چرا به سراغ ترجمه این اثر رفتید؟
دلیل اصلی علاقه‌ام به ترجمه این کتاب کشش همیشگی‌ام به ادبیات داستانی انگلیسی‌زبان و پرسمان جدی مدرنیسم در این حوزه بوده است. از این رو، «رمان مدرن» نوشته جِس مَتز را از هر جنبه با این دو علاقه‌مندی‌ام هم‌آهنگ و متناسب دیدم.
رمان مدرن چیست؟
پاسخ به چنین پرسشی همیشه دشوار و نسبی بوده است. به‌جز تعاریفی که خود نویسنده کتاب و دیگر نظریه‌پردازان موجود در آن ارائه داده‌اند، از دید من رمان مدرن یکی از پی‌آیندهای مدرنیته در حوزه ادبیات داستانی است که طبیعتا همانند خود مدرنیته و دیگر پدیده‌های مدرن بسیاری از ویژگی‌های رمان کلاسیک را، به‌ویژه از دیدگاه روان‌شناسی و جامعه‌شناسی، زیروزبر کرد.
رمان مدرن چه ویژگی‌هایی دارد؟
عدم سطحی‌نگری، احساسی‌گرایی باسمه‌ای، پرداختن به پیچیدگی‌های درونی انسان و درگیری آن‌ها با چالش‌های اجتماعی جامعه مدرن از نگاه محتوا و نیز کاربست شگردهای ادبی گوناگون روایی، زاویه‌دید، شخصیت‌پردازی و بازی با حجم و ظاهر اثر از نگاه ریخت می‌توانند از آشکارترین ویژگی‌های رمان مدرن باشند.
روند مدرن‌سازی رمان چگونه بود و آیا این روند همچنان ادامه دارد؟
از دید من، نخستین جرقه‌های مدرن‌سازی ادبیات داستانی، به‌ویژه رمان، با پدیداری پیش‌رفت‌های آغازین روان‌شناسی زده شدند که ویژگی‌های بنیادین داستان‌نویسی هم‌چون شخصیت‌پردازی و شکست بازه‌های زمانی و افشای درونیات ذهن انسان را دگرگون کردند. بی‌شک، پیش‌رفت روان‌شناسی دوشادوش جامعه‌شناسی همواره برقرار است و درست به همین دلیل با دگرگونی و پدیداری جنبه‌های تازه‌ای از روند رماننویسی روبه‌رو می‌شویم و خواهیم شد و نمی‌توان توقفی برای مدرن‌شدگی رمان پنداشت.
رماننویسی در دوره مدرن آسان‌تر شده یا سخت‌تر؟
بی‌تردید نوشتن رمان مدرن جدی، تأثیرگذار و ماندگار نیازمند دانش، آگاهی، دقت و وسواس بسیار بالاتری از رماننویسی در دوره‌ی کلاسیک است. با این همه، نمی‌توان آسان‌تر شدن فرایند مکانیکی رماننویسی در دوره دیجیتالیسم را نادیده انگاشت؛ چراکه دشواری کار با قلم و کاغذ در انگلستان قرن هفدهم قابل مقایسه با تایپ و ویرایش آسان دست‌کم چرک‌نویس اثر با هر کدام از ابزار الکترونیک این روزها نیست.
آیا می‌توان به شروع این جریان اشاره کرد و گفت که نخستین رمان‌های مدرن کدام رمان‌ها هستند؟
تعیین نخستین رمان‌های مدرن تاریخ ادبیات هم هم‌چون ارائه تعریفی دقیق برای مفهوم رمان مدرن نسبی و دشوار است. همان‌طور که جِس مَتز هم در همین کتاب «رمان مدرن» اشاره می‌کند، بسیاری از منتقدان ادبی پدیداری رمان مدرن را به واپسین سال‌های قرن نوزدهم و آغازین قرن بیستم نسبت می‌دهند و دلیل اصلی چنین گزینشی هم ورود روان‌شناسی مدرن به ساحت ادبیات داستانی و برجستگی ذهن شخصیت‌ها و درگیری‌های روانی ـ جنسی‌شان است. با وجود نوآوری‌های استثنایی‌ای که سال‌ها پیش از پدیداری مدرنیسم در ادبیات داستانی جهان به وجود آمدند (هم‌چون تریسترام شَندی نوشته لارِنس اِستِرن در قرن هجدهم) اما پرداختن این آثار به تنها یک یا دو ویژگیِ نوآورانه نمی‌تواند آن‌ها را در برابر موج رمان‌های مدرن و روان‌شناسانه پس از آن سال‌ها هم‌چون آثار داستایفسکی، جِیمز جویس، دی. اِچ. لارنس، ویلیام فاکنِر، خولیو کورتاسار، آلفرِد دوبلین و ... تماما مدرن جلوه بدهد.
هدف این کتاب چیست؟ آیا کسی که دید سنتی دارد با خواندن یک کتاب مدرن می‌شود. به عبارتی مدرن شدن در تفکر است یا تکنیک؟
هدف کتاب «رمان مدرن» ارائه یک بررسی تاریخی و تعریفی دیگر از آن بخش از ادبیات داستانی انگلیسی‌زبان است که همواره مدرن به شماره آمده است؛ مخاطب نیز در لابه‌لای این بررسی هم با شگردها و ویژگی‌های رمان مدرن و مکاتب ادبی مربوط بدان آشنا می‌شود و روش‌شناسی واکاوانه نسبتا تازه‌ای را پیش روی خودش می‌بیند و هم تا اندازه‌ای در جریان جنبش‌های ادبی پسامدرن و یا پسااستعماری در حوزه داستان‌نویسی قرار می‌گیرد.
بی‌تردید، خواندن تنها یک کتاب (به‌جز کتاب‌های فرااستثنایی) نمی‌تواند دید مخاطب سنتی را مدرن کند و فرایند مدرن‌شدگی ذهنی، درست همانند وجهه بیرونی‌اش که رفته‌رفته و پی‌رو حرکتی ویژه روی داده و تکمیل شده، نیازمند زمان، پژوهش پیوسته و تامل دمادم است که این در حوزه ادبیات داستانی هم درون‌مایه اثر را در بر می‌گیرد و هم ریخت آن را که به‌گفته شما می‌توان از آن به‌عنوان «تکنیک و تفکر» هم تعبیر کرد؛ چراکه نبود یکی از این دو، بدون شک، توازن مورد نیاز مدرنیسم را بر هم می‌زند.
البته همیشه باید این نکته را هم در نظر گرفت که الزاما مبارزه با هر سنتی منطقی نیست و تنها با سننی باید به مبارزه برخاست که منطق‌گرایی و عقل سلیم را نادیده می‌گیرند و نرمش‌ناپذیری‌شان با محیط و جامعه مدرن امروزی آسیب‌زاست.
این کتاب از سوی نشر حکمت کلمه در 465 صفحه و با قیمت 72هزارتومان در 500 نسخه منتشر شده است.
نظر شما