به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در آذربایجان‌شرقی، همانطور که می‌توان با اهدای عضو، جانی دوباره به چندین نفر بخشید، با اهدای کتاب نیز می‌توان آگاهی را به روح یک انسان هدیه داد؛ هدیه‌ای که نه‌تنها هرگز تمام نمی‌شود، بلکه از طریق تبادل افکار و ارزش‌ها، طی زنجیره روابط انسانی از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. و همین امر به تنهایی برای اثبات اهمیت اهدای کتاب کافی است.
مردم ایران و به‌طور خاص آذربایجان ید طولانی در انجام فعالیت‌های فرهنگی داشته و دارند. شاید احداث کتابخانه ملی تبریز با کمک خیّرین و بازاریان را بتوان یکی از کم‌سابقه‌ترین و بی‌نظیر‌ترین آنها دانست، آن هم در سال ۱۳۳۵ که نه مثل الان پویشی برای اهدای کتاب در کار بود و نه فضای مجازی برای ترویج فرهنگ کتابخوانی. و همین مساله باعث می‌شود تا ارزش کار اصناف تبریزی در احداث و تجهیز کتابخانه ملی تبریز چندین برابر شود.
۱۹ تا ۲۵ دی ماه در کشور ما به‌عنوان هفته اهدای کتاب نامگذاری شده است تا از این طریق فرهنگ اهدای کتاب در جامعه ترویج شود. با توجه به سابقه آذربایجانی‌ها در زمینه ترویج فرهنگ کتابخوانی و به‌بهانه فرا رسیدن چنین مناسبتی، با مدیرکل کتابخانه‌های عمومی این استان به گفت‌وگو نشستیم تا بیشتر در جریان کم‌وکیف این جریان حسنه‌ی فرهنگی قرار بگیریم.
«شهرام خدایی» در ابتدای این مصاحبه با اشاره به اینکه در هفته اهدای کتاب قرار داریم، گفت: به‌مناسبت این هفته طی جلسه‌ای که به ریاست حجت الاسلام محمدعلی آل‌هاشم، رئیس شورای فرهنگ عمومی آذربایجان‌شرقی برگزار شد، به تمام دستگاه‌ها ابلاغ شد تا شاغلان ادارات درصورت تمایل، کتاب‌هایی را که لازم ندارند، به کتابخانه‌های عمومی استان اهدا کنند.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی آذربایجان شرقی اظهار کرد: آذربایجان‌شرقی در زمینه اهدای کتاب پیش‌قراول استان‌های دیگر است که بارزترین نمونه آن تاسیس و تجهیز کتابخانه ملی تبریز در سال ۱۳۳۵ توسط خیّرین و بازاریان استان است و این امر به‌واقع مایه فخر و مباهات ما آذربایجانی‌ها است.
وی وضعیت اهدای کتاب در آذربایجان‌شرقی را رضایت بخش دانست و ادامه داد: بر اساس آماری که از سال ۹۷ تا سال ۹۹ در اختیار داریم، طی این مدت دو سال تعداد ۴۱۶ نفر اهداکننده کتاب، در مجموع ۷۷ هزار و ۳۴۷ جلد کتاب به کتابخانه‌های عمومی استان اهدا کرده‌اند که از این تعداد، ۳۶ هزار و ۴۶۳ جلد فقط به کتابخانه مرکزی تبریز و بقیه به سایر کتابخانه‌های عمومی تبریز و شهرستان‌های استان اهدا شده است.
خدایی افزود: همچنین در این مدت و با اهدای ۴۸۲۱ جلد کتاب ازسوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به کتابخانه‌های عمومی آذربایجان‌شرقی، تعداد کتاب‌های موجود در استان به سه میلیون جلد رسیده است.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی آذربایجان شرقی تصریح کرد: به‌طور قطع میزان اهدای کتاب، بیشتر از آمار رسمی ارائه شده است، چراکه بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند کتاب‌های خود را به کتابخانه‌های مساجد یا محله و روستای خود اهدا کنند که این موارد در آمار رسمی ذکر نمی‌شود.
