خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در بوشهر - الهام بهروزی: صنعت نشر در ایران در یک دهه اخیر به‌دلیل تنش‌های اقتصادی، تحریم‌های خارجی، افزایش صعودی قیمت ارز و گرانی کاغذ با روزهای پرتلاطمی روبه‌رو بوده است که هر بار با تدبیر سیاست‌هایی راهگشا از سوی متولیان فرهنگی کشور و سیاستگذران و وفق پیدا کردن مردم با افزایش قیمت کتاب توانسته روزهای نسبتا آرامی را دگرباره تجربه کند و به چرخه فعالیت برگردد.
وضعیت این صنعت اما در آبان‌ماه دوباره در پی افزایش قیمت بنزین مشوش شد؛ این بار زیر بار تعرفه‌های جدید و در گیرودار تنش‌های اقتصادی، کمر خم کرد. متاسفانه سیاست‌های مقطعی دولت هم در حوزه کنترل قیمت کاغذ نتوانست راهگشا باشد و این سیاست‌ها نه‌تنها کتاب را در سبد خرید خانوارها قرار نداد، بلکه آن را از سبد خرید خیلی از خانواده‌ها نیز خارج کرد. زیرا این سیاست‌ها برای تبدیل کردن کتاب به یک گفتمان موثر واقع نشد و مشکلات ناشران به قوت خود باقی ماند.
با همه این چالش‌ها صنعت نشر، اُفتان و خیزان به راه خود ادامه داد ولی شیوع کرونا در کشور ضربه مهلکی به پیکر آن وارد کرد به‌گونه‌ای که اکنون برای سر پا ایستادن نیاز به حمایت جدی دولت دارد؛ با تعطیلی کتابفروشیها و مراکز عرضه کتاب، عملا می‌توان که این صنعت از حرکت ایستاده است. ویروس کرونا به ناشران نیز رحم نکرد حتی راهاندازی پویشهای کتابخوانی هم نتوانست نفسی به جان خسته نشر بدمد و اینک این صنعت و فعالان این عرصه در ناکجاآبادی به‌نام «ورشکستگی» گرفتار آمده‌اند.
در این میان ناشران بوشهری نیز سخت زیان‌دیده و مایوس از ادامه راه هستند و چشم به درایت و مدیریت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌عنوان متولی حوزه نشر دوخته‌اند. حال باید دید دولتمردان چه تدبیری برای ادامه حیات ناشران بزرگ و کوچک می‌اندیشند و این تدبیر تا چه میزان به ماندگاری ناشران در عرصه نشر کمک می‌کند؟
وزارت ارشاد در حال تدوین برنامه‌های حمایتی از ناشران است
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر در خصوص خسارت کرونا به ناشران بوشهری به خبرنگار ایبنا گفت: بر اساس برآورد این اداره‌کل، خسارت واردشده به ناشران استان ۱۰۰ میلیون تومان بوده است که این موضوع به وزارتخانه اعلام شده و در حال پیگیری است.
فاطمه کرم‌پور ادامه داد: بیش از ۸۰ نشر در استان دارای مجوز فعالیت هستند که اغلب آنها در طول سال، آثار باکیفیتی را در حوزه‌های مختلف چاپ و منتشر میکنند. متاسفانه کرونا خسارت زیادی به فعالان نشر استان وارد کرده است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌منظور جبران بخشی از این خسارت‌ها در حال تدوین برنامه‌های حمایتی از ناشران است.
در کنار آن، اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی با راهاندازی پویشهای مختلف کتابخوانی در راستای ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی در این ایام گام برداشت که از جمله آنها می‌توان به پویش مجازی کتابخوانی «در خانه میزبان بهاریم»، «کتاب در خانه»، معرفی کتاب با حمایت هنرمندان، نویسندگان و مروجان کتابخوانی، برگزاری جشنواره‌های شعر و داستان، برگزاری شبانه‌های مجازی با حضور شاعران، نویسندگان و منتقدان ادبی اشاره کرد که این برنامه‌ها موجب رونق فروش کتاب به‌صورت مجازی شده است.
