وی افزود: البته دیگر شهرکتابها هم طبق دستورالعمل ستاد مبارزه با کرونا عمل کردند و آنها هم از فروش‌های پایین خود خبر دادند؛ یعنی با شروع اپیدمی، ابتدا فروش آنها نصف شده و بعد به سمت صفر میل پیدا کرد است؛ حتی آن شهر‌کتاب‌هایی که فروش تلفنی داشتند، این نوع فروش را بی‌تاثیر می‌دانند و می‌گفتند فروش‌شان تقریبا به صفر رسیده است و در نهایت هم طبق دستورالعمل ستاد مبارزه با کرونا تعطیل کردند.
شهرکتابها کمتر از کتاب‌فروشی‌های دیگر متضرر نشده‌اند
مدیر شهرکتاب ترمینال شرق فرضیه کمتر متضررشدن شهرکتابها در شرایط کرونا، به‌خاطر فروش کالاهای غیر از کتاب را بی‌اساس خواند و افزود: درست است که شهرکتاب کالاهای دیگر فرهنگی هم دارد، ولی این کالاها برای جذب مشتری سمت کتاب است و اهمیت شهرکتابها به خاطر کتاب‌فروشی‌شان است.
وی در تشریح اهمیت کتاب‌فروشی شهرکتابها بیان کرد: طبق اساسنامه‌ای که خود شهرکتاب دارد، باید ۵۰ تا ۸۰ درصد فضا به کتاب اختصاص داده شود. در شهر کتاب ترمینال شرق که خیلی بیشتر از این و چیزی حدود ۹۰ درصد فضا فقط کتاب است و کالاهای فرهنگی دیگر مثل نوشت افزار و بازی‌های فکری و... خیلی کم داریم.
مشکلات صنعت نشر از بدو ورود آن به ایران
مدیر شهرکتاب پایانه شرق البته مشکل صنعت نشر را بسیار ریشه‌ای‌تر از آنچه کرونا پررنگ کرده، دانست و گفت: اگر به‌صورت کلی به قضیه نگاه کنیم، صنعت نشر (یعنی ناشر، موزع و کتابفروش) از دیرباز -شاید از بدو آمدن صنعت نشر به ایران- تابهحال دچار مشکل بوده‌است.
امیدوار با بیان اینکه ما یک کشور با سرانه مطالعاتی بالا نیستیم و این مشکل از قدیم وجود داشته است؛ عنوان کرد: برای حل این مشکل بزرگ، راهکارهای کلان می‌طلبد. راهکارهایی که تابهحال خانه کتاب، اتحادیه ناشران و کتابفروشان و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌کار برده‌اند، مانند تخفیف‌هایی که برای هفته کتاب درنظر می‌گیرند و... همه راهکارهای موقت و مقطعی‌اند و توانسته‌اند به‌صورت موقت از مرگ کتاب جلوگیری کنند؛ ولی به اینکه کتاب واقعا، نیاز حساب شود و در سبد کالای خانوار جای بگیرد، کمکی نکرده است.
وی توضیح داد: ارزان‌تر کردن فرایند تولید کتاب، تنوع اندیشه، قطع کردن دست مافیای کتاب در عرصه اجتماعی با این هدف که یک نسل فرهیخته را در آینده داشته باشیم، شروع برنامه‌ریزی از دبستان‌ها و ورود جدی -و نه شعارگونه- صدا‌و‌سیما به بحث کتاب، بخشی از راهکارهایی است که بایستی به‌صورت زیربنایی آغاز شود.
کرونا و ضربه‌فنی شدن کتابفروشیها
امیدوار عنوان کرد: این معضل در تمام کشورهای ضعیف و در حوزه کتاب یک ضربه کاری برای ناک‌داون(knockdown) شدن کتابفروشیها و کتاب بود؛ زیرا این شرایط خاصی که الان درگیر آن هستیم، کاری کرده که این بیمار ناتوان نشر -از تیراژهای چند هزارتایی به چند صدتایی رسیده- نالان و رنجور خود را پیش می‌کشاند.
وی در بیان وضعیت بد نشر افزود: اگر هم گاهی یک کتاب به‌صورت موج -چه به‌صورت ژورنالیستی و چه به‌صورت مافیای کتاب و چه به هر دلیل دیگری- مطرح می‌شود، اثر موقتی در دنیای نشر و کتاب‌فروشی دارد که بلافاصله هم افت می‌کند و تمام می‌شود.
معضلی بهنام نمایشگاه کتاب
مدیر شهرکتاب پایانه شرق با بیان اینکه از دهه ۶۰ تا حالا به‌صورت‌های مختلف با صنعت نشر در ارتباط بوده و نمایشگاه‌های کتاب را یکی از مصادیق بدبختی نشر ایران می‌داند، گفت: نمایشگاه‌های کتاب -چه‌بین‌المللی و چه استانی و شهری- به‌جای نمایش کتاب به فروشگاه کتاب تبدیل شده‌است. این مساله یکی از ضربه‌های مهلک به کتابفروشیها به‌‌شمار می‌آید؛ چراکه عملا آن زنجیره‌ای که باید بین تولیدکننده یعنی ناشر و کتابفروش و موزع وجود داشته باشد، از بین می‌برد.
