آن‌چه بازگو شد بخشی از سخنان سید محمدمجتبی حسینی، مدیرعامل موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک بود که در گفتوگو با خبرنگار «ایبنا» درباره این مصحف شریف و ویژگی‌های آن مطرح کرد.
درخشش قرآن بایسنغری در موزه‌های بزرگ جهان
وی در ادامه سخنانش گفت: تمامی موزه‌های جهان که بخشی با عنوان هنر ایرانی یا آثار اسلامی دارند به داشتن قطعه یا سطری از این قرآن مباهات می‌کنند و به حتم آن را در صدر آثار هنری و تاریخی‌شان قرار می‌دهند. اهمیت این اثر در مسیر تاریخ آنقدر زیاد بوده که حتی نزدیک به دو قرن پیش کسانی برای به دست آوردن منافع مالی، صفحاتی از آن را جعل کردند و حتی آن صفحات جعل‌شده هم به بعضی موزه‌ها راه پیدا کرده و این دقیقا به دلیل اهمیت آن و آرزوی داشتن هر کلکسیونری برای داشتن این اثر است.
حسینی در ادامه درباره ویژگی‌های فیزیکی این مصحف شریف اظهار کرد: درباره خوشنویسی این اثر باید گفت که دو نگاه وجود دارد؛ یکی اینکه کاتب شخص بایسنغر میرزا تیموری و نگاه دیگر اینکه خطاط شخص دیگری است، ولی این اثر با حمایت دربار تیموریان به‌وجود آمده و مانند بسیاری از آثار ارزشمند و منحصر به‌فرد دیگر که توسط هنرمندان کتابخانه سلطنتی تیموریان ایجاد می‌شده به نام حامی نامبردار شده است. چنانچه «شاهنامه بایسنغری» به خط جعفر تبریزی ملقب به بایسنغری نوشته شده و در واقع در پدید آمدن این شاهنامه، بایسنغر حامی بوده است.
مدیرعامل موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک افزود: این قرآن مشهور به بایسنغری در صفحات بسیار بزرگی در اندازه‌های 270 در 144 سانتی‌متر بوده و یکی از اعجاب‌ها درباره این اثر، چگونگی تولید کاغذی با این ابعاد در قرن هشتم و نهم هجری بوده است. اوراق این کتاب دو سطر دو سطر جدا شده است؛ مثلا در موزه «متروپولیتن» دو قطعه دو سطری از این قرآن وجود دارد. بیشترین اوراق بازمانده از این شاهکار هنری در کتابخانه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود که چند برگی از این اثر در موزه در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دارد، اما بیشتر صفحات آن که بیش از 150 صفحه کامل بوده و امتیاز فوق‌العاده‌ای برای کتابخانه آستان قدس محسوب می‌شود در مخزن منابع و نسخ خطی نگهداری می‌شود.
وی با بیان اینکه اوراق پراکنده این اثر به‌صورت یکجا 70 سال پیش در موزه ملی ایران به نمایش درآمده، تصریح کرد: کتابخانه و موزه ملی ملک نیز، چهار قطعه دوسطری از این اثر را در اختیار دارد. عملیات مرمت این اثر با آخرین روش‌های علمی سال گذشته در موسسه ملک به فرجام رسید.
شاهکارهای هنری آستان قدس رضوی
حسینی با اشاره به تولید نسخه بازنشر از این قرآن نفیس گفت: به همت موسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی، مجموعه کتاب‌های بسیار ارزشمندی با عنوان «شاهکارهای هنری آستان قدس رضوی» به چاپ رسیده که نه تنها از نظر محتوا، بلکه از نظر تکنیک چاپ، صحافی، طراحی و عرضه هم جزو بهترین کتاب‌های تولید شده در سال‌های اخیر است.
