کتاب «یادداشتهایی درباب منطق کشف ناخودآگاه جمعی» شامل چهار یادداشت است که به زبان فلسفی از یک موضوع روانشناختی بهنام ناخودآگاه جمعی صحبت میکند.
در این کتاب نویسنده با تکیه بر تجربههای زیسته خود دست به نوعی تأمل و تفکر عمیق در فرهنگ ایرانی زده و این کتاب درواقع ماحصل تفکرات مستمر اوست. در ابتدای این اثر نویسنده نکتهای را از نیچه یادآور میشود که وصف روزگار کنونی ماست. آن نکته این است که «در روزگار کنونی کسی یارای اندیشیدن درباره فرهنگ را ندارد». بهنظر میرسد چالشیترین پرسش این کتاب همین نکته باشد. در واقع دغدغه نویسنده اندیشیدن درباره فرهنگ و کشف ماهیت آن از طریق زیستن در آن و فهمیدن و لمس کردن آن از نزدیک بوده است.
بر همین اساس است که نویسنده گزارشهای جدیدی از نحوه مطالعه فرهنگ بهعنوان مهمترین موضوع علوم انسانی بهدست میدهد که خود آن را فرهنگکاوی نامیده است. او برای این سطح از مطالعه از روانکاوی و روانشناسی بسیار سود برده و درواقع طرح او بهنام فرهنگکاوی نیز نوعی روانکاوی فرهنگ یا گسترش روش روانکاوی یا روانشناسی در سطح مطالعات فرهنگی است. او در چهار یادداشتی که حدوداً صد صفحه است، کوشیده به پرسشهایی از این قبیل پاسخ دهد:
«فرهنگ چیست؟»
«آیا منظور از ناخودآگاه جمعی همان فرهنگ است؟»
«چگونه و با چه روشی میتوان به فهم عمیق از یک فرهنگ نائل شد؟»
«آیا فرهنگ چیزی است که ما را احاطه کرده؟ پس امکان مطالعۀ آن چگونه است؟»
«چگونه میتوان درباره فرهنگ اندیشید؟»
«ما ایرانیان چقدر از فرهنگی که در آن زیست میکنیم، آگاهیم؟»
«آیا ما دارای خودآگاهی فرهنگی هستیم؟»
در بخشهایی از کتاب میخوانیم: «هیچ زنجیری ناگسستنیتر از زنجیرهای ذهنی نیست، پس بگذارید این تعریف از آزادی را در صدر بنشانیم: آزادی زمانی برای یک ملت رقم میخورد که بخشهای ناشناخته هویت خود را بازیابد... اگر بخواهیم هرمنوتیک زندگی را تعریف کنیم، میتوانیم بگوییم، هرمنوتیک زندگی تفسیر زندگی بهواسطه خود زندگی است؛ یعنی خود زندگی ابزاری را به ما میدهد بهنام مقولات زندگی که میتواند تعینات قوامیافته بر بنیاد زندگی را تا رگوریشههای ناخودآگاهش آشکار کند. در این معنا زندگی هم ابزار میشود و هم موضوع؛ یعنی اگرچه ما بهطور طبیعی ابژه زندگی هستیم، اما به لطف هرمنوتیک زندگی میتوانیم آن را ابژه پژوهش خود قرار دهیم و ناخودآگاه جمعی را کشف کنیم.»
چاپ نخست «یادداشتهایی در باب کشف منطق ناخودآگاه جمعی» نوشته علی شهبازی در 100 صفحه و به بهای 22 هزار تومان از سوی انتشارات اریش منتشر شد.
نظر شما