مردم ایران و به‌طور خاص آذربایجان ید طولانی در انجام فعالیت‌های فرهنگی داشته و دارند. شاید احداث کتابخانه ملی تبریز با کمک خیّرین و بازاریان را بتوان یکی از کم‌سابقه‌ترین و بی‌نظیر‌ترین آنها دانست، آن هم در سال ۱۳۳۵ که نه مثل الان پویشی برای اهدای کتاب در کار بود و نه فضای مجازی برای ترویج فرهنگ کتابخوانی. و همین مساله باعث می‌شود تا ارزش کار اصناف تبریزی در احداث و تجهیز کتابخانه ملی تبریز چندین برابر شود.
۱۹ تا ۲۵ دی ماه در کشور ما به‌عنوان هفته اهدای کتاب نامگذاری شده است تا از این طریق فرهنگ اهدای کتاب در جامعه ترویج شود. با توجه به سابقه آذربایجانی‌ها در زمینه ترویج فرهنگ کتابخوانی و به‌بهانه فرا رسیدن چنین مناسبتی، با مدیرکل کتابخانه‌های عمومی این استان به گفت‌وگو نشستیم تا بیشتر در جریان کم‌وکیف این جریان حسنه‌ی فرهنگی قرار بگیریم.
«شهرام خدایی» در ابتدای این مصاحبه با اشاره به اینکه در هفته اهدای کتاب قرار داریم، گفت: به‌مناسبت این هفته طی جلسه‌ای که به ریاست حجت الاسلام محمدعلی آل‌هاشم، رئیس شورای فرهنگ عمومی آذربایجان‌شرقی برگزار شد، به تمام دستگاه‌ها ابلاغ شد تا شاغلان ادارات درصورت تمایل، کتاب‌هایی را که لازم ندارند، به کتابخانه‌های عمومی استان اهدا کنند.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی آذربایجان شرقی اظهار کرد: آذربایجان‌شرقی در زمینه اهدای کتاب پیش‌قراول استان‌های دیگر است که بارزترین نمونه آن تاسیس و تجهیز کتابخانه ملی تبریز در سال ۱۳۳۵ توسط خیّرین و بازاریان استان است و این امر به‌واقع مایه فخر و مباهات ما آذربایجانی‌ها است.
وی وضعیت اهدای کتاب در آذربایجان‌شرقی را رضایت بخش دانست و ادامه داد: بر اساس آماری که از سال ۹۷ تا سال ۹۹ در اختیار داریم، طی این مدت دو سال تعداد ۴۱۶ نفر اهداکننده کتاب، در مجموع ۷۷ هزار و ۳۴۷ جلد کتاب به کتابخانه‌های عمومی استان اهدا کرده‌اند که از این تعداد، ۳۶ هزار و ۴۶۳ جلد فقط به کتابخانه مرکزی تبریز و بقیه به سایر کتابخانه‌های عمومی تبریز و شهرستان‌های استان اهدا شده است.
خدایی افزود: همچنین در این مدت و با اهدای ۴۸۲۱ جلد کتاب ازسوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به کتابخانه‌های عمومی آذربایجان‌شرقی، تعداد کتاب‌های موجود در استان به سه میلیون جلد رسیده است.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی آذربایجان شرقی تصریح کرد: به‌طور قطع میزان اهدای کتاب، بیشتر از آمار رسمی ارائه شده است، چراکه بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند کتاب‌های خود را به کتابخانه‌های مساجد یا محله و روستای خود اهدا کنند که این موارد در آمار رسمی ذکر نمی‌شود.
وی در ادامه به معرفی چهره‌های شاخص اهدای کتاب طی سال‌های اخیر پرداخت و بیان کرد: در سال ۹۷ خانواده مرحوم دکتر خاقانی، با اهدای ۱۳۶۳ جلد کتاب، در سال ۹۸ خانواده مرحوم شکوعی با اهدای ۳۷۲۸ جلد کتاب و در سال ۹۹ حجت‌الاسلام محمدعلی آل‌هاشم، امام جمعه تبریز با اهدای ۱۹۹۴ جلد کتاب، عنوان شاخص‌ترین اهداکنندگان کتاب استان را به خود اختصاص داده‌اند.
