آذر خزاعی، نویسنده کتاب «پلاک ۱۴۰» در رابطه با انگیزه خود از جمع‌آوری مجموعه خاطرات دفاع مقدس و تألیف این کتاب گفت: از سال 1379 فعالیت فرهنگی خود را آغاز کرده‌ام تاکنون موفق به تألیف چند کتاب، دو مجموعه داستان و چند اثر پژوهشی شده‌ام. فکر اولیه جمع‌آوری خاطرات زمانی رخ داد که همسرم عکس‌های زمان جبهه را به فرزندانم نشان می‌داد.
وی با اشاره به زمان‌بر بودن و خاطرات زیادی که از تألیف این کتاب دارد، اظهار کرد: همانطور که در مقدمه کتاب گفته‌ام، جنگ همیشه جنگیدن با سلاح گرم نیست، وقتی همسرم از آن دوران صحبت می‌کرد به ذهنم رسید که چرا این عکس‌ها را جمع‌آوری نکرده‌ام. همین امر انگیزه‌ای شد تا 200 عکس در این زمینه جمع‌آوری کنم و تصمیم گرفتم خاطرات را مکتوب کنم. امید است این کتاب، ایثار دهه شصتی‌ها را برایمان به تصویر بکشد.
نصرت‌الله محمودزاده، از نویسندگان نام‌آشنای کشور و از پیشکسوتان حوزه ادبیات پایداری در رابطه با کتاب «پلاک 140» گفت: دغدغه محققان و از جمله سؤالاتی که برای آنها مطرح شده این است که آیا حافظه درازمدت خاطره‌گوها پاک و بی‌اهمیت شده است؟ الان برخی خاطرات روح ندارد و فقط اطلاعات ارائه می‌دهند. در این بین خاطره کوتاه‌مدت پیشرفت کرده البته نباید آن را سرکوب کنیم، بلکه باید خاطره درازمدت را کشف کنیم.
وی اظهار کرد: حرفه‌ای ترین نویسنده، نویسنده‌ای است که قبل از چاپ کتاب بسیار دقت کند و پس از چاپ، دنبال دفاع‌کردن نباشد. من اگر جای نویسنده کتاب بودم تا 40 پلاک بیشتر کار نمی‌کردم، اما 40 پلاک ناب را انتخاب می‌کردم. از دیگر اشکالات که به این اثر وارد است مشخص نشدن مخاطب خاص یا عام است. پیشگفتار می‌گوید مخاطب عام است، اما مطالب می‌گوید خاص هستند، اگر مخاطبان خاص هستند باید پیشگفتار هم عام انتخاب شود.
محمودزاده عنوان کرد: ذهن‌هایی هستند که خاطره‌هایی در آن جمع شده و من استفاده کننده از خاطره‌ها باید تعیین کنم که دنبال چه هستم، باید ببینیم به عنوان مؤلف چه موارد را می‌خواهیم به عنوان خاطره مطرح کنیم. برخی موارد که در کتاب عنوان شده افرادی هستند که در جبهه حضور نداشته‌اند و خواننده با مشاهده این خاطرات ممکن است ادامه کتاب را نخواند.
.jpg)
وی افزود: جنس کار این را می‌گوید که باید سراغ خاطرات کوتاه بروم و اگر خاطره خوبی در بخشی مطرح می‌شود دیگر در مورد بعدی نباید خاطره خُنکی مطرح شود. به برخی خاطرات ایرادهای اساسی وارد است. در اینجا سؤالی پیش می‌آید که اگر از شخصی خاطره‌ای گرفتم هرچه گفت به صورت امانت باید بیاورم یا باید راستی‌آزمایی کنم؟ قطعاً باید راستی‌آزمایی صورت پذیرد. برخی مطالب این کتاب انسجام بسیار خوبی دارد اما یکسری خاطرات طولانی است و یکسری از مطالب ایراد اساسی دارد. مثلاً تیپ امام حسین (ع) اشتباه است و باید به عنوان لشکر امام حسین(ع) درج شود.
