خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) ـ جلال ذکائی: امسال صنعت چاپ نیز همانند سایر صنایع و کسب و کارهای خُرد، سال سختی را پشت سر گذاشت. همان‌گونه که نخستین نشانه‌های رکورد و یا رونق در بازار کار در چاپخانه نمایان می‌شود، از این رو صنعت چاپ را صنعتی میان بخش می‌نامیم و واسطه‌ای بین تمام صنایع. اگر حال صنعت نشر و مطبوعات خوش باشد، صنف چاپ نیز روزهای خوشی را تجربه خواهد کرد. اگر صنایع غذایی، دارویی و بسته‌بندی حال و روز خوبی نداشته باشند لاجرم صنعت چاپ نیز دوران تلخی را پشت سر می‌گذارد، و کیست که نداند؛ اغلب صنایع در سال 95 روزهای دشواری را سپری کردند. روزهایی که با رکود بی‌سابقه در صنعت نشر کشور همراه بود.

اما علی‌رغم همه سختی‌ها اتفاقات شیرین و مهم دیگری نیز در صنعت چاپ ایران رخ داد که مهم‌ترین رویداد، توافق دو وزارتخانه مهم فرهنگی و صنعتی برای تفکیک وظایف خویش در قبال صنعت چاپ بود. توافقی که اگر هوشمندانه و بر پایه مطالعه، پژوهش و واقعیت‌های بیرونی مدیریت شود، می‌تواند به اتفاقات مبارک و خجسته‌ای در صنعت چاپ کشور منجر شود.

این رخداد اگر چه نیاز به شکیبایی و بهره‌گیری از دانش کارشناسان در بستر زمان دارد، اما در صورت شتاب‌زدگی و ترجیح سرعت بر کیفیت، می‌تواند لطمه‌های سختی بر پیکر چاپ وارد کند و بدون تردید این فرایند بیش از تعجیل نیازمند تدبیر است.

در عرصه جهانی نیز صنعت چاپ ثابت کرده است که میانه خوشی با در جا زدن و سکون ندارد. صنعت چاپ یکی از معدود صنایعی است که خود را  متناسب با شرایط و اقتضائات روزگار تطبیق می‌دهد و به همین دلیل است که می‌گویند؛ چاپ مرگ ندارد و دائم در حال دگردیسی است.

از حالی به احوال دیگر در می‌آید و با توجه به اتفاقات پیش‌ رو خود را تجهیز و به‌روز می‌کند. تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد که با ظهور چاپ اُفست و از میان رفتن چاپ مسطح، نه تنها چاپ از بین نرفت بلکه از شکلی به شکل دیگر درآمد.

با تنوع ذائقه مخاطب، چاپ دیجیتال پا به عرصه وجود گذاشت و هم‌اکنون نیز چاپ بسته‌بندی در حوزه‌های مختلف راه را برای فعالیت بیشتر صنعت چاپ هموار می‌کند. «فرانک رومانو» استاد برجسته دانشگاه روچستر آمریکا و یکی از برترین پژوهشگران و تئوریسین‌های چاپ در دنیا، در کتاب «آینده چاپ در قرن بیست و یکم» می‌نویسد: «چاپ در قلب اروپاي قرون وسطی زاده شد، در سطح جهان گسترش يافت و برای هركس سواد و دانش به همراه آورد.»

صنعت چاپ؛ سينما، راديو و تلويزيون را پشت سر گذاشت. چاپ؛ سانسور، نوشته‌های ناچيز و عقايد بد را پشت سر گذاشت. چاپ؛ جنگ و صلح، شكست و پيروزی را پشت سر گذاشت. چاپ؛ ماشينی شدن، خودكار شدن، و آشوب‌ بی‌پايان فناوری را پشت سر گذاشت. بنابراين اينترنت و كتاب‌های الكترونيک را نيز پشت سر خواهد گذاشت و برخلاف تصور تمام افراد گمراهی كه می‌گفتند؛"چاپ مرده است"، بيشتر از هر زمان  دیگری در تاریخ به حياتش ادامه خواهد داد. زيرا شما نمی‌توانيد با پيكسل‌های روی يک صفحه نمايشگر، همان نگاه و احساس مركب روی كاغذ را حس كنيد. يک بروشور زيبای چاپ شده از محصولی كه تبليغ آن را می‌كند، بيشتر حرف دارد تا يک تبليغ با متن و تعدادی تصاوير.

اگر سعی كنيد در يک منطقه برای تک‌تک افراد ایمیل بفرستيد، چنين چيزی امكان‌پذير نخواهد بود مگر اينكه از طريق كد پستی اين كار را انجام دهيد. چاپ، دموكرات است. هركس به آن دسترسی دارد، هر زمان، هرجا و بدون صرف انرژی.

برای يک بچه، كتابی را بخوانيد. كتاب تجسم نوشته‌های خودش است. بچه، كتاب را عزيز می‌دارد، اما نمی‌تواند يک فايل الكترونيک را دوست داشته باشد و با آن به خواب رود.

برخی از كارهای چاپی به‌خاطر روش‌های جايگزين الكترونيک دچار ركود می‌شوند. اين قابل پيش‌بينی است چون فناوری مقابل اوست و كالاهای چاپ خاصی ضرر می‌كنند. اما كالاهای جديد چاپ اين خلاء را پر خواهند كرد زیرا فناوری چاپ نیز متوقف نشده است.

اگر كل صنعت چاپ از بين برود و كسی شیوه ارتباطی با كاغذ ابداع كند، جهان نشان خواهد داد كه اين اختراع شگفت‌انگيزی است! در حالی كه اين اتفاق پانصد سال پيش رخ داده، بنابراين در آينده همچنان چاپ، همان چاپ خواهد بود.

اما این همه راه نیست و اتفاقات دیگری نیز در انتظار صنعت چاپ دنیا، بلکه کلیه صنایع است. رخدادی که از آن به انقلاب 4/0 تعبیر می‌کنند و در آینده‌ای نزدیک کل صنعت را دستخوش تحولی جدی خواهد کرد. این انقلاب بر پایه کسب و کارهای فناورانه و نوظهور شکل گرفته و چاپ سه بعدی تنها یکی از مظاهر این انقلاب بزرگ است.

باید منتظر بود و با چشمانی باز به استقبال این تغییر و انقلاب رفت.