خدایی در پاسخ به این سوال که چرا در توزیع کتاب‌های اهدایی بین کتابخانه‌های عمومی، توازن برقرار نیست؟، گفت: اهدای کتاب، حکم «وقف» را دارد و زمانی که اهداکننده، مقصد اهدای کتاب را مشخص می‌کند، ما ملزم هستیم تا مطابق خواسته وی رفتار کنیم. به‌عنوان نمونه اخیراً آقای سیدی، استاد دانشگاه فرهنگیان تبریز، تعدادی کتاب به کتابخانه مرکزی تبریز ارسال و اعلام کرد که این کتاب‌ها به کتابخانه ورزقان اهدا شود.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی آذربایجان شرقی ادامه داد: با توجه به اینکه کتابخانه مرکزی تبریز از شاخص‌ترین کتابخانه‌های عمومی استان و ایران محسوب می‌شود، بیشتر اهداگران کتاب‌های خود را به این کتابخانه تحویل می‌دهند، بنابراین ممکن است چندین جلد از یک عنوان کتاب در انبار کتابخانه مرکزی موجود باشد که ما سعی می‌کنیم با اجازه خودِ اهداگر، کتاب‌هایی را که تکراری هستند، به سایر کتابخانه‌های عمومی اهدا کنیم.
خدایی همچنین به شرایط نامناسب اهدای کتاب در منازل اشاره کرد و یادآور شد: با توجه به اینکه جنس کتاب فیزیکی از مواد طبیعی است، در طول زمان و در اثر نگهداری نامناسب پوسیده می‌شود؛ اما در کتابخانه‌های بزرگ و استاندارد ازجمله کتابخانه مرکزی تبریز که دارای مکان نگهداری صحیح بوده و همچنین به سیستم سم‌زدایی و باکتری‌زدایی مجهز است، کتاب‌ها سالم می‌مانند.
وی با بیان اینکه کتاب‌های نفیس، نسخ خطی، چاپ سنگی و کتاب‌های سربی نسبت به سایر کتاب‌ها در معرض آسیب‌پذیری بیشتری قرار دارند، افزود: بارها شده است که کتاب‌های نفیس طی زمان به‌دلیل شرایط نامناسب نگهداری از قبیل محیط نمناک یا تابش مستقیم نور خورشید دچار آسیب شده‌اند و ما از طریق دستگاه‌های پرتوافکن، ضد قارچ و ضد باکتری آنها را تمیز کرده‌ایم و در صورت نیاز، همکاران متخصص اقدام به مرمت کتاب‌ها کرده‌اند.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی آذربایجان شرقی گفت: توصیه من به مردم این است که در صورت نداشتن مکان مناسب برای نگهداری کتاب‌ها را در خانه نگه ندارند و به کتابخانه‌های عمومی اهدا کنند تا در بهترین حالت نگهداری و در اختیار عموم مردم قرار بگیرند.
چاپ بیش از ۶۰ عنوان کتاب بریل در کتابخانه مرکزی تبریز
خدایی از چاپ از بیش از ۶۰ عنوان کتاب بریل در کتابخانه مرکزی تبریز از سال ۹۷ تا این لحظه خبر داد و در ادامه تولید کتاب گویا به‌صورت فایل صوتی را یکی از اقدامات نوآورانه در راستای ترویج فرهنگ کتابخوانی به خصوص برای افراد نابینا عنوان کرد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر بیش از ۱۵۰۰ جلد کتاب صوتی در کتابخانه‌های عمومی کشور موجود است، تولید کتاب گویا برای نابینایان را یکی از ایده‌های نوین دانست و بیان کرد: قرائت کتاب‌های صوتی برای نابینایان اقدامی ارزنده است که علیرغم شرایط کرونایی لغو بسیاری از فعالیت‌های کتابخانه مرکزی تبریز، همچنان ادامه دارد.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی آذربایجان شرقی با اشاره به اجرای طرح «الو کتاب» در تبریز فرایند امانت کتاب را اینگونه تشریح کرد: تمام کتاب‌ها پس از بازگرداندن توسط اعضا به مدت دو روز قرنطینه می‌شوند و خوشبختانه با گذشت ۱۰ ماه از شیوع ویروس کرونا در کشور، توانستیم در کتابخانه‌های عمومی شرایط را مدیریت کنیم.
