کتاب «مکانیک کوآنتومی به زبان ساده» تألیف جما لاوندر با ترجمه بهرام معلمی، در 13 فصل ابتدا تعریفی از فیزیک کوآنتومی ارائه داده و در ادامه درباره مفاهیمی همچون طیف‌نمایی، باغ‌وحش ذرات، دنیای موج-ذره، ریاضایت کوآنتومی، جهان هستی، نظریه همه‌چیز، تفسیر چند جهان، تاس انداختن، کاربردهای کوآنتوم مکانیکی، زیست‌شناسی کوآنتومی، کارهای کامپیوتری کوآنتومی و چالش‌های آینده بحث می‌کند.
فیزیک کوآنتومی علم است نه جادو
«جهان فیزیک کوآنتومی، مکان شگفتی است؛ در اینجا ذرات ریز اتمی می‌توانند کارهای به ظاهر معجزه‌آسایی انجام دهند. این ذرات می‌توانند از یک‌جا ناپدید و همزمان در مکان دیگری پدیدار شوند یا علیرغم اینکه در دو سوی مقابل جهان هستی‌اند، در یک آن بینشان رابطه برقرار شود. ذرات حقیقی می‌توانند با ذرات مجازی که انرژی را از جهان هستی وام می‌گیرند، درآمیزند و این برهم‌کنش‌ها بر نیروهایی بنیادی حاکم‌اند که اتم‌ها و مولکول‌ها را کنار هم نگه می‌دارند و ساختار خود ماده را فراهم می‌آورند. در نزد آدم‌های کار نیازموده و ناشی این‌ها جادو تلقی می‌شوند. فیزیک کوآنتومی ما را به مرزهای دانستنی‌هایمان درباره فیزیک می‌راند و تفسیر و تعبیر دانشمندان درباره معنی تمام آن‌ها فرق می‌کند. تنها چیزی که ظاهرا همگان درباره آن توافق دارند، این است که در کوچک‌ترین مقیاس، طبیعت احتمالی است. خداوند به راستی تاس می‌ریزد. مثلا احتمالات بیشترین احتمال مکان یا بیشترین احتمال انرژی، تکانه یا تعدادی از کمیت‌های بنیادی دیگر یک ذره را تعیین می‌کند.
در نظر برخی دانشمندان، گستره معنی نهفته در پس فیزیک کوآنتومی همین است. در نزد دانشمندانی دیگر، این امر بر عالمی چندوجهی متشکل از واقعیت‌های موازی دلالت می‌کند که در آنجا هر امکانی و احتمالی پیش می‌آید و حادث می‌شود. هنوز هم مدرک مستقیمی در دست نیست که بر درستی این تعبیر و تفسیر «چند جهان» دلالت کند، اما در ریاضیات با قطعیت امکان پیش آمدن آن بیان می‌شود. هنوز هم معنای واقعی فیزیک کوآنتومی محل مناقشه است، اما هزاران کاربرد آن بسی عینی و واقعی‌اند... فیزیک کوآنتومی علم است، نه جادو، با این احوال کاری که می‌تواند انجام دهد، به راستی جادویی است و در راه جستجو در فهم آن، خودمان را در کاوش در بافت طبیعی و واقعیت می‌یابیم.»
گربه شرودینگر
«هیچ‌چیز به خوبی گربه شرودینگر، غرابت و شگفتی فیزیک کوآنتومی را آشکار نمی‌کند. اروین شرودینگر، آزمایش ذهنی گربه‌ای مشهور خود را در سال 1935 ابداع کرد تا نشان دهد که در بی‌معنایی تفسیر کپنهاکی چه چیزی دیده است. در این آزمایش، راه و روشی برای قرار دادن یک سیستم بزرگ مقیاس یا ماکروسکوپیکی (گربه‌ای که ممکن است مرده یا زنده باشد) در یک حالت برهم‌نهی کوآنتومی تصور می‌شود. از نظر شخصی واقع در بیرون جعبه، راهی وجود ندارد که بداند در کجا و چه موقع یک ماده پرتوزا، واپاشیده است: بنابراین، به قول شرودینگر، دیدگاه یا مکتب کپنهاکی ناظر بر این است که گربه در عین حال هم زنده است و هم مرده، تا زمانی که جعبه گشوده شود. بنا بر استدلال شرودینگر، چنین وضعیتی از لحاظ شهودی بی‌معناست، اما وی در واقع فقط یک حد افراطی قرائت کپنهاکی را خطاب قرار دارد که طی آن یک ناظر آگاه و هوشیار باعث رمبش یا واپاشی تابع موج است.»
نخستین چاپ کتاب «مکانیک کوآنتومی به زبان ساده» در 422 صفحه با شمارگان 550 نسخه به بهای 57 هزار تومان از سوی انتشارات معین راهی بازار نشر شده است.
نظر شما