امیدوار ادامه داد: برای کمک به صنعت نشر؛ نمایشگاه‌های کتاب باید به‌سمت نمایشگاهی شدن برود؛ نه فروشگاه. اگر بعد از قضیه کرونا نمایشگاه کتاب برگزار شود، ضربه آخر را به کتابفروشیها می‌زند. این یک مساله قطعی است که نباید روی آن شک داشت.
مدیر شهرکتاب پایانه شرق با تاکید بر اینکه در این شرایط نباید نمایشگاه کتاب برگزار شود، اظهار کرد: بهتر است وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بدون در نظر گرفتن دوستی‌ها، سلیقه‌ها و باندبازی‌ها، کتاب را از ناشران کتاب بخرد و ناشرها را به این سمت سوق دهد که در نمایشگاه فقط کتاب‌های خود را نمایش دهند؛ مانند نمایشگاه مطبوعات، ماشین، مبلمان، مصالح‌ساختمانی و...
وی افزود: همان‌طور که شما نمی‌توانید از نمایشگاه مصالح‌ساختمانی یک تیرآهن بخرید و فقط مکانی برای نمایش کالاها و آشنایی با تولیدکننده است و در نهایت از فروشگاه ها خرید می‌کنید، در نمایشگاه کتاب هم نباید بتوانید کتاب بخرید.
مدیر شهرکتاب پایانه شرق وام‌هایی را که قراراست دولت و دست‌اندرکاران برای این یک‌ماه‌و‌نیم تعطیلی فروشگاه‌ها در نظر بگیرند، درمان مقطعی صنعت نشر خواند و گفت: نظر شخصی من این است که هر نوع رانتی، صنعت نشر یا هر صنعت دیگری را وابسته می‌کند؛ ولی در شرایط حاضر که با یک بیمار محتضر روبه‌رو هستیم، وضع فرق می‌کند.
وی افزود: در نظر بگیرید کتابفروشیها برای عید، کتاب خریدند و در این دو ماهه اجاره‌بها و حقوق کارمندان خود و دیگر هزینه‌ها را پرداخت کرده‌اند؛ اما با دو ماه تعطیلی روبه‌رو و درگیر شده‌اند. مثلا؛ شهرکتاب‌های کوچک و بزرگ در این دو ماه، بین ۴۰ تا ۳۰۰ میلیون فقط حقوق داده‌اند؛ درنتیجه با اینکه مخالف هر نوع رانت و کمک از بیرون هستم، ولی در شرایط موجود، اعطای وام‌ها با هوشمندی و باتوجه به میزان و سطح آسیب‌دیدگی واقعی فروشگاه‌ها، ضروری است.
امیدوار با تاکید براینکه میزان کمک یا تسهیلات دولتی باید متناسب با میزان ضرر کتابفروشیها باشد ونه به یک میزان خاص، گفت: باید بسنجد مثلا من که در پایانه مسافربری هستم، از اول اپیدمی تعطیل بوده‌ام و هنوز هم که هنوز است همچنان فروش ندارم، چقدر ضرر کرده‌ام.
مالیات کتابفروشیها بدون قید و شرط حذف شود
مدیر شهرکتاب پایانه شرق حذف بدون قید و شرط مالیات برای کتابفروشیها و شهرکتابها را یکی از راهکارهای کمک به کتابفروشیها برای جبران ضرر ناشی از کرونا خواند و گفت: خانه کتاب پیگیری کند مالیات امسال را از شهرکتابها و کتابفروشیها حذف کنند. همچنین به نمایشگاه‌های کتاب مجوز ندهند، صنعت نشر را کمی راحت بگذارند تا یک مقدار سلائق بیشتر را پوشش دهند و مردم را بیشتر به سمت کتاب تهییج کنند. این‌ها چیزهایی است که می‌تواند شرایط را کمی بهتر کند.
امیدوار در بخش دیگر سخنان خود، یکی از آسیب‌های کرونا بر صنعت نشر را آسیب این اپیدمی بر مخاطبان کتاب خواند و افزود: واقعیت این است که مصرف‌کننده‌های ما بیشتر قشر متوسط هستند؛ زیرا قشر بسیار پولدار اگر کتاب می‌خواند که اصلا پولدار نمی‌شد؛ یعنی آدم‌هایی که با رانت و... جزو چند درصد بالای جامعه هستند، اصلا اوقات‌فراغت خود را با کتاب پر نمی‌کنند؛ بلکه با مسافرت‌های دور دنیا و این جور چیزها پر می‌کنند. بنابراین؛ این قشرِ کارمند و دانشجو هستند که مخاطب ما هستند و این دو قشر واقعا ضعیف و متضرر شده‌اند. همچنین از آنجاکه کتاب در سبد اصلی خانواده نیست، اولین چیزی که بعد از موج اول کرونا حذف کردند، همین کتاب بود.
وی افزود: شهرکتاب پایانه شرق از ۳۰ فروردین که طبق قانون ستاد مقابله با کرونا، بازگشایی شده، هنوز فروش چندانی نداشته است؛ البته دیگر شهر کتاب‌ها هم تقریبا در همین وضعیت هستند و هنوز همه در شوک هستیم؛ بنابراین ما هنوز دچار این معضل هستیم و فروش من تقریبا صفر است؛ چراکه مخاطبان ما کسانی هستند که الان دیگر پول ندارند کتاب بخرند.
نظر شما