خدایی در پاسخ به این سوال که چرا در توزیع کتاب‌های اهدایی بین کتابخانه‌های عمومی، توازن برقرار نیست؟، گفت: اهدای کتاب، حکم «وقف» را دارد و زمانی که اهداکننده، مقصد اهدای کتاب را مشخص می‌کند، ما ملزم هستیم تا مطابق خواسته وی رفتار کنیم. به‌عنوان نمونه اخیراً آقای سیدی، استاد دانشگاه فرهنگیان تبریز، تعدادی کتاب به کتابخانه مرکزی تبریز ارسال و اعلام کرد که این کتاب‌ها به کتابخانه ورزقان اهدا شود.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی آذربایجان شرقی ادامه داد: با توجه به اینکه کتابخانه مرکزی تبریز از شاخص‌ترین کتابخانه‌های عمومی استان و ایران محسوب می‌شود، بیشتر اهداگران کتاب‌های خود را به این کتابخانه تحویل می‌دهند، بنابراین ممکن است چندین جلد از یک عنوان کتاب در انبار کتابخانه مرکزی موجود باشد که ما سعی می‌کنیم با اجازه خودِ اهداگر، کتاب‌هایی را که تکراری هستند، به سایر کتابخانه‌های عمومی اهدا کنیم.
خدایی همچنین به شرایط نامناسب اهدای کتاب در منازل اشاره کرد و یادآور شد: با توجه به اینکه جنس کتاب فیزیکی از مواد طبیعی است، در طول زمان و در اثر نگهداری نامناسب پوسیده می‌شود؛ اما در کتابخانه‌های بزرگ و استاندارد ازجمله کتابخانه مرکزی تبریز که دارای مکان نگهداری صحیح بوده و همچنین به سیستم سم‌زدایی و باکتری‌زدایی مجهز است، کتاب‌ها سالم می‌مانند.
وی با بیان اینکه کتاب‌های نفیس، نسخ خطی، چاپ سنگی و کتاب‌های سربی نسبت به سایر کتاب‌ها در معرض آسیب‌پذیری بیشتری قرار دارند، افزود: بارها شده است که کتاب‌های نفیس طی زمان به‌دلیل شرایط نامناسب نگهداری از قبیل محیط نمناک یا تابش مستقیم نور خورشید دچار آسیب شده‌اند و ما از طریق دستگاه‌های پرتوافکن، ضد قارچ و ضد باکتری آنها را تمیز کرده‌ایم و در صورت نیاز، همکاران متخصص اقدام به مرمت کتاب‌ها کرده‌اند.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی آذربایجان شرقی گفت: توصیه من به مردم این است که در صورت نداشتن مکان مناسب برای نگهداری کتاب‌ها را در خانه نگه ندارند و به کتابخانه‌های عمومی اهدا کنند تا در بهترین حالت نگهداری و در اختیار عموم مردم قرار بگیرند.