وی در خصوص شمارگان کتاب‌های منتشر شده در سال‌های ۹۷ و ۹۸ توضیح داد: در سال ۹۷، ۱۳۸ عنوان کتاب با شمارگان ۱۳۰ هزار و ۵۰۰ نسخه و در سال ۹۸ حدود ۱۴۰ عنوان با شمارگان ۱۲۰ هزار جلد به همت ناشران بوشهری منتشر شد؛ البته در سال ۹۸ به‌دلیل شرایطی که به‌دلیل گرانی کاغذ پیش آمد، با کاهش تیراژ کتاب روبه‌رو شدیم اما این مساله منجر به تعطیلی نشر در استان نشد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر در پایان با بیان اینکه با توجه به شیوع کرونا امکان دارد که نمایشگاه بزرگ کتاب استان برگزار نشود، تصریح کرد: ولی می‌توان نمایشگاه کتاب را به‌صورت مجازی با همکاری ناشران و کتابفروشی‌های هم‌استانی برگزار و بخشی از کسادی بازار کتاب را در استان جبران کرد. در کنار آن با تداوم پویشهای کتابخوانی می‌توان به ادامه حیات ناشران و رونق کسب و کار کتابفروشیها کمک کرد.
صنعت نشر در استان بوشهر عملا تعطیل شده است
در ادامه این گزارش پای صحبت‌های مدیر انتشارات «تات» نشستیم که از سال ۸۶ فعالیت خود را در استان بوشهر با انتشار کتاب‌هایی در حوزه کودک، محیط زیست، اقتصاد، ادیان، ادبیات، تاریخی، میراث فرهنگی، دفاع مقدس، مدیریت شهری، روانشناسی و ... آغاز کرده است و در این سال‌ها تالیفات باکیفیتی را روانه بازار نشر کرده است که مهم‌ترین آن، چاپ کتاب «قرآن مرموز» به خط میرزا حسین معتقد اهرمی است که نسخه اصلی آن در سال ۱۲۹۹ هجری قمری کتابت شده است. از ویژگی‌های این قرآن که نویسنده آن را مرموز نامیده، قرینه بودن سطر نخست با سطر آخر قرآن است، به این معنی که اگر سطر نخست با حرف الف شروع شده باشد، سطر آخر نیز با حرف الف پایان می‌یابد و سطرهای بعدی نیز به همان شکل نوشته شده است.
این ناشر بوشهری با همه توفیقی که در حوزه نشر کسب کرده، اینک مانند سایر ناشران در مرز ورشکستگی و تعطیلی قرار گرفته است. مصطفی خوبانی مدیر انتشارات «تات» در این باره به خبرنگار ایبنا گفت: با توجه به اینکه تعرفه‌های نشر به‌ویژه قیمت کاغذ از آبان‌ماه با افزایش قیمت بنزین، بالا رفت، سفارشهای چاپ کتاب ما به طور چشمگیری کاهش یافت؛ با وجود این، باز هم متقاضیان و مشتری‌هایی را داشتیم ولی در شمارگان بسیار پایین که گاه به ۱۰ نسخه می‌رسید!
اغلب سفارشهای ما در سال ۹۸ در حد ۱۰ نسخه بود!
وی افزود: این در حالی است که در سال ۹۷ هم تعداد سفارش‌ها و هم شمارگان کتاب‌ها بالا بود و اغلب کتاب‌ها در شمارگان ۱۰۰۰ نسخه سفارش داده می‌شد ولی در سال ۹۸ بالاترین تیراژی که برای چاپ داشتیم، ۵۰۰ نسخه بود و اغلب سفارش‌ها هم در حد ۱۰ نسخه بود که این مساله سخت بر درآمد انتشارات تاثیر سوء گذاشت تا جایی که ما مجبور به تعدیل نیرو شدیم و در نهایت با دو نیرو به کار را ادامه دادیم ولی متاسفانه اکنون با شیوع کرونا با توجه به اینکه سطح سفارشات در این سه ماه تقریبا به صفر رسیده است، از عهده حقوق و مزایای این دو نیرو هم برنمی‌آییم و تقریبا نشر در آستانه ورشکستی و تعطیلی است.
