خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) کامران برادران: «اروینگ سینگر» را در ایران عمدتا با کتاب «فلسفه عشق» می‌شناسند. با این همه، این استاد دانشگاه ام‌آی‌تی طی حیات خود بیش از 20 کتاب به رشته تحریر در‌آورد که فلسفه مدرن، جنسیت، موسیقی و سینما از محورهای اصلی آن بوده‌اند. «اینگمار برگمان: فلیسوف سینمایی»، «فیلم‌سازان فلسفی» و «اسطوره‌سازی سینمایی: فلسفه در فیلم» از جمله آثار این نویسنده هستند که هنر هفتم را سرلوحه کار خود قرار داده است.

کتاب «اسطوره‌سازی سینمایی» مجموعه‌ای از مصنوعات فرهنگی جهان غرب (اسطوره‌ها، افسانه‌ها، نمایش‌ها، رمان‌ها، اجراهای اپرا، تصنیف‌های موسیقی، نقاشی‌ها و آثار سینمایی) را مرور کرده و برای خواننده به تصویر می‌کشد، توگویی خواننده در میانه کتابخانه اسکندریه رها شده و می‌تواند خود را در معرض قرائت متونی قرار داده که پیشتر چندان توجهی بهشان نکرده بود. این خود نشان از آن دارد که مخاطب کتاب سینگر با حجمی نفسگیر از مطالب و ارجاعات ادبی و هنری سروکار دارد.

اثر 256 صفحه‌ای سینگر پنج فصل را در بر می‌گیرد که هر کدام می‌کوشد به نحوی رابطه میان اسطوره و ایده‌های فلسفی را باز کرده و از این رهگذر سراغ آثار فیلمسازانی چون استنلی کوبریک، فدریکو فلینی، بیلی وایلر و ژان کوکتو می‌رود. عنوان‌های هر فصل می‌تواند نمایی درخور از محتوای کتاب ارائه کند: «بانو حوا»، «دگرسانی‌های پیگمالیون»، «وارث و میدان واشنگتن»، «کوکتو: سعر اسطوره‌ای فیلم» و «اسطوره‌سازی کوبریک و فلینی». با خواندن این پنج فصل خواننده درمی‌یابد که چیزی به‌نام نتیجه‌گیری مستقل در این کتاب وجود ندارد و بررسی پرسش‌های فلسفی، اسطوره‌کاوی و سینما مباحثی هستند که این پنج فصل را به یکدیگر پیوند می‌زند.

مقدمه کتاب با عنوان «ابعاد فلسفی اسطوره و فلسفه» می‌تواند درآمدی مفید به اثر بوده و به خواننده هنگام مواجه با پرسش‌هایی که نویسنده در ادامه پیش می‌کشد کمک کند، پرسش‌هایی در رابطه با رابطه میان فلسفه، اسطوره و سینما. در بخشی از این مقدمه آمده است: «تماشای سینما از چندین جهت درست مثل خواب دیدن است. در هر دو وضعیت، محسور غوطه‌ور شدن‌مان در آن چیزی می‌شویم که پیش رویمان قرار دارد. گاه واکنشی منفی به یک رؤیا نشان می‌دهیم و با بخش‌های ناخواسته آن مبارزه می‌کنیم. ممکن است خود را وادار کرده که از خواب بیدار شویم، مانند تماشاچیانی که از سالن تئاتر خارج می‌شوند. اما در اغلب مواقع بدون هیچ تلاش آگاهانه‌ای به وضعیت منفلانه‌مان تن می‌دهیم، همچو تماشاگرانی که آرامش و سرگرمی رایگانی که بهمان عرضه شده را پذیرفته. چنان است که گویی مخاطبی سرگردان هستیم که رؤیای خود را به تماشا می‌نشینیم، همان‌گونه که ممکن است فیلمی را نگاه کنیم که فقط و فقط برای ما به نمایش درآمده است.» (ص 5)

 

آیا آثار سینمایی می‌توانند چیزی بیش از محتوای بی‌اهمیت فلسفی داشته باشند؟ آیا این واقعیت که فیلم‌ها به‌طور سنتی حاوی مضامین اسطوره‌ای هستند چیزی بیش از یک خوانش بدیهی و حوصله‌سربر است؟ آیا آثار سینمایی به‌عنوان حامل مضامین اسطوره‌ای، تفاوتی چشمگیر با سایر اشکال هنری دارند که همین کار را می‌کنند؟ «اسطوره‌سازی سینمایی» تلاش دارد پاسخی مثبت به هر یک از این سؤال‌ها ارائه کند. آنگونه که در مقدمه کتاب می‌خوانیم، علاقه سینگر به اسطوره‌سازی سینمایی «برآمده از مؤلفه‌هایی است که از طریق تکنیک‌های سینمایی شکل گرفته و در نتیجه مرتبط با آن ایده‌های فلسفی است که برخی فیلم‌ها ممکن است به آن دست یابند.» (ص 3)

«‌اسطوره‌پردازی سینمایی» کتابی است برای مخاطب عام و آن دسته از خوانندگان که آشنایی چندانی با مفاهیم فلسفی نداشته به‌راحتی می‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند. با این همه، خواندن این کتاب نیازمند دانشی از تولیدات فرهنگی غرب از دوران یونان باستان است. گفتنی است که این اثر از بسیاری جهات کتابی است درباره زنان، چراکه بسیاری از اسطوره‌های معروف به زنان می‌پردازد.

بسیاری از آثار سینمایی که در این کتاب به آن‌ها پرداخته می‌شود نیز حول محور زنان می‌چرخد. به همین خاطر، چه‌بسا بتوان چنین گفت که این کتاب از منظر مطالعات فمینیستی نیز می‌تواند برای محققان این حوزه مفید واقع شود. تنها فیلمی که سینگر به آن پرداخته و زنان در آن جایی ندارند، «اودیسه فضایی 2001» اثر استنلی کوبریک است. خود نویسنده نیز این را یکی از ویژگی‌های اثر مذبور می‌داند. بنابراین چه‌بسا بتوان چنین نتیجه گرفت که «اسطوره‌سازی سینمایی» با بررسی آثار سینمایی که ریشه در اسطوره‌های باستان درباره زنان دارند، می‌کوشد نشان دهد که تاکنون در این زمینه به کجاها رسیده و چه راهی در پیش داریم.

کتاب «اسطوره‌سازی سینمایی:‌ فلسفه در فیلم»، نوشته اروینگ سینگر، سال 2010 در 256 صفحه، از سوی انتشارات ام‌آی‌تی منتشر شده است.