چاپ بیش از ۶۰ عنوان کتاب بریل در کتابخانه مرکزی تبریز
خدایی از چاپ از بیش از ۶۰ عنوان کتاب بریل در کتابخانه مرکزی تبریز از سال ۹۷ تا این لحظه خبر داد و در ادامه تولید کتاب گویا به‌صورت فایل صوتی را یکی از اقدامات نوآورانه در راستای ترویج فرهنگ کتابخوانی به خصوص برای افراد نابینا عنوان کرد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر بیش از ۱۵۰۰ جلد کتاب صوتی در کتابخانه‌های عمومی کشور موجود است، تولید کتاب گویا برای نابینایان را یکی از ایده‌های نوین دانست و بیان کرد: قرائت کتاب‌های صوتی برای نابینایان اقدامی ارزنده است که علیرغم شرایط کرونایی لغو بسیاری از فعالیت‌های کتابخانه مرکزی تبریز، همچنان ادامه دارد.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی آذربایجان شرقی با اشاره به اجرای طرح «الو کتاب» در تبریز فرایند امانت کتاب را اینگونه تشریح کرد: تمام کتاب‌ها پس از بازگرداندن توسط اعضا به مدت دو روز قرنطینه می‌شوند و خوشبختانه با گذشت ۱۰ ماه از شیوع ویروس کرونا در کشور، توانستیم در کتابخانه‌های عمومی شرایط را مدیریت کنیم.
خدایی گفت: در حال حاضر در شهرستان‌های زرد و شهرستان‌هایی که به سمت رنگ آبی حرکت می‌کنند، خدمات کتابخانه‌ای کم‌کم به سمت عادی شدن حرکت می‌کند و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، فاصله استاندارد و قرنطینه کتاب‌ها به مرور زمان فعالیت‌ها از سر گرفته خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه ویروس کرونا بسیاری از فعالیت‌های کتابخانه‌ها را تعطیل کرده است، افزود: خوشبختانه فضا برای انجام فعالیت‌های فرهنگی و ابداعی باز شده است و در حال حاضر ۱۵۰ صفحه اینستاگرامی در راستای معرفی کتاب و ترویج فرهنگ کتابخوانی در استان فعالیت دارند و با معرفی هر کتاب در مدت پنج دقیقه، شهروندان را به سمت کتابخوانی تشویق می‌کنند.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی آذربایجان شرقی با اشاره به راه‌اندازی دو پویش «اهدای کتاب، اهدای آگاهی» و «هر آذربایجانی، یک کتاب» ابراز امیدواری کرد که از طریق جمع‌آوری کتاب‌های اهدایی تعداد کتاب‌های موجود در کتابخانه‌های عمومی استان به چهار میلیون برسد؛ تا حداقل برای هر شهروند استان، یک کتاب در کتابخانه‌های عمومی موجود باشد.
خدایی از مردم خواست تا کتاب‌هایی را که قبلاً خوانده‌اند و دیگر آنها را مطالعه نخواهند کرد، به جای نگهداری در فضاهای محدود خانه و آپارتمان به کتابخانه‌های عمومی استان که امانتگاه‌های بهتری برای نگهداری کتاب هستند، اهدا کنند.
راه‌اندازی اتوبوس‌های سیار، جایگزین احداث کتابخانه در روستاها
وی با اشاره به فعالیت ۱۱۵ کتابخانه نهادی و ۳۵ کتابخانه مشارکتی و مستقل در استان افزود: در حال حاضر تنها ۱۸ کتابخانه روستایی در استان فعالیت دارند اما با توجه به پراکندگی جغرافیایی شهرهای کوچک و روستاها، امکان احداث کتابخانه در تمام این مناطق وجود ندارد.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی آذربایجان شرقی با تاکید بر اینکه ساخت کتابخانه در مناطق روستایی مقرون به صرفه نیست، اظهار کرد: ما در حال برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی کتابخانه‌های سیار در شهرهای کوچک و روستاها هستیم تا بتوانیم مناطق بیشتر و گسترده‌تری را از نظر امانت کتاب تحت پوشش قرار دهیم. به همین منظور در حال حاضر سه دستگاه اتوبوس و مینی‌بوس با تغییر کاربری از دو سال قبل در شهرستان‌هادی شهر و روستاهای نزدیک تبریز فعالیت دارند و در نظر داریم طی سال‌های آتی حداقل هر سال یک دستگاه به اتوبوس‌های سیار خود اضافه کنیم.
نظر شما