خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- «کتابچه پاد - زیبایی‌شناسی» نوشته الن بدیو فیلسوف شهیر فرانسوی که علی معصومی آن را به فارسی برگردانده و نشر نگاه به‌تازگی منتشرش کرده است، علی‌رغم حجم اندکش، اثری است که برای درک و فهم صحیح نیازمند آگاهی مخاطب از مبانی اندیشه‌ای بدیو است.
 
الن بدیو در سال 1937 در رباط مراکش به دنیا آمد. مادرش استاد فلسفه و پدرش استاد ریاضیات و از سال 1944 تا 1958 شهردار سوسیالیست تولوز بود. با آغاز تربیت فلسفی از دهه 1950 در پاریس به فلسفه سارتر و فلسفه ناسازنمایی گروید که به گفته خودش دربرگیرنده «همنهاد پیچیده نظریه تاریخ بسیار جبرگرایانه مارکسیستی و فلسفه پاد جبرگرای وجدان بود».
 
بدیو از سال 1969 تا 1999 همراه با ژیل دلوز، میشل فوکو و ژان فرانسوا لیوتار در دانشگاه پاریس به تدریس فلسفه پرداخت. بدیو از اندیشه‌های افلاطون، هگل، سارتر، ژاک لکان و مائوتسه دون تأثیر پذیرفت. در 1988 «بودن و رویداد» و در 1989 کتابچه «بیانیه فلسفی» را منتشر کرد. یکی از آثار بعدی او یعنی «اخلاق» مدت ده سال جزء پرفروش‌ترین کتاب‌ها ماند.
 
عنوان «پاد ـ زیبایی‌شناسی» کمی ناآشنا به نظر می‌رسد. به گفته مترجم کتاب، این مفهوم در اندیشه بدیو به برداشتی از آفرینش هنری اشاره دارد که نگره «بازتاب / رابطه یادگیری» را رد می‌کند؛ اما با این وجود در واکنش به موضوع تقلید یا بازتاب دادن شاعرانه «طبیعت» به تأیید درون بودی و تک‌بودن هنر می‌پردازد. هنر از آن رو درون‌بودی است که حقیقت آن در بی‌میانجی بودنش در اثر هنری موردنظر داده شده است؛ و از آن‌رو تک است که حقیقت آن در خود هنر و تنها در خود هنر یافته می‌شود. زنده شدن دوباره مفهوم ماده‌باورانه «زیبایی‌شناسی» از اینجا سرچشمه می‌گیرد. نگاه او به پیوند میان فلسفه و هنر به بن‌مایه تعلیم‌گرایی بسته است که به ادعای او به گونه‌ای کاربرد دارد که بتواند شکل‌های شناخت را به شیوه‌ای بیاراید که نوعی از حقیقت بتواند سوراخی در آن ایجاد کند.
 
این کتاب پژوهشی نسبتاً کوتاه و بیانیه‌ای فنی است که در آن رشته‌ای از اظهارنظرهای گوناگون به صورت فصل‌هایی مرتبط به دنبال هم می‌آیند و همگی نیازمند آگاهی پیشین از اصل‌های بدیهی محکم و توانمند موردنظر بدیو در اندام‌های تمایزیافته تولید هنری حقیقت‌اند.
 
بدیو در ادعاهای خود در این مورد که فلسفه به خودی خود مولد حقیقت نیست، نرمش‌ناپذیر است؛ اما می‌پذیرد که فلسفه نمی‌تواند آن‌گونه که دلوز می‌گوید فرآورده مفهوم‌ها باشد. او به صورتی ظریف پیکره‌بندی تازه‌ای به اندیشه دلوز می‌بخشد تا بر نظر خودش تأکید کند که بر اساس آن «چندینی» بودن سفسطه‌آمیز تنها در زیر تأثیر «یکی» بودن عمل نمی‌کند و دربردارنده دلیل‌های حیرت‌آور دیگری است.
 
