کتاب شامل 9 موضوع با عناوین «اهمیت سیستم ایمنی»، «ایمنی ذاتی و راه‌های دفاعی بدن»، «سلول‌ها، بافت‌ها و اعضای سیستم ایمنی»، «ایمنی هومورال»، «ساخت آنتی‌بادی»، «ایمنی سلولی»، «اهمیت واکسن‌ها»، «حساسیت‌ها و بیماری‌های خودایمنی» و «استفاده از واکنش‌های ایمنی به‌عنوان ابزار علمی» است.
در مقدمه نویسنده ضمن معرفی اجمالی موضوع کتاب، درباره تاثیر ظهور رسانه‌های نوین در حوزه سلامت آورده است: «امروزه به کمک اینترنت و دیگر اشکال رسانه، مردم از موارد مربوط به سلامتی اطلاع بیشتری دارند. مردم نسبت به هر زمان دیگری اطلاعات بیشتری در مورد بدن انسان دارند. بیماران تمایل دارند از بیماری و انتخاب‌های درمانی خودآگاهی داشته باشند. آن‌ها می‌خواهند در کنار پزشک خود نقش فعال‌تری در تصمیم‌گیری و مراقبت فردی داشته باشند.»
ابتلا 95 درصدی به ویروس ایدز!
در نخستین فصل کتاب درباره اهمیت سیستم ایمنی آمده است: «سیستم ایمنی اهمیت بسیار زیادی برای ما دارد و مهم‌ترین سیستم بدن برای جلوگیری و مبارزه با عفونت‌هاست. همچنین از ایجاد انواع خاصی از سرطان نیز جلوگیری می‌کند.» نویسنده در ادامه به ایدز یکی از بیماری‌های نقص ایمنی اشاره می‌کند. «ایدز یک اپیدمی جهانی است ما در ایالات متحده از اهمیت این بیماری آگاهی داریم اما در جهان مناطقی وجود دارد که ایدز در آن‌ها یک اپیدمی جدی‌تر به شمار می‌رود. در روستاهای خاصی در آفریقای جنوبی 95% افراد بالغ HIV مثبت هستند.»
برخلاف اعتقاد بعضی از مردم، ایدز نوعی بیماری است که باید مورد توجه همه قرار گیرد. ایدز بیماری «همجنس‌گرایان» یا «معتادان» نیست اگرچه در ایالات متحده نخستینبار در این گروه از افراد دیده شده ایدز، زنان و مردان، همجنس‌گرایان و افرادی که با جنس مخالف رابطه دارند، ورزشکاران و معتادان را مبتلا می‌کند.»
درباره دفاع بدن در مقابل صدمه به سیستم ایمنی نویسنده به سدهای دفاعی در دومین مبحث کتاب پرداخته است. «سده‌های دفاعی لایه‌هایی هستند که روی سطح خارجی بدن قرار گرفته‌اند و از بافت‌های عمقی‌تر محافظت می‌کنند. پوست یکی از مهم‌ترین سدهای دفاعی و بزرگ‌ترین عضو بدن است. پوست از سلول‌هایی تشکیل شده است که سلول‌های اپیتلیال یا «پوشاننده» نامیده می‌شود.»
انواع سلول‌های منفرد مهم در سیستم ایمنی عنوان مطلبی در مبحث سوم کتاب است. در این فصل می‌خوانیم: «مهم‌ترین سلول‌های منفرد سیستم ایمنی انواع مختلف سلول‌های سفید خون هستند. اگرچه این سلول‌ها ظاهر و عملکرد متفاوتی دارند؛ اما همگی از منبع یکسانی منشأ گرفته‌اند. در حقیقت تمامی سلول‌های خونی از مغز استخوان و هسته مرکزی نرم بسیاری از استخوان‌های بلند منشأ می‌گیرند. در داخل مغز استخوان گروهی از سلول‌های اختصاصی وجود دارند که سلول‌های بنیادی نامیده می‌شود.»