مدیرعامل موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک ادامه داد: موسسه آفرینش‌های هنری در آخرین اثر ویژه‌ای که در حوزه کتاب و نشر پدید آورده، اوراق قرآن منسوب به بایسنغر را چه آنهایی که در مخزن آستان قدس بوده و چه آنهایی که در معرض نمایش در کتابخانه حرم مطهر و موزه ملی ملک بوده‌اند را به‌صورت بسیار نفیس به چاپ رسانده است.
وی افزود: عکاسی حرفه‌ای و صنعتی از صفحات این قرآن برای چاپ احتیاج به تکنیک‌های ویژه داشت که بتوان عکس را با کیفیت مطلوب گرفت و با تصویربرداری سایر آثار هنری تفاوت بسیار داشت. مدیریت رنگ و طراحی اثر نیز در موسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی و مراحل چاپ در چاپخانه بین‌المللی قرآن کریم آستان قدس انجام گرفته است. صحافی این اثر به دلیل قطع ویژه آن از طریق تکنیک‌های متعارف صحافی امکان‌پذیر نبود، چراکه قطع کتاب بسیار بزرگ و کاغذ آن بسیار ویژه است. گروه جلدسازی «ترنج» بعد از تدبیر و طراحی چند نمونه، تکنیک مخصوصی برای صحافی کتاب در پیش گرفتند. در کنار اوراق بازنشر شده این مصحف شریف یک کتاب پژوهشی قرار داده شده که با مقالات تخصصی امکان آشنایی کامل‌تر و بهره‌برداری بیشتر برای مخاطب پدید می‌آورد.
نقش هنرمندان مسلمان ایران در توسعه فرهنگ اسلامی
وی در ادامه با بیان اینکه آثار هنری آیینه تمام‌نمای روزگارشان هستند، افزود: این اثر هم دریچه‌ای به شناخت مقطعی از تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران اسلامی است. کیفیت هنری این اثر می‌تواند سرمشق جدی و الگوی درستی برای هنرمندان، هنرجویان و علاقه‌مندان هنر باشد؛ هم چراغ راه برای تعالی هنر روزگارمان و هم نشان‌دادن معالی و مدارج هنر در روزگاران پیش. از طرف دیگر بازنشر چنین آثاری مانند تیر آرش، بزرگترین سفیر فرهنگی ما در دوران خواهد بود تا نشان دهد، هنرمندان مسلمان ایران چه نقش و سهمی در توسعه و معرفی فرهنگ اسلامی داشته‌اند.
حسینی در پایان گفت: مایه مباهات خواهد بود که تولید و انتشار این اثر به معرفی آستان قدس رضوی به‌عنوان یکی از مهمترین مراکز ویژه اسلام در جهان منجر می‌شود. آستان قدس رضوی با گنجینه‌ای که به قطع و یقین مهمترین گنجینه هنر اسلامی به شمار می‌رود می‌تواند با معرفی شایسته آثار خود ضمن نشان دادن اهتمام به کیفیت نگهداری این ثروت تاریخی به کوشش‌های بی‌دریغی که در مسیر تاریخ برای پدیدآمدن و آفرینش آثار ممتاز و منحصر به فرد داشته موید و گواه باشد.
آیین رونمایی از این نسخه بازنشر شده از قرآن بایسنغری، دوشنبه 24 آبان‌ماه، همزمان با بیست و چهارمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران از ساعت 15 تا 17 با حضور سفرا و نمایندگان کشورهای اسلامی و چهره‌های فرهنگی و هنری و با اجرای هنرمند توانای کشور، امیرحسین مدرس در موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک برگزار خواهد شد. مجله «آستان هنر» شماره شانزدهم خود را به‌طور کامل به معرفی قرآن بایسنغری اختصاص داده که در روز رونمایی اثر به حاضران اهدا می‌شود.
همزمان با این آیین، نمایشگاهی ویژه از این اثر نفیس در این موقوفه آستان قدس رضوی افتتاح و به مدت یک ماه میزبان اهالی فرهنگ و هنر خواهد بود.
نظر شما