز به دلیل نو بودن و خاص بودن‌ مورد اقبال مخاطبان قرار گرفت و این ایده با اجرای آن توانست تعامل خوبی را بین ادیان و اقوام‌ با نظام برقرار کند و فتح بابی در این‌باره باشد.

ـ در ابتدای سخنانتان بیان کردید که یکی از اهداف خانه کتاب استمرار برنامه‌ها بعد از نمایشگاه کتاب است، این موضوع در بخش‌های مختلف چگونه محقق می‌شود؟
یکی از اهدافی که ما در این دوره از نمایشگاه دنبال می‌کردیم، این بود که اهالی سینما را با مقوله کتاب و نمایشگاه کتاب درگیر کنیم چون از نظر ما پرداختن اهل سینما به کتاب مهم بود چرا که این قشر از جامعه ما، توسط مردم دیده می‌شوند و مورد توجه قرار می‌گیرند. بنابراین پس از نمایشگاه کتاب سلسله برنامه‌های «سینما کتاب» توسط خانه‌کتاب ادامه خواهد یافت. از سوی دیگر رسانه‌های فعال در حوزه کتاب در این دوره از نمایشگاه حضور پیدا کردند و توانستند‌ مخاطبان خودشان را در این بخش پیدا کنند. به‌طور مثال رادیو فرهنگ در نمایشگاه کتاب توانست با بخش اعظمی از مخاطبانش ارتباط برقرار کند و بنابراین بسیاری از رسانه‌ها در نمایشگاه کتاب توانستند برنامه‌هایی را برای بعد از نمایشگاه خود برنامه‌ریزی کنند.

روزنامه‌ها و سایت‌های خبری هم در این بخش توانستند‌ تعامل خوبی با اهالی قلم‌، محققان و مخاطبان‌ داشته باشند‌ و البته فعالیت‌های خودشان را بعد از اتمام نمایشگاه ادامه دهند. فضایی که کارنامه نشر و وب‌سایت خانه‌کتاب نیز ایجاد کرد موجب شد که مردم پس از نمایشگاه کتاب نیز با خانه‌کتاب آشنا شده و در ارتباط باشند.

ـ امسال با تغییراتی که در اختصاص بن کتاب به اهالی قلم صورت گرفت‌، چه بازخورد‌هایی را از این بخش دریافت کردید‌ و خلأ‌هایی که در این حوزه احساس شد چه بود؟

به هر حال در این بخش قوانین و قواعدی توسط خانه‌کتاب طراحی شده بود. براساس این قوانین‌ نویسندگانی که طی 5 سال گذشته یک عنوان کتاب منتشر شده‌ داشته باشند تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرند‌. برای اختصاص بن اهل‌قلم نیز سیاست‌ها از سوی معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تدوین شده بود‌ و بر این اساس به نویسندگانی که طی 5 سال دو عنوان کتاب تالیف کرده باشند‌ این بن به آنها اختصاص می‌یافت. به هر حال تالیف دو کتاب در طول پنج سال دور از ذهن نیست‌ چرا که منظور ما تولید کتاب فاخر و ارزشمند به معنای واقعی کلمه نیست و نویسندگان فعال مطرح نیز معمولا فعالیت‌هایشان در عرض هم است و نه در طول هم. البته در اجرای این طرح عده‌ کمی هم از برخی از مشکلات ناراضی بودند که برای سال آینده با برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته و نیز اصلاح آیین‌نامه می‌توان این مشکلات را مرتفع کرد.

یکی از خلأ‌ها و مشکلاتی که در این بخش وجود داشت، عدم آشنایی مردم با سیستم الکترونیک و وب‌سایت اهل‌قلم بود. چرا که مردم به این روش عادت نداشتند‌ با این وجود باید بگویم طی سه سال اخیر آمار ما درباره این موضوع چندین برابر شده است به‌طور مثال از سال 84 تا سال 93 هزار و هفتصد نفر از اهالی قلم در خانه‌کتاب ثبت‌نام کرده بودند اما از سال 93 تاکنون 5 هزار و پانصد نفر از طریق سایت در خانه‌کتاب ثبت‌نام کردند. این اتفاق خوبی بود‌ و البته ما نیز باید یک سامانه الکترونیک جامع داشته باشیم‌. با راه‌اندازی این سایت‌ حتی نویسندگانی که در شهر‌های دور قرار داشتند از طریق ثبت‌نام در سایت می‌توانستند خدماتشان را دریافت کنند و بن‌کتاب آنها نیز از طریق پست برایشان ارسال می‌شود. بنابراین این یک ساز و کار منطقی و عقلایی است که در کمترین زمان و با کمترین بوروکراسی می‌تواند به اهالی قلم خدمات‌رسانی کند. من فکر می‌کنم با توجه به تحقیقات صورت گرفته‌ تا حدود هفت ماه آینده این وب‌سایت جایگاه خودش را به صورت بهتری در میان اهل‌قلم پیدا کند و اهل‌قلم نیز بتوانند از این سایت استفاده بهتری کنند.

