کاوه علی‌نقی مدیر پخش کتاب آبان در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با اشاره به تبعات فروش اینترنتی کتاب با قیمت‌های غیرمتعارف در سایت‌های اینترنتی گفت: فروشگاههای اینترنتی با تخفیف‌های بالایی که در سایت‌های خود ارائه می‌دهند، مشکلات زیادی را در بازار ایجاد کرده‌اند؛ از جمله اینکه مخاطب را به فروش کتاب با قیمت‌هایی پایین عادت داده‌اند و این موضوع اصلا خوب نیست.
وی با بیان اینکه اهالی نشر مشکلی با تاسیس فروشگاه اینترنتی کتاب ندارند، ادامه داد: مشکل اصلی اینجا است که هیچ چارچوب و قانونی برای این سایت‌ها وجود ندارد و متاسفانه این فروشگاه‌ها زیرنظر هیچ اتحادیه‌ای نیستند تا بتوانند بر فعالیت آن‌ها نظارت داشته باشند. این مساله، یکی از چالش‌های بزرگ این بخش به شمار می‌آید.
علی‌نقی افزود: باید شرایطی پیش‌بینی شود که فروشگاههای اینترنتی کتاب در تهران زیر نظر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران قرار گیرند و فعالیت‌هایشان را در چارچوب قوانین اتحادیه ادامه دهند؛ زیرا جنس کتاب، روند فروش و بازار کتاب با کالاهای دیگر متفاوت است.
وی با اشاره به لزوم قاعده‌مندشدن فعالیت این فروشگاه‌ها عنوان کرد: این فروشگاه‌ها مثل کتابفروشان، نباید تخفیف بدهند و اگر می‌خواهند تخفیف بدهند، باید از اتحادیه ناشران و کتابفروشان مجوز بگیرند که طبق قانون اتاق اصناف این تخفیف‌ها معمولا به‌صورت فصلی است؛ نه اینکه هر زمانی که خودشان خواستند تخفیف‌های نامتعارف بدهند.
علی‌نقی با بیان اینکه قرار گرفتن فروشگاههای اینترنتی کتاب در یک نظم و قاعده مشخص، مانع از وارد شدن صدمه‌ای به فعالیت دیگر حلقه‌های زنجیره نشر می‌شود، گفت: زمانی که فعالیت آن‌ها چارچوب قانونی داشته باشد، دیگر موزع و کتابفروش مخالفتی با فعالیت آن‌ها ندارد ولی متاسفانه هیچ چارچوبی نیست و هر میزانی که تخفیف را بالا می‌برند، نمی‌توان به هیچ نهاد و مرجعی شکایت کرد.
ردپای کتاب‌های قاچاق در سایت‌های اینترنتی
مدیر پخش آبان با اشاره به مشکل دیگر برخی فروشگاههای اینترنتی کتاب گفت: یکی از مشکلات جدی برخی این فروشگاه‌ها که معتقدم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید برای آن قوانین جدیدی وضع کند، مساله صحت و اصالت کتاب‌هاست. الان سایت‌هایی هستند که کتاب‌های کمیاب یا پرفروش را به وسیله دستگاه‌های چاپ دیجیتال با قیمت خیلی پایین، حتی در یک یا دو نسخه چاپ می‌کنند و به دست مصرف‌کننده می‌رسانند.
وی افزود: در این میان متاسفانه مصرف‌کننده نمی‌تواند تشخیص دهد که این کتاب اصل است یا بدون مجوز توسط دستگاه‌های دیجیتال چاپ شده. معتقدم این موضوع باید به صورت جدی دنبال شود.
علی‌نقی با اشاره به قیمت پایین این نوع کتاب‌ها توضیح داد: از آنجایی که این کتاب‌ها مستقیم به دست مصرف‌کننده می‌رسد، هیچ دستگاه و سازمانی نمی‌تواند روی این موضوع نظارت داشته باشد و به همین دلیل معتقدم که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید به این موضوع رسیدگی کند.
وی با بیان اینکه این کتاب‌ها به موزعان و کتابفروشان ضربه جدی وارد می‌کند، گفت: دستگاه‌های دیجیتال که در بساط فروشگاههای اینترنتی ظاهر شده‌اند؛ نه تنها به موزع و کتابفروش؛ بلکه به ناشر هم صدمه می‌زنند؛ زیرا وقتی کتاب به صورت قاچاق توسط افراد سودجو منتشر می‌شود و به دست مشتری می‌رسد، ناشر بازار خود را از دست می‌دهد.
علی‌نقی درباره راه‌های برخورد با این موضوع نیز عنوان کرد: الان برای چاپ با دستگاه‌های چاپ افست باید از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز داشت؛ اما برای حوزه چاپ دیجیتال هیچ مجوزی برای تولید کتاب نیاز نیست و نظارتی هم بر آن نمی‌شود. این دستگاه‌ها همین حالا در میدان انقلاب این کار به شکل گسترده برای چاپ کتاب به‌کار گرفته می‌شوند.
باید فروش اینترنتی کتاب زیرنظر اتحادیه باشد
علی‌نقی همچنین درباره فروش اینترنتی کتاب تخفیف‌دار در سایت ناشران گفت: متاسفانه برخی ناشران احساس می‌کنند که موزعان و کتابفروشان در حق‌شان اجحاف می‌کنند و توقع دارند حالا که کتابفروشی نمی‌تواند همه عناوین و شمارگان کتاب‌های آن‌ها را بفروشد، حق دارند با ارائه تخفیف به فروش کتاب روی سایت‌هایشان بپردازند.