خوبانی ادامه داد: هرچند نزدیک به دو هفته و اندی است که انتشارات به‌صورت رسمی فعالیت خود را ازسرگرفته، اما همچنان سفارشی برای انتشار کتاب جدید دریافت نکرده‌ایم؛ زیرا کرونا بیشتر تاثیر سوء خود را بر اقتصاد و معیشت مردم گذاشته است و به‌دلیل پایین آمدن سطح درآمد قشرهای مختلف جامعه در این بازه زمانی نمی‌توان انتظار سفارش کتاب داشته باشیم! البته باید اشاره کنم که سفارش‌ها تنها محدود به بخش خصوصی نبود بلکه ادارات دولتی هم در حوزه نشر سفارشهای متعددی داشتند که این سفارشات نیز تحت تاثیر کرونا متوقف شده است.
مدیر انتشارات «تات» تاکید کرد: متاسفانه با توجه به شرایط پیش‌آمده اکنون در پرداخت حقوق و مزایا نیروهای انسانی، اجاره مکان و... بازمانده‌ایم. هرچند در سامانه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هم برای دریافت بیمه بیکاری ثبت‌نام کرده‌ایم اما تا این لحظه پیامکی جهت تائید درخواست دریافت نکرده‌ایم، این در حالی است که این بیمه بیکاری تنها برای سه ماه تعیین شده است.
این فعال حوزه نشر تصریح کرد: وضعیت نشر در کشور با گران شدن ارز که منجر به افزایش قیمت کاغذ شد، یک بار ناشران را به چالش کشید ولی تقریبا شرایط با گذر زمان عادی شد اما از آبان‌ماه بار دیگر به‌دلیل افزایش قیمت کاغذ در اثر گران شدن بنزین نشر به زانو درآمد و ضربه نهایی را اینک کرونا به جسم نحیف آن زده است که الان نمی‌دانیم آیا می‌توانیم به کار ادامه بدهیم یاخیر؟! چراکه به دلیل مشکلات مالی که در این دو سه ماه تعطیلی انتشارات با آن روبه‌رو شده، حتی در پرداخت بیمه نیروهای‌مان بازمانده‌ایم به طوری که تنها بخشی از بیمه اسفندماه آنها را به تامین اجتماعی واریز کرده‌ایم و بیمه فروردین‌ماه هم اصلا پرداخت نکرده‌ایم!
خوبانی گفت: در کنار آن پرداخت اقساط تسهیلات انتشارات هم قوز بالا قوز شده است. همه امید ما این بود که با انجام کار فرهنگی رونقی به فرهنگ غنی جنوب بدهیم اما در شرایط فعلی تنها امیدمان حفظ بقای نشر است که امیدوارم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی راهی برای جلوگیری از ورشکستگی انتشارات به‌ویژه ناشران شهرستانی بیابد و در این بحران ما را حمایت کند. وزارت ارشاد می‌تواند در این شرایط بحرانی با اعطای تسهیلات کم‌بهره یا با بخشودگی بخشی از بیمه ما را یاری کند.
وی یادآور شد: متاسفانه تا این لحظه خبری دال بر حمایت از ناشران از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت نکرده‌ایم و انتظار می‌رود که در حوزه نشر هم افزون بر راهاندازی پویشهای کتابخوانی حمایت‌های مالی در قالب تسهیلات بانکی کم‌بهره تدبیر کنند؛ چون شرایط برای ادامه کار ناشران شهرستانی بسیار بغرنج شده است. بدیهی است کرونا همه ناشران را تحت فشار قرار داده اما باز هم ناشران تهرانی در سایه تبلیغات خوبی که دارند و همچنین به دلیل مستقر بودن در مرکز از بازار بهتری برخوردارند.
در پایان این گزارش یادآوری می‌شود، برای نجات صنعت نشر و یاری فعالان این حوزه باید برنامه‌ریزی جامعی صورت بگیرد. مسوولان میتوانند با خریداری کتاب در قالب بسته‌های فرهنگی از ناشران و کتابفروشیها و تقسیم آن در میان طبقه فرودست و ضعیف جامعه کتاب را به گفتمان فرهنگی جامعه تبدیل کنند. بدین طریق نه تنها متقاضیان کتاب افزایش می‌یابد بلکه فرهنگ ترویج کتاب و کتابخوانی نیز در سراسر کشور اپیدمی می‌شود. در نتیجه صنعت نشر هم می‌تواند با رونق بازار کتاب به حیات خود ادامه دهد.
دوشنبه ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۹ - ۱۲:۳۷
نظر شما