نگارنده در چهارمین موضوع کتاب به راه‌حل یک معما درباره عملکرد سیستم ایمنی پرداخته است. «وقتی دانشمندان نخستینبار شروع به کشف نحوه عملکرد سیستم ایمنی کردند با یک سوال دشوار مواجه شدند. آن‌ها به کمک زیست‌شناسی مولکولی می‌دانستند که هر پروتئین بدن ژن خاص خود را دارد. وقتی مشخص شد که امکان ساخت ایمونوگلوبولین‌هایی وجود دارد که می‌توانند به‌طور اختصاصی به هزاران آنتی‌ژن متفاوت متصل شوند زیست‌شناسان مولکولی می‌خواستند بدانند که این ژن‌ها متفاوت در کجا ذخیره می‌شوند در کروموزوم انسان فضای کافی برای تجمع تمامی ژن‌های این ایمونوگلوبولین متفاوت وجود نداشت. این نظریه مطرح شد که بدن می‌تواند بدون داشتن ژن‌های مخصوص هر پروتئین، پروتئین‌های متفاوتی تولید کند اما چنین چیزی چطور ممکن است؟!»
تعریف واکسن در بخشی از پنجمین بحث کتاب آمده است: «واکسن‌ها یا از میکروب‌هایی به دست می‌آیند که تغییرات شیمیایی پیدا کرده‌اند و نمی‌توانند رشد کنند، یا اینکه به‌صورتی تغییر کرده‌اند که فقط علائم خفیف بیماری را ایجاد می‌کنند. یا اینها تنها از یک یا دو آنتی‌ژن و نَه از تمام سلول میکروب تشکیل شده‌اند.»
در جمع‌بندی ششمین بخش کتاب می‌خوانیم: «سلول‌های آلوده و سرطانی برای ارگانیسم میزبان خطرناک هستند. اگر این سلول‌ها را کنترل نکنیم می‌توانند تعداد زیادی از سلول‌های دیگر را تخریب کنند و موجب مرگ فرد شوند. سلول‌های T سیتوتوکسیک با آنتی‌ژن‌های بیگانه خاصی که بر سطح سلول آلوده میزبان قرار گرفته‌اند واکنش می‌دهند و پرفورین می‌سازند. پرفورین سوراخ‌هایی در آن سلول ایجاد می‌کند که موجب تخریب سلول می‌شوند. به این ترتیب قبل از آنکه ویروس یا باکتری بتواند تکثیر شود یا قبل از آنکه سلول سرطانی منتشر شود، سلول از بین می‌رود، سیستم ایمنی سلولی با فداکردن تعداد کمی از سلول‌ها از بسیاری دیگر از سلول‌های بدن محافظت می‌کند.»
تعریف ایمنی نخستین موضوع هفتمین مبحث کتاب است. «ایمنی یک حالت فیزیکی است که طی آن، بدن نسبت به بیماری خاصی مقاومت پیدا می‌کند. وقتی شما نسبت به بیماری خاصی ایمنی دارید سلول‌های B و آنتی‌بادی و یا سلول‌های T دارید که قبل از آنکه عوامل بیماری‌زا بتوانند عفونت ایجاد کنند به آن‌ها حمله می‌کنند.»
نویسنده با اشاره به نقش سیستم ایمنی در بروز مشکلات عرصه انتقال خون و پیوند اعضا در هشتمین بحث کتاب آورده است: «نتیجه انتقال خون یا پیوند عضو می‌تواند کشنده باشد. در نهایت در بعضی موارد سیستم ایمنی نمی‌تواند بافت‌های بدن ما را شناسایی کند و ممکن است آنتی‌بادی‌هایی تولید کند که به بخشی از بدن حمله می‌کنند.»
در آخرین مبحث نویسنده به رویکرد افراد به مقوله ایمونولوژی آورده است: «در طول 30 سال گذشته، درک ما از ایمونولوژی تغییر قابل ملاحظه‌ای پیدا کرده است. این علم که در دهه 1980 عرصه‌ای کمتر شناخته شده بود به یکی از روبه‌رشدترین و مهم‌ترین عرصه‌های علمی تبدیل شده است و یکی از کاربردی‌ترین حوزه‌های علمی را نیز تشکیل می‌دهد. فرآیندهای ایمونولوژیک از رایج‌ترین و مهم‌ترین آزمایش‌های تشخیصی در آزمایشگاه هستند.»
چاپ نخست کتاب «سیستم ایمنی» با شمارگان دو هزار و 500 نسخه در 152 صفحه، به بهای 9 هزار و 800 تومان از سوی انتشارات تیمورزاده به بازار کتاب عرضه شده است.
نظر شما