فصل اول کتاب را می‌توان مرکز این متن دانست، چرا که در آن هنر و فلسفه به شیوه‌ای روشمند از هم شکافته شده‌اند. در اینجا بدیو سه طرح‌واره برای نظم‌دادن به رابطه هنر، فلسفه و حقیقت در درون مدرنیته پایه‌گذاری می‌کند: طرح‌واره تعلیم‌گرا (ماکس‌گرا)، رمانتیک (هرمنوتیک ـ پدیدارشناختی) و کلاسیک (دربرگیرنده اندیشه‌های ارسطو و روانکاوی). سپس «امر پاد ـ زیبایی‌شناسی» را به منزله توانش تازه‌‌ای عرضه می‌کند که در آن، آثار هنری در پیکره‌بندی‌های زنجیره‌وار فیلم‌ساز مؤلف‌گونه خود، نوعی رویداد حقیقت را پیش رو می‌گذارند.
 
فصل دوم مجادله فصیحانه‌ای است درباره اصرار افلاطون در کنارنهادن شعر که در واقع برخورد کلاسیک میان شعر و فلسفه است بر سر آنکه چه کسی برای تصمیم‌گیری در مورد چگونگی خوب مردن مرجعیت دارد.
 
به نظر فیلسوفان، معمای زیبایی‌شناسی غالباً این است که آیا هنر رازی پنهان را آشکار می‌کند؟ همه مردم راز را دوست دارند، حتی اگر راز آن باشد که آنگونه که لکان و زنگ‌ساز فیلم آندری روبلف از آندری تارکوفسکی می‌دانند، هیچ رازی جز نام راز وجود نداشته باشد.
 
بدیو به پیروی از افلاطون به رازها بدگمان است و در عین حال در میان افسون‌های شاعران معینی در نوسان است (فصل‌هایی که به رمبو، مالارمه، شار و دیگران می‌پردازند سرشار است از گزین‌گویه‌های اغواگرانه) و با همه اینها هر کسی که در پی آفرینش آنگونه هنری باشد که بتواند به فلسفه خدمت کند، می‌داند که راز باید مبهم باشد. بدیو مخالف ابهام در هر سطح است و از این‌رو متن او پادزهر نیرومندی است در برابر رمانتیسیسم و هرگونه وانمودکردن به فعالیت پیشتاز.
 
برای بهره‌گیری شایسته از این کتاب که بر خلاف کوچکی ظاهر، دربردارنده مفهوم‌های پیچیده و گسترده‌ای است، باید در حد امکان در راه شناخت مفهوم‌ها و اصطلاح‌هایی که در آن به کار گرفته شده، پیش رفت. برای دستیابی به این هدف، به جای پیش‌گفتار، مقاله‌ای روشنگر از یک منتقد و به جای پس‌گفتار، سه مقاله از سه منتقد دیگر در انتهای اثر از سوی مترجم به کتاب افزوده شده است. این مقالات پایانی «رویداد در هنر: پاد - زیبائی‌شناسی؟»، «هنر و فلسفه در کتابچه پاد ـ زیبایی‌شناسی بدیو» و «درباره رویداد در اندیشه بدیو» نام دارند و در فهم بهتر این متن به خواننده یاری می‌رسانند.
 
فصول ده‌گانه این کتاب نیز عبارتند از: فصل اول؛ هنر و فلسفه. فصل دوم؛ شعر چیست؟ یا فلسفه و شعر بر لبه امر نام‌ناپذیر. فصل سوم؛ فیلسوف فرانسوی به شاعر لهستانی پاسخ می‌دهد. فصل چهارم؛ تکلیف فلسفی: معاصر پسووا بودن. فصل پنجم؛ دیالکتیک شاعرانه: لبید بن ربیعه و مالارمه. فصل ششم؛ رقص به منزله استعاره‌ای برای اندیشه. فصل هفتم؛ نظرهایی درباره تئآتر. فصل هشتم؛ حرکت‌های نادرست سینما. فصل نهم؛ بودن، هستی، اندیشه: نثر و مفهوم. فصل دهم؛ فلسفه بز ـ آدم.
 
انتشارات نگاه «کتابچه پاد – زیبایی‌شناسی» اثر الن بدیو را با ترجمه علی معصومی در 352 صفحه و با تیراژ 700 نسخه  و قیمت 48500 تومان در فروردین 1399 منتشر شده است.