وی یادآور شد: البته این موضوع دلیل موجهی نیست؛ زیرا این محدودیت‌ها در توزیع و بازار فروش، در همه کشورهای دنیا وجود دارد اما هیچ ناشری به‌صورت مستقیم کتابفروشی نمی‌کند. ناشران در کشورهای توسعه‌یافته، به‌جای فروش کتاب روی سایت‌هاشان، برای معرفی و بازاریابی کتاب‌های خود روند تبلیغاتی دارند تا مصرف‌کننده را به خرید کتاب‌ها ترغیب کنند.
مدیر پخش آبان با بیان اینکه کتابفروش همیشه تلاش می‌کند کتاب مورد نظر مشتری خود را به دست او برساند، عنوان کرد: کتابفروش در هر نقطه‌ای از ایران برای حفظ مشتری‌مداری حتی اگر کتابی را نداشته باشد، قول تهیه آن را به مشتری می‌دهد و کتاب را اگر در فروشگاهش نداشته باشد، به ناشر سفارش می‌دهد. اگر قرار باشد هر کتابفروشی همه کتاب‌های ناشران را در دل خود جای دهد، یک فروشگاه چندین هزار متری هم پاسخگوی فعالیت‌های او نیست.
تخفیف کتاب کسی را کتاب‌خوان نمی‌کند
علی‌نقی با اشاره به فروش کتاب با تخفیف‌های بالا در وب سایت ناشران گفت: در اینجا اتحادیه ناشران و کتابفروشان باید وارد شود، زیرا تداوم فروش‌های این‌چنینی، زنجیره فروش کتاب توسط ناشر، موزع و کتابفروش را به هم می‌ریزد و در طولانی مدت، آسیب‌های جدی به بازار کتاب وارد می‌کند که نباید از آن غافل شد.
وی با رد این توجیه که عرضه کتاب ارزان باعث کتاب‌خوان شدن جامعه می‌شود، تاکید کرد: فروش کتاب با تخفیف‌های بالا برای آن‌هایی که کتاب‌نمی‌خوانند، هیچ فرقی نمی‌کند. مثال جالبی وجود دارد که کسی که مسواک نمی‌زند اگر آن مسواک را با تخفیف ۳۰ یا ۵۰ درصدی هم به او بفروشیم باز هم مسواک نمی‌زند و به تخفیف کاری ندارد. در اینجا هم کسی که کتاب نمی‌خواند با تخفیف کاری ندارد؛ زیرا اهل کتاب نیست و فرد کتاب‌خوان کتاب هر قیمتی که داشته باشد آن را خریداری کرده و می‌خواند.
علی‌نقی با بیان اینکه تخفیفی که ناشران می‌دهند به علت فروش نرفتن کتاب‌هایشان نیست، درباره راهکار پیشنهادی خود برای حل این معضل افزود: جواز نشر را وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به ناشران می‌دهد و جواز کسب از سوی اتحادیه صادر می‌شود. کسی که جواز نشر می‌گیرد، می‌تواند بگوید من کتاب تولید می‌کنم اما نمی‌خواهم زیرنظر اتحادیه باشم. در این شرایط، هر تصمیمی ممکن است از سوی او اتخاذ شود.
ناشران مجوز انتشار دارند؛ نه مجوز فروش!
وی تاکید کرد: در این زمینه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید تاکید کند جواز نشری که به شخص حقیقی داده می‌شود فقط برای نشر کتاب است و او اجازه فروش را ندارد و برای فروش کتاب باید از اتحادیه جواز کسب بگیرد. فکر می‌کنم اگر این مساله محقق شود بخش زیادی از این مشکلات حل می‌شود.
علی‌نقی درباره تبعات و دستاوردهای اجرایی شدن این پیشنهاد گفت: اگر این اتفاق رخ بدهد، بخش زیادی از مسائل کنترل می‌شود و هر ناشری که می‌خواهد فروش کتاب داشته باشد موظف شود از اتحادیه جواز فروش بگیرد باید در چارچوب قوانین اتحادیه فعالیت کند.
وی با بیان اینکه فروش اینترنتی کتاب زیر نظر اتحادیه نیست، یادآور شد: کتاب از کالاهای دیگر ضربه‌پذیرتر است و به فرهنگ کشور برمی‌گردد و به‌نظرم سایت‌های فروش کتاب هم باید زیرنظر اتحادیه فعالیت خود را انجام دهند و تخفیف‌ها را هم بر اساس قوانین موجود اعمال کنند.
علی‌نقی در پایان با اشاره به سرنوشت موزعان در این شرایط نیز گفت: اگر کار به این صورت ادامه پیدا کند، موزعان و کتاب‌فروشی‌‌های شهرستان‌‌ها به مشکلات اساسی برخورد می‌کنند؛ زیرا در چرخه دسترسی به کتاب در کل کشور اختلال ایجاد می‌شود؛ چراکه موزع فقط در تهران کتاب پخش نمی‌کند؛ بلکه در کل کشور این کار را انجام می‌دهد.
سه‌شنبه ۱۰ تیر ۱۳۹۹ - ۱۰:۰۶
نظرات