به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در میان تمام شب‌های سال، یک شب از ماه مبارک رمضان به عنوان شب قدر شناخته می‌شود. این شب، برترین شب‌های سال و لحظات آن مهم‌ترین لحظات عمر انسان‌ها به حساب می‌آید. در مورد اهمیت این شب مطالب مهمی در میان آیات قرآن کریم و همچنین روایت‌ها و حدیث‌های رسیده از ائمه اطهار(ع) وجود دارد که نشان از قدر و منزلت آن دارد. آن طور که از آیه‌های قرآن کریم و حدیث‌های امامان معصوم(ع) مشخص است، شب قدر از اولین روز خلقت جهان برقرار بوده و در بین مردم ابتدای تاریخ هم از زمان حضرت آدم(ع)، شبی به نام شب قدر وجود داشته است. همان طور که ماه مبارک رمضان در بین امت‌های پیشین بوده و این ماه مبارک تا آخر دنیا برقرار خواهد بود. در ادامه در گفت‌وگویی که با حجت‌الاسلام والمسلمین محمد اکبری، پژوهشگر قرآنی، انجام داده‌ایم به بررسی برخی از پرسش‌های متداول در خصوص شب قدر و نزول قرآن کریم پرداخته‌ایم. 
 
مهمترین کتاب مرجع که مسلمانان آموزه‌های دینی خود را از آن اخذ می‌کنند، قرآن است. در ماه رمضان توجه و انس و الفت با قرآن بیشتر می‌شود. قرآن به عنوان کتاب آسمانی ما مسلمانان چه امکان‌هایی را در برابر بشر مدرن امروزی گشوده است؟
قرآن، تنها کتاب ما مسلمانان نیست بلکه قرآن کتاب هدایت و حیات زندگی تمام بشریت در تمام دوره‌ها برای تمام عصرها و نسل‌هاست. قرآن معجزه اختصاصی پیامبر اسلام(ص) و کتابی برای تمام بشریت است و قرآن چون کتابی برای حیات، نجات و هدایت بشریت است، ساز و کارهای هدایت، تربیت و رشد انسان را ارائه کرده است. بخشی از آموزه‌های قرآن کریم مربوط به مباحث اعتقادی و باورهای قلبی و اعتقادی انسان است و شناخت صحیح و دقیق خدای متعال دغدغه فطری، عقلی و روحی هر انسانی است که پروردگار عالمین را بشناسد و معرفت پیدا کند.
 
همچنین قرآن، کتاب سرنوشت است و حقیقت سرنوشت انسان را بیان می‌کند، لذا انسان در رابطه با سرنوشت خودش دغدغه دارد و از نیستی و مرگ متنفر است و همواره حیات و زندگی را دوست دارد. قرآن کریم بهترین تحفه الهی به بشریت است که گوهر حیات را به ارمغان آورده، قرآن کریم انسان را دعوت به زندگی می‌کند و می‌فرماید: «ای انسان، زندگی تو محدود به زندگی این دنیا نیست، پس از مرگ نهراس»، بنابراین بزرگترین خدمتی که قرآن به بشریت می‌کند، این است که بزرگترین دغدغه انسان، یعنی نیستی و عدم را از انسان گرفته و بزرگترین بشارت و حیات جاودانگی را برای بشر به ارمغان آورده است.
 
سازوکار دیگری که قرآن برای بشریت آورده این است که قرآن انسان‌ساز است و انسان اخلاق و صفات نیک را دوست دارد، اما این‌که صفات نیک در چه حدی باید ظهور و بروز داشته باشد؟ این حد و مرز را قرآن بیان می‌کند و می‌فرماید: «تمام صفات خدا باید در وجود انسان متبلور شود» و این دغدغه دیگری است که انسان در درون خود به دنبالش هست.
 
قرآن در شب قدر به ما هویت‌شناسی و انسان‌شناسی عطا می‌کند. شب قدر؛ یعنی شب هویت‌شناسی، خودشناسی و انسان‌شناسی و این یکی از بهترین دستاوردهای قرآن است، لذا ما برای هویت یافتن، خودشناسی و معرفت‌شناسی به قرآن نیاز داریم.
 
ارمغان دیگر قرآن این است که وظیفه ما را نسبت به خالق متعال مشخص می‌کند که ما عبد هستیم و خدا خالق و عقل ما می‌گوید خدا بزرگ‌ترین نعمت‌ها را در حق انسان تمام کرده و انسان در برابر منعم باید شاکر باشد و عقل انسان دائماً به انسان امر می‌کند که باید شکر نعمت‌های الهی را بجا بیاورد و دستورالعمل شکر نعمت‌های خدا عبارت است از آنچه شریعت از بندگی خدا به ارمغان آورده، لذا شب قدر شب بندگی خدا هست و خروجی ماه رمضان هم باید بندگی خدا باشد و این گمشده انسان است و در واقع یکی از گمشده‌ها در وجود انسان این است که انسان دائم به دنبال این است که یکی را پرستش کند و بنده او باشد تا او را حمایت کند و انسان باید بنده خدا باشد نه بنده نفس اماره و بنده دنیا، کمااینکه دیگران در مصداق اشتباه رفته‌اند. همه دریافتند که باید در این دنیا عشق و علاقه به معبود داشته باشند و بزرگ‌ترین هدیه قرآن در شب قدر این است که انسان باید بنده خالق باشد که بتواند به کمال لایق و کمالی که خواسته فطرت انسان است نائل شود.
 
