به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست بررسی نخستین جلد کتاب مردمی ایثار با عنوان «ایثار و مردم» عصر امروز، یکشنبه، 17 خرداد 1394 با حضور راضیه تجار، مجتبی رحماندوست، غلامرضا راه‌پیما، سعید الفتی، معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در امور ایثارگران و ایرج گلشنی، رییس خانه فرهنگ ایثار و مقاومت در سرای اهل قلم برگزار شد.

رحماندوست در این برنامه با اشاره به این‌که در جریان نگارش کتاب مردمی ایثار بوده است، گفت: نخستین کتاب ایثار را 22 سال پیش رزمنده‌ای نوشت که خود به شهادت رسید. وی از رزمندگان خط مقدم جبهه خواست که یک بند بنویسند. بیشتر رزمندگانی که در این دفتر یادداشتی داشتند، به شهادت رسیده بودند و این کتاب هرگز به چاپ نرسید.

نخستین بودن یا نبودن!
وی ادامه داد: مسابقه «نامه‌ای به یک جانباز» در سال 1372 برگزار و از آن یک کتاب به چاپ رسید، همچنین مسابقه «داستان نیمه‌تمام» در اواخر دهه 70 درباره فلسطین و از سوی مصطفی رحماندوست و مسابقه دیگری از سوی محمد‌رضا بایرامی دیگر نمونه‌های آثار ثبت شده به قلم مردم درباره ایثار است. «کتاب مردمی ایثار» نخستین کتاب در این باره نیست. حتما سابقه‌هایی هم در دنیا وجود دارد.

رحماندوست در ادامه سخنانش به اهمیت بهره‌مندی از ظرفیت تعاون در ادبیات اشاره کرد و گفت: مفهوم تعاون در کشورمان بیشتر در زمینه اقتصاد به کار گرفته شده است در حالی که قلم‌های جمعی و فکر‌های گروهی، به دلیل هم‌افزایی می‌توانند آثار بی‌بدیلی خلق کنند. در خاطرات تاریخ شفاهی نوشته شده، فقط از زاویه یک راوی آن خاطره را مرور می‌کنیم، در صورتی که ضرورت دارد رزمندگان یک عملیات یا حاضران در یک واقعه خاص گرد هم بیایند و خاطرات گروهی نوشته شود تا با خلق فضای سه بعدی، آثار حس برانگیز‌تری ببینیم.

نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی با بیان این‌که گاهی فی‌البداهه نویسی سبب بیان جان کلام و حقیقت امر می‌شود، افزود: معتقدم که کتاب مردمی ایثار می‌تواند ایده‌های بسیاری به خالقان آثار ادبی و هنری بدهد. این کتاب به نوعی جرقه است. جوان بودن بیشتر نویسندگان کتاب مردمی ایثار هم از ویژگی های مثبت این کتاب است.

انتقال فرهنگ ایثار دهه 60 به 90 افتخارآمیز است
گلشنی هم در پاسخ به سخنان رحماندوست اظهار کرد: تحقیق بسیاری درباره ثبت اثری به عنوان نخستین کتاب مردمی، داشتیم اما اثری نیافتیم. آن‌چه آقای رحماندوست می‌گویند، مسابقه‌های سفارشی بودند که از سوی سازمان‌ها و نهاد‌های دولتی و با بودجه آن‌ها برگزار شده بودند و داوران بر پایه معیار‌های فنی آثاری را انتخاب و به عنوان برگزیده معرفی کردند. در حالی که در ثبت آثار مردمی «کتاب مردمی ایثار» سخنی از جایزه و داوری فنی آثار وجود نداشت. در این کتاب آثاری از یک کودک چهارساله تا پیرمرد 96 ساله به ثبت رسیده است.
 
وی با اشاره به این‌که بسیاری از نوشته‌‌ها مربوط به دفاع مقدس بود، گفت: در دنیای ایثار، این موضوع، با همه عظمتش بخشی از فرهنگ ایثار است. ایثار را محدود به بازه زمانی خاصی نکرده‌ایم. در دهه 60 ماندن افتخار نیست؛ فرهنگ ایثار دهه 60 را به دهه 90 منتقل کردن، افتخارآمیز است. ما قلم را به اعتبار هنر مردم به دستشان نداده‌ایم بلکه به اعتبار انسان بودن آن‌ها قلم به دستشان دادیم که قدرت ایثارگری دارد. این کتاب در مجلدات دیگری هم چاپ خواهد شد و فصل‌های متنوعی چون شهدا (دست‌نوشته‌های شهیدان)، ایثار در  بم، خرمشهر، سالمندان، آتش‌نشانان و ... خواهد داشت.

