میرعابدین کابلی، از گنجینههای باستانشناسی ایران و یکی از پیشکسوتان باستانشناسی ایران پیش و پس از انقلاب بود که روی محوطه های بسیاری کاوش و پژوهش کرد و آثار ارزشمندی از وی به یادگار مانده است. وی بر این باور بود: «بزرگترین مربی من در کاوش، خاک است»
از این باستانشناس پیشکسوت یکبار در سال ۱۳۹۵ به عنوان یکی از مفاخر میراث فرهنگی ایران تجلیل شد که همزمان با آن نیز کتابی با عنوان «جشن نامه میرعابدین کابلی» نیز رونمایی شد. این کتاب به پاس قدردانی از انسانی بود که بیشتر عمر خود را بدون وقفه در تحقیقات مربوط به باستانشناسی و تاریخ تمدن ایرانزمین صرف کرده است. در ایران معدود باستانشناسی داریم که مانند میرعابدین کابلی، هم باستانشناسی را خوب بداند، هم با تاریخ و فرهنگ ایرانزمین آشنا باشد و هم از نظر فضائل و سجایای اخلاقی به کمال رسیده باشد.
این جشننامه به پاسداشت خدمات این مرد بزرگ مجموعه مقالاتی با موضوعات مربوط به باستانشناسی را مورد ارائه داده است. در این جشننامه کابلی از عیسی بهنام، عزتالله نگهبان و سمین دانشور به دلیل شخصیتشان و علم و دانش به نیکی یاد کرده است. کابلی پس از انقلاب ایران، سرپرستی تیمهای کاوش محوطه شهداد در استان کرمان، شوش در استان خوزستان و قمرود در استان قم را برعهده داشته است. وی میگوید: «بزرگترین مربی من در کاوش، خاک است» یعنی تجربه، تجربه و تجربه است که میآموزد و همین خاک و تجربه بود که در شوش بعد از 100 سال کاوش فرانسویها، دروازه دوره هخامنشی را به من نشان داد.
جبرئیل نوکنده، مدیر موزه ملی ایران در جشن رونمایی از کتاب جشننامه میرعابدین کابلی از وی به عنوان تاریخچه زنده دستگاه باستانشناسی ایران یاد کرد و گفت: میرعابدین کابلی سمبلی از نسل دوم باستانشناسان میدانی در ایران است. من به شخصه قدردان فیروز باقرزاده (پایهگذار مرکز باستانشناسی ایران) هستم که به درستی دست به انتخاب زد و به کسی چون استاد میرعابدین کابلی فرصت حضور فنی و تخصصی داد.
نتیجه این تصمیم امروز بر ما آشکار است و انجام چندین فصل کاوش روشمند علمی، انتشار دهها مقاله و کتاب به قلم استاد میرعابدین کابلی گواهی است بر اینکه کابلیها به درستی انتخاب شد. کابلی چهرهای است که در تمام مراحل تصمیمساز و حساس تاریخ باستانشناسی پنج دهه گذشته حضور مؤثر داشته است، استاد کابلی برای حفظ و صیانت از میراث فرهنگی کشورمان جنگیده، از ارزشها چشمپوشی نکرده و در مقابل کژیها و تصمیمات نابخردانه مدیران سکوت نکرده است. کابلی را به حق باید تاریخچه زنده دستگاه باستانشناسی ایران در پنج دهه اخیر نامید.
نگاهی به زندگینامه و مطالعات و پژوهشهای کابلی
میرعابدین کابلی 9 مردادماه سال ۱۳۲۲ در شهرستان بابل به دنیا آمد. او مقاطع مختلف تحصیلی خود را در بابل گذراند و در خردادماه ۱۳۴۳ دیپلم متوسطه خود را گرفت. کابلی که از دوره دبستان به تاریخ علاقهمند بود، در سالهای دهم و یازدهم متوسطه با کاوشهای مارلیک آشنا شد که خود جرقهای برای ادامه تحصیلات دانشگاهی بود. در مهرماه ۱۳۴۳ دانشجوی کارشناسی باستانشناسی دانشگاه تهران شد و در سال ۱۳۴۷ بعد از دریافت مدرک کارشناسی و با توجه به رتبه اول، مهرماه ۱۳۵۱ در مقطع کارشناسی ارشد ثبت نام کرد، اما از ادامه تحصیل انصراف داد.
کابلی فعالیت خود را در اداره کل باستانشناسی از سال ۱۳۵۰ آغاز کرد و از آن زمان در بسیاری از کاوشهای باستانشناسی با مسئولیتهای مختلف شرکت کرد که از آن جمله میتوان کاوشهای هفت تپه، ابوفندوا، بررسی شمال خراسان، شهداد و اولین بررسی مشترک در هلیلان به سرپرستی وی و «پدر مورتنسن» را برشمرد. او مسئولیتهای معاونت و ریاست پژوهش اداره کل باستانشناسی، مدیریت بخش کاوشهای باستانشناسی و معاونت پژوهشی میراث فرهنگی استان تهران را نیز برعهده داشته است.