یکی دیگر از دستاوردهای قرآن در شب قدر برای حیات بشریت، دشمن‌شناسی است. هر علم و مکتبی یک مقوله آسیب‌شناسی و دشمن‌شناسی دارد. انسان هم همواره دوست دارد در اوج آرامش جسمی و روحی باشد. قرآن در این باره می‌فرماید: «ای انسان در امتداد حیات زندگی از نقطه مبدأ تا انتها آسیب‌ها شامل دشمن، نفس اماره، محبت دنیا، رفیق بد و گناه و معصیت هستند» که انسان باید به این هشدارها توجه کند تا با سلامت به مقصود برسد.



درباره این کتاب آسمانی آثار متعددی نگارش و ترجمه شده که آن را از زوایای مختلف مورد توجه قرار داده است. به لحاظ کمی و کیفی آثاری که درباره قرآن منتشر شده است چگونه ارزیابی می‌شود؟
قرآن کریم، کتابی است که خدای متعال در آیه 23 سوره زمل می‌فرماید: «زیباترین کتابی که در عالم همیشه تازگی دارد، قرآن کریم است». این قرآن فقط برای هدایت انسان‌ها نیست و امام حسین(ع) می‌فرماید: «قرآن، دارای مراتبی است و معانی و الفاظی برای عموم مردم دارد، اشارات و رموزی برای خواص و علما دارد، ظرایف و لطایفی برای اولیای خدا و حقایقی برای انبیای الهی دارد». قرآن لایه‌ها و مراتبی دارد که برای همه بشریت مایه تربیت، رشد و تعالی است. اما بشر امروزه با همه سعی، تلاش و کوششی که در همه حوزه‌های علمی داشته هنوز نتوانسته از معارف و حقایق قرآن به نحو احسن بهره ببرد و استفاده کند.
 
به نظر من حتی امروزه راه خروج بشر از آسیب عالم‌گیر ویروس کرونا هم انس با کلام خداست. چون قرآن کتاب شفاست. حتی اگر انسان اعتقاد به مبدأ و معاد هم نداشته باشد برای سلامت، امنیت و زندگی مسالمت‌آمیز در این دنیا به شدت نیازمند به قرآن و آموزه‌های قرآن کریم است. محال است بدون انس با قرآن و ارتباط با کلام الهی انسان به آرامش روحی و معنوی دست یابد.
 


اگر ممکن است از آنچه در رابطه با سیمای عبادی، زهد و عدالت مولای متقیان در قرآن ثبت شده است، سخن بگویید.
بخشی از آیات کتاب نورانی قرآن که معجزه بزرگ خدای متعال هست در عظمت، منزلت و شخصیت انبیای الهی و وجود مقدس پیغمبر(ص) و ائمه طاهرین(ع) و موحدان الهی است. اهل سنت در کتاب «شب‌های پیشاور» نوشته‌اند که 330 آیه از آیات قرآن در عظمت و منزلت حضرت علی(ع) نازل شده است و یکی از آیاتی که بهترین فضایل را برای حضرت علی(ع) بیان می‌کند، آیه 61 سوره آل عمران است. روزی مأمون از امام رضا(ع) سؤال کرد که بهترین فضیلت امیرالمؤمنین(ع) در قرآن کدام فضیلت است؟ امام رضا(ع) در پاسخ به آیه مباهله اشاره کردند، چون از وجود امیرالمؤمنین(ع) خداوند تعبیر به روح و جان پیغمبر(ص) می‌کند؛ یعنی اینکه حضرت علی(ع) در کمالات معنوی، روحی و اخلاقی با پیغمبر خدا(ص) یکسان هستند.
 
همچنین یکی از دلایل اینکه امت اسلامی برترین امت‌ها شناخته شده، بخاطر این است که این امت امر به معروف و نهی از منکر می‌کند و خطبه‌های نهج‌البلاغه امیرالمؤمنین(ع) در امر به معروف و نهی از منکر خلاصه می‌شود. در عالم وجود کسی مانند امیرالمؤمنین(ع) امر به شجاعت، خوبی‌ها، عدالت و نهی از منکر، فساد، تباهی، گناه و ظلم نکرده است.
 
امیرالمؤمنین(ع) جامع همه کمالات الهی است و آیه 18 سوره آل عمران حضرت علی(ع) را به عنوان شاهد بر توحید، یگانگی و وحدت معرفی می‌کند. امیرالمؤمنین(ع) کسی است که خدا به او علم غیب داده و شاهد بر نبوت معرفی کرده است. امیرالمؤمنین(ع) شاهد بر معاد، توحید و نبوت است و ایشان یک شخصیت ممتاز هم در بعد و حکت نظری و هم در بعد و حکمت عملی است.