این پیشکسوت حوزه ادبیات پایداری اظهار کرد: در ارائه اثر باید به خواننده احترام بگذاریم همه خاطره‌های مانده در خاطر بکر نیستند. این کتاب بین مخاطب عام و خاص گیر کرده و اگر این کتاب 200 یا 150 صفحه بود بسیار پرطرفدار و پرخوانش‌تر می‌شد. امید است با نگرشی زیباتر کار جدیدتری ارائه شود. این حرکت طرح نویی است و در بسیاری از جاها باید بنیاد حفظ آثار اطلاعات صحیحی را در اختیار نویسنده کتاب قرار می‌داد.
وی گفت: بیاییم مثبت‌ها و ایرادها را با هم ببینیم. این کار نیاز به مشاوران ادبی، نظامی و ... داشت. در این کتاب اطلاعاتی به مردم داده شده که خودش نوعی مسأله است. باید قبول کنیم که خواننده‌ها خیلی از خاطرات را شنیده‌اند البته ممکن است از نظر نویسنده بکر باشد اما اگر برای مخاطب می‌نویسیم باید به نظر آن احترام بگذاریم و این رسالت بنیاد حفظ آثار است.
محمد قاسمی‌پور، مسئول دفتر فرهنگ و مطالعات پایداری اداره کل امور استان‌ها و مجلس حوزه هنری در رابطه با کتاب «پلاک 140» گفت: در حوزه نقد و بررسی و شناخت آثار ادبی و تاریخی مخصوصاً در مورد دفاع مقدس، هرچه کار کنیم، بازهم کم است. تولد کتاب سال 1398 بوده، کار در نوع خود پرزحمت و سترگ است و در شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه ما مجموعه‌ای کار کردن که منوط به همکاری افراد باشد، سخت است و در این شرایط به چالش‌گاه رفتن قابل ستایش است.
وی عنوان کرد: در دو شکل ساختار و محتوا می‌توان در مورد این کتاب بحث کرد. عنوان کتاب «پلاک 140» این نکته را به ذهن متبادر می‌کند که قطعاً کسانی که خاطراتشان در این کتاب استفاده شده، 140 نفر هستند. رابطه معنایی 140 و پلاک با متن محل تأمل دارد. درواقع قانع می‌شویم که باید پلاک را با 140 نفر پیوند دهیم. پلاک یک هویت در دفاع مقدس پیدا کرده و گره خوردگی با رزمنده دارد. پلاک می‌توانست مبین شناسنامه‌ای فردی که می‌جنگد باشد، اما خاطرات افرادی در این کتاب ذکر شده که الزاماً رزمنده نبوده‌اند و برای ما انسان‌های معمولی، پلاک زمان می‌برد تا با شخصیت‌مان گره بخورد. هرچند عنوان دوم خاطرات اهالی قلم از دوران دفاع مقدس هم قابل تأمل است، زیرا اهالی قلم از طفل پیش‌دبستانی یا نویسندگان شاخص را شامل می‌شود.
قاسمی پور افزود: فهرست کتاب به سلایق هنری و صفحه‌آرایی مربوط می‌شود، از معایب این کتاب، فهرست دیریاب آن است. با نگاه اجمالی به فهرست باید متوجه شویم که قرار است چه بخوانیم. همچنین این امکان در کتاب وجود داشت که عنوان خاطرات و نام نویسنده برجسته‌تر شود و یا در صفحه سوم که به صورت تک‌سطری کار شده صفحه‌آرا می‌توانست کار بهتری ارائه دهد.
وی بیان کرد: خواندن یادداشت ناشر به‌شدت دشوار است و به نظر می‌آید عجولانه و سریع نوشته و ساز مستقلی زده شده است. بهتر بود در پیشانی این کار، ناشر از سیاست‌گذاری و اهدافش می‌گفت و برای پژوهشگران دیگر انگیزه ایجاد می‌کرد و یا در مورد حسن کار مطالبی بیان می‌شد. ویراستار می‌توانست به این بخش در پیشگفتار توجه بیشتری کند، زیرا آنچه در مقدمه نمی‌توان گفت در پیشگفتار می‌توان مطرح کرد.
