خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، امیررضا اصنافی، عضو هیئت علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شهید بهشتی با ارسال یادداشتی از تاثیرگذاری و اهمیت نقش کتابخانه‌ها در مدیریت بحران کرونا و ترویج فرهنگ کتابخوانی در ایام قرنطینه سخن گفت.
متن این یادداشت به شرح زیر است:
«حدود یک ماه و نیم است که دنیا درگیر ویروس کشنده کرونا شده و تقریباً همه فعالیت‌ها را در عرصه‌های مختلف به مرحله تعطیلی کشانده است. در این میان، کتابخانه‌ها به عنوان نهادهای اجتماعی و فرهنگی جامعه رسالت مهمی دارند و باید بتوانند بیش از پیش نقش خود را در جامعه ایفا کنند.
هم‌اکنون در بسیاری از نقاط جهان از جمله ایران، ارائه خدمات حضوری و فیزیکی در کتابخانه‌ها تعطیل و یا محدود شده، رویدادهای اجتماعی در کتابخانه‌های عمومی مثل جلسات نقد کتاب و سایر رویدادهای فرهنگی و اجتماعی به حالت تعطیلی درآمده است، موعد بازگرداندن کتاب‌های امانت رفته بیشتر شده و جریمه‌ای به آن تعلق نمی‌گیرد.
کتابخانه‌ها در سراسر جهان تلاش می‌کنند از بستر فضای وب سایت خود به ویژه شبکه‌های اجتماعی برای ارائه خدمات به کاربران استفاده کنند. آنها در تلاش هستند تا در درجه اول با انتشار پیام‌های آگاهی‌بخش در خصوص کرونا و کوید19 در قالب موشن‌گرافی، اینفوگرافی، فیلم‌های کوتاه و پیام‌های هشداردهنده سطح آگاهی کاربران را بالا ببرند؛ سپس به معرفی وب سایت‌ها و کتاب‌هایی بپردازند که کاربران در طول دوران قرنطینه می‌توانند از آنها استفاده کنند. در این میان استفاده از منابع دسترسی باز یا open access می‌تواند برای کاربران بسیار کارآمد باشد. کتابخانه‌ها با معرفی پایگاه‌‌های کتاب دیجیتال رایگان، مقالات رایگان، کتاب‌های صوتی و نظایر آنها می‌توانند در کنار کاربران خود باشند و نقش اجتماعی خود را به خوبی ایفا کنند.
اگر در نظر بگیریم که کتابخانه‌ها به طور کامل تعطیل باشند، پس کاربران باید برای استفاده از منابع اطلاعاتی چه کنند؟ آیا چاره کار در استفاده مطلق از فضای مجازی است؟ پس کسانی که به اینترنت دسترسی ندارند یا امکان استفاده از فضای مجازی و رایانه‌ها برای آنها فراهم نیست باید دست به چه اقدامی برنند؟ آیا باید خدمات رسانی به آنها متوقف شود؟ در حقیقت پاسخ منفی است. تدابیر مختلفی را می‌توان برای این قضیه در نظر گرفت.
به‌طور مثال؛ می‌توان با توجه به امکانات موجود از کتابخانه‌های سیار بهره برد. به این ترتیب که در هر منطقه‌ای کتابخانه‌های عمومی بتوانند با رعایت اصول بهداشتی کتاب‌های مورد نیاز کاربران را به درب منازلشان برسانند. راهکار دیگر استفاده از کوادکوپتر(یکی از انواع پهپاد است که قدرت مانور فوق‌العاده و پروازهایی با تعادل بالا در انجام پروژه‌های تحقیقاتی دارد) است. باید برای آن جعبه‌هایی را تعبیه کرد و بعد کتاب‌های مورد نیاز کاربران را از طریق آن ارسال کرد. در سال‌های اخیر توجه شرکت‌ها، دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی بیش از پیش به این نوع از پهپادها جلب شده‌است و لذا روزانه پیشرفت چشم‌گیری در امکانات و پرواز این نوع از پرنده‌ها مشاهده می‌کنیم.
البته تاکنون چنین ایده‌ای اجرا نشده و تنها به‌صورت محدود و آزمایشی در دانشگاه شهید بهشتی اجرا شده است؛ ولی اگر قرار باشد چنین کاری اجرا شود، نیازمند زیرساخت‌های مناسب و در اختیار داشتن کتابداران متخصص و مجرب و اطلاع رسانی به کاربران در خصوص چگونگی بهره‌گیری از این ابزار است.
راهکار دیگر محافظت از کتاب‌ها با استفاده از کیسه‌های پلاستیکی ضد عفونی شده‌است که اگر کتابخانه دوباره مشغول فعالیت شدند، باید کتاب‌ها را در قالب این کیسه‌های پلاستیکی به کاربران امانت بدهند؛ همچون اقدامی که برخی کتابخانه‌های عمومی ایالات متحده به این صورت انجام می‌دهند.
به هرحال، باید توجه داشت کوید 19 یک بحران جدی است و هر نهادی باید به‌هر نحوی نقش اجتماعی خود را در این جریان نشان دهد و کتابخانه‌ها به عنوان یک نهاد و تشکیلات اجتماعی از این قاعده مستنثی نیستند.»
شنبه ۱۶ فروردین ۱۳۹۹ - ۰۸:۴۸
نظر شما