ـ اکنون پس از پایان نمایشگاه کتاب، فکر می‌کنید در بخش علمی ـ فرهنگی خانه‌کتاب جای چه بخشی خالی بود و کدام یک از بخش‌ها باید در دوره‌های آتی تقویت شوند؟

ما سعی کردیم در این دوره از نمایشگاه جامعیت قضیه را ببینیم با این وجود من دوست‌داشتم در این دوره از نمایشگاه نهاد‌ها و موسسات فعال در حوزه کتاب هم حضور داشته باشند و فعالیت‌های خودشان را معرفی کنند اما به دلیل محدودیت فضا و منابع مالی این موضوع محقق نشد. اما اگر قرار باشد برای سال آینده به هر دلیلی خانه‌کتاب متولی نمایشگاه‌ کتاب باشد ـ هرچند که سیاست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مبتنی بر واگذاری نمایشگاه کتاب به تشکل‌ها و انجمن‌هاست ـ  بخش نهاد‌ها و موسسات فعال در حوزه کتاب را به نمایشگاه اضافه می‌کنیم تا آنها هم بتوانند ظرفیت‌های خودشان را در این بخش ارائه کنند.

همچنین جا دارد تا بخش کارنامه نشر تقویت شود و با ایجاد ساز و کار و برنامه‌ریزی بهتر برای اطلاع‌رسانی دقیق‌تر کتاب‌های منتشر شده‌ در ایران‌ اقدام شود. همچنین بخش جشنواره‌های کتاب نیز یکی دیگر از بخش‌هایی است که می‌تواند با اضافه‌شدن جشنواره‌های استانی و شهرستانی تقویت شود. بخش کتاب و رسانه نیز جا دارد تا دارای فضای بیشتر و بهتری شود‌ و رسانه‌های بیشتری نیز به این بخش جذب شوند. بخش کتاب و هنر و سالن تکریم اهل‌قلم نیز می‌تواند با انجام برخی فعالیت‌ها بهتر از امسال باشد. ما سال گذشته به بخش استان‌ها دو ساعت برنامه اختصاص دادیم اما بخش استان‌ها امسال نشان داد که می‌تواند به صورت یک روز برنامه کامل داشته باشد. بنابراین با وجود اختصاص فضای سه‌برابری به استان‌ها همچنان جا دارد که ظرفیت‌های این حوزه افزایش یابد.

ـ در این دوره از نمایشگاه کتاب کدام بخش از کمیته علمی ـ فرهنگی بیشتر مورد استقبال مردم قرار گرفت؟
سالن تکریم اهل‌‌قلم از سوی اهالی قلم‌ بیشتر مورد استقبال قرار گرفت و سالن کارنامه نشر هم توانست‌ با عموم مخاطبان ارتباط برقرار کند‌.

ـ امسال تا چه حد فعالیت‌های خانه‌کتاب برای تبلیغ و اطلاع‌رسانی فعالیت‌هایش در سطح نمایشگاه کافی بود‌؟
امسال در همین بخش کمیته علمی‌ ـ‌ فرهنگی مردم با مشاهده لوگوی خانه‌کتاب با فعالیت‌های آن آشنا می‌شدند‌ اما در بعد دیگر ما با برگزاری مسابقه کتابخوانی با مشارکت برنامه‌ کتابنامه شبکه 4 توانستیم از یک فضای بسیار عمومی‌تر از سطح نمایشگاه کتاب با مردم ارتباط داشته باشیم‌ و فعالیت‌های خانه‌کتاب را بهتر و بیشتر معرفی کنیم. بنابراین امسال بیش از هر سال خانه‌کتاب توانست فعالیت‌های خود را معرفی کند و حتی بسیاری از کمیته‌های موازی هم معترض بودند که چرا‌ برند خانه‌‌کتاب در شبکه‌های مختلف مطرح است.

ـ امسال برای نخستین‌بار خانه‌کتاب مسابقه اینستاکتاب را برگزار کرد‌ بازخورد این مسابقه چگونه بود؟
به نسبت طرحی که در ابتدای کار مطرح شده بود‌ و شروع آن، استقبال نسبتا خوبی از این مسابقه صورت گرفت اما همچنان جا دارد که این برنامه برای سال‌های آینده تقویت شود‌.

ـ ارزیابی‌ شما از فعالیت‌‌های خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) در این دوره از نمایشگاه چه بود؟

فعالیت‌های خبرگزاری کتاب ایران در این دوره از نمایشگاه با توجه به نوع خبر‌ها، پوشش خبری مناسب‌ بسیار مثبت ارزیابی می‌شود و من فکر می‌کنم می‌توان در مجموع نمره قابل‌قبولی به خبرگزاری کتاب داد و زحمات دوستان در این بخش بسیار قابل ستایش است.