میر عابدین كابلی نتایج مطالعات و پژوهشهای خود را در كنگرهها و همایشهای ملی و بینالمللی تخصصی ارائه داده است كه از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
دومین مجمع سالانه كاوشها و پژوهشهای باستانشناسی در ایران. موزه ایران باستان، تهران 1352
هفتمین كنگره بینالمللی باستانشناسی و تاریخ هنر ایران، مونیخ 1354
نخستین گردهمایی مردمشناسی، سازمان میراث فرهنگی كشور، تهران 1369
نخستین گردهمایی باستانشناسی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شوش 1373
نخستین كنگره تاریخ معماری و شهرسازی در ایران، بم(كرمان) در سال 1374
آب و آبیاری در شهداد هزاره سوم ویژگی اثر: منتشر شده در شماره 1 نشریه فروهر در سال 1362
باستانشناسی به روایت مردم ویژگی اثر: منتشر شده در نشریه نامه فرهنگ ایران، شماره 12 سال 1364 مربوط به بنیاد نیشابور
بررسی آثار بعد از اسلام در مجموعه بازیافته ویژگی اثر: منتشر شده در نشریه میراث فرهنگی شماره پنجم سال 1371
بررسی آثار پیش ازاسلام در مجموعه باز یافته ویژگی اثر: منتشر شده در نشریه میراث فرهنگی شماره سوم و چهارم در سال 1370
بررسیهای باستانشناسی در قمرود ویژگی اثر: این كتاب شامل متن، نقشه، طرح ، عكس و جدول است.
درباره دومین فصل كائش در قره تپه قمرود ویژگی اثر: منتشر شده در گزارشهای باستانشناسی شماره 17 دره ماژین و آثار باستانی كول كئنی در پیش كوه لرستان ویژگی اثر: ارائه شده در: Akten Des VII Internationalen Kongresses Fur Iranische Kunst und Archaologia Munchen . DIETRICH REIMER VERLAG I BERLIN 1979.8
روابط فرهنگی و بازرگانی شهداد و منطقه تركستان در هزاره سوم ویژگی اثر: منتشر شده در مجموعه مقالات كرمانشناسی در سال 1369
بررسی باستانشناسی شهداد ویژگی اثر: منتشر شده در جلد سوم مجموعه شهرهای ایران به كوشش دكتر محمد یوسف كیانی كه در سال 1368 توسط جهاد دانشگاهی منتشر شد.
شهداد تجلیگاه فرهنگ ایران در هزاره سوم پیش از میلاد ویژگی اثر: منتشر شده در نشریه انجمن فرهنگ ایران باستان، شماره 16 سال 1353
شهداد در هزاره سوم پیش از میلاد ویژگی اثر: منتشر شده در گزارشهای دومین مجمع سالانه كاوشها و پژوهشهای باستانشناسی در ایران -1353، زیر نظر فیروز باقر زاده
شهداد مركز ایالت آراتا ویژگی اثر: منتشر شده در نشریه باستانشناسی و تاریخ سال 1، شماره پیاپی 18 در سال 1365
شوش و میراث باستانی دشت شوشان ویژگی اثر: منتشر شده در نشریه میراث فرهنگی شماره 12 سال 1373
گزارش دهمین فصل كاوش گروه باستانشناسی دشت لوت در محوطه باستانی شهداد ویژگی اثر: منتشر شده در گزارشهای باستانشناسی شماره 1 سال 1376
گزارش دومین فصل كاوش جبهه غربی تختگاه آپادانای شوش و طرح مرمت و بازسازی دیوار تختگاه -بهار 1374 ویژگی اثر: منتشر شده در گزارشهای باستانشناسی شماره 1 سال 1376
گزارش كاوشهای تپه جلدو خرم آباد- 1360، گزارش كاوشهای تپه ماسور خرم آباد- 1363
گزارش كاوشهای كاخ هدیش در آپادانای شوش-1355، گزارش كاوشهای گورستان هزاره سومی كان گنبد ایلام-1367
گزارش كاوشهای محوطه باستانی ویغ ویژ در بند مهران- ایلام-1369
گزارش كاوشهای نخستین فصل كاوش در جبهه غربی تختگاه آپادانای شوش- 1364
گزارشهای محوطه ایلامی ارجان- 1369
گزارشهای یازدهمین فصل كاوش در محوطه باستانی شهداد ویژگی اثر: شامل متن، نقشه، طرح و عكس در سال 1374
نمود پارهای از سنتهای پیش از تاریخی در دوران معاصر ویژگی اثر: منتشر شده در مجموعه مقالات اولین گردهمایی مردم شناسی در سال 1371
مساكن شهر شهداد و مقایسه آن با سكونتگاههای جنوب شرق ایران در چهار هزار سال پیش ویژگی اثر: منتشر شده در مجموعه مقالات كنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران، جلد سوم، 1375
نظر شما