شهید منصور ستارى را باید به عنوان افسر فنی عالیقدرى شناخت که با ابتکارات خود زمینه خوداتکایی، نوآوری، رویش استعدادهای جدید و پیشرفت روزافزون ارتش را فراهم کرد.
مقام معظم رهبری در مورد این شهید بزرگوار فرمودند: «شهید ستاری در میدان‌های جنگ، بارها تا مرز شهادت پیش رفت و پیوسته در طلب شهادت بود. او شب و روز نمی‌شناخت و تمامی لحظات زندگی خود را وقف خدمت به اسلام و نظام اسلامی کرده بود.»
منابع و کتاب‌های متعددی به شرح زندگی فرماندهان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران پرداخته‌اند از جمله آنها می‌توان به کتاب «روایت ناتمام» تألیف رضا رسولی اشاره کرد که برگرفته از زندگی شهید سرلشکر خلبان منصور ستاری و مجموعه‌ای از خاطرات حمیده پیله‌ور (همسر) و نیز همرزمان ایشان است. در ادامه گفت‌وگو با نویسنده این کتاب 140 صفحه ای را می‌خوانیم.
چه شد که سراغ نیروی هوایی رفتید؟ لطفاً از شروع کار و نقطهی شکلگیری این اثر بگویید.
آرزوهای انسان فراز و فرودهای مختلف پیدا می‌کند تا در نهایت به جایی که باید برسد، برسند. گاهی شاید شکل کمدی پیدا کند. به عنوان مثال من در کودکی علاقه داشتم که خلبان شوم، جوان که شدم و نوبت سربازی که رسید، افسر نیروی هوایی ارتش شدم و در تمام تمرینات صبحگاهی به این فکر می‌کردم که فلانی، تو دوست داشتی خلبان شوی و حالا سرباز نیروی هوایی شدی، سال‌ها بعد روزی‌ام شد و نویسنده زندگینامه شهید ستاری، فرمانده شهید نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی شدم و آن آرزوی اولیه شکل تکامل یافته و فضیلت‌مندی پیدا کرد و روایت زندگی بالاترین مقام نیروی هوایی کشور به قلم من جاری شد.
نویسندگی در حوزه دفاع مقدس را با کتاب «شناسایی» که مربوط به خاطرات اطلاعات عملیات سپاه پاسداران است، شروع کردم و بعد کتاب زندگینامه شهید صیاد شیرازی را نوشتم و با فاصله چندساله، شروع به نگارش کتاب زندگینامه شهید ستاری کردم. این کتاب جزء پیشنهادهایی بود که توفیق شد و نوشتم.
درست است که نویسنده‌های حرفه‌ای خودشان سوژه‌ها را انتخاب می‌کنند، اما معمولاً سوژه به سراغ نویسنده می‌رود، یعنی یک چیزی باید دغدغه ذهنی نویسنده باشد تا نویسنده بتواند به آن بپردازد و اثر را خلق کند. حال در رابطه با نگارش کتاب «روایت ناتمام» نیز ارتباط با انتشارات روایت فتح همراه با دغدغه‌های دفاع مقدس که همواره در خود احساس می‌کنم، سعادت و فرصتی به وجود آورد که به پیشنهاد انتشارات روایت فتح کتاب «روایت ناتمام» و زندگینامه شهید منصور ستاری را بنویسم.
لطفاً درباره محتوا و عنوان کتاب «روایت نا تمام» نکاتی را بیان کنید.
شیوه نوشتن کتاب‌های روایت فتح، شیوه خاصی است. درواقع در تمام سال‌ها بیشتر مستندنگاری موضوعیت داشته به این معنا که خلق اثر ادبی به معنای رمان مد نظر نبوده، گرچه بهره‌مندی از آرایه‌های ادبی خیلی برایشان حائز اهمیت است، ولی در نهایت روایت مستندی از زندگی شهدای دفاع مقدس یا ماجراهای جنگ تحمیلی برایشان اهمیت داشته از این جهت من هم در نگارش زندگینامه شهید ستاری در روایت ناتمام این دغدغه را لحاظ کردم و تصویر مفصلی از دوران کودکی تا شهادت شهید با بهره‌مندی از منابعی که در اختیارم گذاشته شده و کارهای تحقیقی که قبلاً انجام شده بود ترسیم کردم.
اسم روایت ناتمام را هم از یکی از فصل‌های کتاب گرفتم. کتاب فصلی دارد که آن را بازآفرینی کردم و روایت خود شهید از زندگی‌اش است که قبلاً به صورت خودگفتار بیان کرده و فرصت نکرده بود تکمیل کند و اتفاقاً اسم کتاب را هم از این فصل گرفتم و گفتم این فصل، فصل ناتمام است و چه بهتر که همین فصل عنوان کتاب باشد.
برای گزاره‌هایی که در کتاب به آنها اشاره شده چقدر مستندات و البته تحلیل اطلاعات و آمار در کتاب ارائه کردهاید؟
کتاب، به شیوه مستندنگاری نوشته شده، کتاب پژوهشی نیست که عدد و رقم در آن نقشی داشته باشد، روایت مستند زندگی شهید است و بستر ادبی دارد و زندگینامه‌نگاری خاص است. آنچه مبنای نگارش من بوده کاری است که گروه تحقیق قبلاً انجام داده و با خانواده شهید، دوستان و همرزمانش گفت‌وگو شده و بعد پیاده کردند و در اختیار من قرار داده‌اند و من نویسنده هم روایت خودم را از این منابع مستند داشتم و در فصل‌های مختلف از کودکی تا پایان عمر شهید زندگی ایشان را روایت کردم.