مسئول دفتر فرهنگ و مطالعات پایداری اداره کل امور استان‌ها و مجلس حوزه هنری ضمن تقدیر از نویسنده برای سه سال زحمت گردآوری و تألیف این کتاب تصریح کرد: در رابطه با متن کتاب به گونه‌ای چندپارگی به چشم می‌خورد. هم با خاطره‌نوشت‌های اهل قلم وهم با خاطرات شفاهی مواجه هستیم. خوب بود که درباره مأخذ گردآوری این خاطرات هم صحبت می‌شد و این امکان وجود داشت که باکس‌ها قرابت معنایی پیدا می‌کرد. در این کتاب، برخی اطلاعات خیلی دقیق ذکر شده و در مورد برخی افراد اطلاعات خیلی ضعیف است که باید عدالت در این زمینه رعایت می‌شد.
وی با بیان اینکه رویدادهای تاریخ‌ساز در تمام دنیا محل مطالعه قرار می‌گیرد، عنوان کرد: در تاثیرگذاری دفاع مقدس شکی نیست و گره‌خوردن آن با دفاع مردمی آن را ماندگار کرده و تاثیراتش ادامه داشته اما متأسفانه دانشگاه آنطور که باید به تکلیف خود عمل نکرده و گروه‌های علوم اجتماعی به مسائل جامعه‌شناختی دفاع‌مقدس و همچنین مسائل روحی و روانی آن نپرداخته‌اند. هرچه خاطره‌پژوهی‌ها علمی‌تر و استانداردسازی شده‌تر باشد بهتر است و اگر نقدی داریم برای این است که راه را با قوت بهتری ادامه دهیم و خلأ نهادهای علمی را جبران کنیم.
قاسمی پور بیان کرد: جنگ در تعبیر هشت سال دفاع مقدس بازه گسترده‌ای است. مثلا در قالب کارهای فاخری می‌توانیم افراد را توجیه کنیم که فقط خاطره روز اول جنگ خود را بگویند یا آخرین خاطره دوران جنگ یا یک بزنگاه خاص مثل خاطرات شب‌های بمباران را جمع‌آوری کنیم.
«عباس بایرامی»، رئیس سازمان ادبیات و تاریخ دفاع مقدس گفت: در مجموعه سازمان ادبیات و دفاع‌مقدس، حراست از دفاع مقدس و جلوگیری از تحریف آن از رسالت ماست. تولیدات ما در حوزه کمی و کیفی در موضوعات مختلف بستگی به مخاطبان دارد در موضوعات تاریخی عقب‌افتادگی فاحش داریم و به فکر هستیم که کار بزرگی در این زمینه رقم بزنیم.
وی اظهار کرد: در سال 1398، 600 عنوان کتاب چاپ کردیم که به فراخور محلی، منطقه‌ای و ملی است در 40 دانشگاه در بحث ادبیات پایداری کارهایی انجام داده‌ایم که البته نیاز به برنامه‌های کمک‌آموزشی داریم. همچنین گلچینی از آثار سال 98 و 97 در فضای مجازی قرار داده شده است.
بایرامی در مورد کتاب «پلاک 140» عنوان کرد: متأسفانه مطلب گرفتن از قدیمی‌های جنگ کار دشواری است. برای نوشتن کتاب فاخر مشاورین زیادی نیاز است و این می‌تواند به نویسنده‌ها کمک کند.
وی از اصحاب اهل قلم درخواست کرد برای ثبت بهترین خاطرات با این سازمان همکاری کنند زیرا میلیون‌ها خاطره وجود دارد که هنوز تبدیل به محصول نشده است. همچنین از افرادی که در جنگ حضور داشته‌اند انتظار داریم خودنوشته‌های خود را در اختیار نویسندگان قرار دهند، نهضت خاطره از کارهای بزرگی است که واحد ادبیات و تاریخ این سازمان به آن می‌پردازد.
نظر شما