موجی که مردم شروع کردند
راضیه تجار در این برنامه گفت: وقتی مردم فی‌البداهه از ایثار می‌نویسند، بیشتر نگاه‌هایشان معطوف به دفاع مقدس است اما جالب آن‌که بسیاری هم در نوشته‌های خود عناصری از ایثار را دیدند که در متن زندگی جاری اما از چشم ما پنهان مانده بود و این نکته را آنها یادآور شدند. احساس کردم که‌ آن‌ها با نوشته‌های خود موجی ایجاد کرده‌اند. در این طرح کوشیده شده است که از مردم برای خود مردم بهره گرفته شود.

وی همچنین، در بخشی از یادداشت خود چنین خواند: «مردم چه خوب به این ندا پاسخ دادند. نشستن، وقت گذاشتن، قلم به دست گرفتن، اندیشیدن و در قالب خاطره، شعر، داستان و نقاشی نظر خود را بیان کردن. این دعوت منتهی به یکدله شدن جمعی شد و مفهوم ایثار در قالب‌های مختلف رودی شد تا خواب دریا شدن را تعبیر کند.

از این سو، جدا از آن اتفاق اولیه جلساتی برای داوران گذاشته شد. سهم من دو کارتن پر و پیمان بود. شرکت‌کنندگان برای بیان دریافت‌های خود بیشتر قالب دلنوشته، خاطره، داستانک و یادداشت را انتخاب کرده بودند. روزی که کارتن‌ها را باز کردم هر برگه‌ای را که برداشتم در آن تپش دلی را دیدم.... باید به احترام مردمی که در این فراخوان بزرگ شرکت کرده بود هر آن‌چه بود را می‌پذیرفتی و به دیده منت می‌گذاشتی حتی غلط‌های املایی را. فقط کافی بود مفهوم ایثار را رسانده باشد. منتها آثاری از گردونه خارج شد که هیچگونه ارتباطی با موضوع پیشنهادی نداشت. لذا مواجه شدن با هر اثر همراه با احترام و عشق بود....

در این میان آن چه باعث آشفتگی‌ام شد و آن را قابل بررسی دیدم، خط نویسندگان بود. چقدر متفاوت با هم. با چه پیچ تاب و انحناهایی. با چه شکل ظاهری و چقدر گونه‌گون. اما از همه جالب‌تر دریافت دیدگاه‌ها، نگرش‌ها، ایده‌ها، عقیده‌ها، احساسات و عواطف، پیام‌ها و باید و نباید‌ها در هر نوشته بود. نوشته‌هایی که یکی متعلق به استاد دانشگاهی بود و یکی مردی کارگر. گاه از پسرکی خردسال، گاه زنی کهنسال. و تو می‌دیدی گرچه همه درباره یک مفهوم صحبت می‌کنند اما سوژه چقدر گونه‌‌گون است...»

فصل مشترک، عشق!
سپس الفتی در بیان اهداف نوشتن این کتاب توضیح داد: نشر فرهنگ ایثار و مقاومت و تداوم فرهنگ ایثارگری در دوران دفاع مقدس، یافتن باور‌های تازه درباره مفهوم ایثار، بازشناسی مصادیق دینی و ملی مفهوم ایثار در دست‌نوشته‌های مردم از اهداف اجرای این طرح است. زندگی اجتماعی بی‌فداکاری ممکن نیست. این نکته در جامعه ما کمرنگ شده است. کتاب «ایثار و مردم» سه مولفه دارد. ما خواستیم مردم قدرت نوشتن، خواندن و تحلیل ایثار را از قلم خود بیابند.

راه‌پیما هم در این برنامه به یادداشت‌های خود در دوران جنگ تحمیلی اشاره کرد و گفت: وقتی به یادداشت‌های جبهه‌ام نگاه کرده و آن را با یادداشت‌های مردم مقایسه می‌کردم، فصل مشترک آن‌ها را عشق دیدم. ایثار همان واژه عشق است.