کتاب «روایت نا تمام» چه ویژگی نسبت به کتاب‌های دیگر که در این رابطه نگاشته شده، دارد؟
کتاب‌های دیگر که درباره شهید ستاری منتشر شده، هیچ‌کدام روایت خود شهید از زندگیش را ندارد در حالی که این کتاب فصلی دارد که زندگینامه خودگفتار شهید ستاری است، همان فصل «روایت ناتمام». ثانیاً احساس می‌کنم که این کتاب جامعیت دارد، یعنی تنوع و گستردگی دارد و دوران مختلف زندگی ایشان در طول کتاب گسترانده شده، همچنین این کتاب بر اساس منابع کاملاً مستند یعنی گفتار نزدیکان شهید روایت شده، خصوصاً همسر محترمشان که صحبت‌های ایشان به عنوان نزدیک‌ترین فرد به شهید قابل استناد است.
بازخوردها چگونه بوده است؟
این کتاب هم بازخورد رسانه‌ای خوبی داشته و اگر در فضای اینترنت و وب جستجو کنید می‌بینید که بازتاب‌هایی دریافت کرده و هم به جهت محفلی و مجلسی چندین بار برای کتاب نشست‌های نقد و بررسی و رونمایی گرفته شده از فرهنگسرای معرفت گرفته تا نمایشگاه بین‌المللی کتاب تا انتشارات روایت فتح چندین بار برای کتاب مراسم برگزار شده و از این جهت استقبال خوبی شده و دلیل آن هم برکت وجود و نام شهید و روایت زندگی خالصانه و مخلصانه این مرد بزرگ است.
خاطراتی که از دوران دفاع مقدس ـ حالا چه مربوط به دوران دفاع مقدس و چه دیگر دوران‌های انقلاب اسلامی ـ منتشر شده و آثاری که تحت عنوان فرهنگ جبهه فراهم آمده، چقدر می‌تواند به عنوان مواد خام برای خلق آثار بزرگ و ماندگار مورد استفاده نسل‌های بعد قرار گیرد؟
خاطرات دوران دفاع مقدس یک گنج تمام نشدنی است و حالاحالاها رمان‌نویس‌ها و خاطره‌نویس‌ها و نمایشنامه‌نویس‌ها می‌توانند از این خاطرات به عنوان دستمایه روایی آثارشان استفاده کنند. خاطرات دفاع مقدس هم فرم و هم محتوا دارد و هم زندگی پرماجرا و پر از فراز و فرود و کنش و واکنش‌های رزمندگان و شهداست و هم به لحاظ محتوایی چون یک عقبه ایمانی پشت سر مجاهدت رزمندگان دفاع مقدس است، این عقبه ایمانی خیلی کمک می‌کند تا رفتار، گفتار و سلوک آنها برای کسانی که جوینده حقیقت و پوینده راه حق باشند به عنوان نمونه و الگو مورد استفاده قرار گیرد.
اوضاع ترویج و تبیین و اطلاعرسانی و تاریخنگاری در عرصه دفاع مقدس را چگونه ارزیابی میکنید؟
بالاخره با وجود این همه دستگاه فرهنگی و رسانه رسمی و بودجه و امکانات اوضاع میزان ترویج و تبیین اطلاعرسانی و تاریخنگاری دفاع مقدس بد نیست و اوضاع خوبی دارد که باید به سمت عالی پیش رود، اما نکته‌ای که هست مراکزی که در این بخش فعال هستند چه سازمان‌های رسمی چه رسانه‌ها چه فعالان بخش خصوصی که علاقه‌مند به حوزه دفاع مقدس هستند باید در روش‌های خود تغییرات و اصلاحاتی انجام دهند، چون جنس رسانه‌ها و جنس ارتباط با مردم تغییرات جدی کرده و شبکه‌های اجتماعی نقش باورنکردنی در زندگی مردم ایفا می‌کنند.
زمانی به فضای اینترنت، زندگی دوم می‌گفتیم اما در شرایط کنونی، عملاً زندگی اول در اینترنت است و زندگی غیر فضای مجازی زندگی دوم محسوب می‌شود. این عرصه‌ها و بسترها می‌طلبد تا دوستان در تکنیک‌های خود تغییراتی ایجاد کنند تا جوهر جواهرگونه شهیدان و آنها که خالصانه برای ایران و انقلاب اسلامی زحمت کشیدند و جان و جوانی دادند، بیشتر برای مردم شناسانده شوند.
در حوزه ادبیات دفاع مقدس، روایت‌ها به شیوه خاطره مؤثرتر است یا رمان و داستان؟
گونه‌های روایی ادبیات دفاع مقدس هرکدام جایگاه خود را دارد یعنی خاطره، داستان بلند و کوتاه و رمان که جذابترین شکل ادبیات داستانی است، هرکدام مخاطب خود را دارند، اما به لحاظ جذابیت و ماندگاری و از نظر قابلیت‌هایی که مربوط به سبک و سیاق و جایگاه ادبیات نوین می‌شود، طبیعتاً رمان به جهت کش و قوس‌ها و فراز و فرودها و گره‌افکنی‌ها و گره‌گشایی‌ها که در آن است از جذابیت و اهمیت بیشتری برخوردار است.
این روزها مشغول نوشتن کتاب جدیدی هستید؟
این روزها مشغول تحقیق و پژوهش درباره نوشتن فرازهایی از زندگی شهید قاسم سلیمانی هستم. در مرحله کار مطالعاتی و پژوهشی قرار دارم تا در قالب یک داستان بلند، چهار روایت از زندگی ایشان را برای مخاطبان عرضه کنم.
نظر شما