لیلا رضایی شاعر و هایکوسرا و اهل شهرستان قروه در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در کردستان، با اشاره به جایگاه شعر در جامعه امروز، گفت: شعر زیرمجموعه ادبیات است و ادبیات زیرمجموعه هنر؛ ادبیات و هنر نیز همیشه اجزای تفکیک ناپذیر و تاثیرگذار یک جامعه بوده و هستند. البته با توجه به تغییر در سبک زندگی و ساختار اجتماعی جوامع و عصر تکنولوژی شاید سبک و سیاق این تاثیرگذاری نسبت به گذشته و در جوامع سنتی متفاوت شده باشد، اما در ادبیات کلاسیک فقط تغییر در سبک و سیاق است وگرنه همچنان جایگاه خود را داراست.
وی همچنین به جایگاه هایکو در حوزه شعر اشاره کرد و افزود: هایکو فقط یک فرم ادبی نیست بلکه یک نوع جهان بینی و بینش است و به صورت کلی نسبت به زندگی و انسان و به صورت جزیی تر نوعی نگاه نو و تازه و متفاوت نسبت به طبیعت و انسان و دغدغه‌هایش دارد.
رضایی اضافه کرد: هایکو از ابتدا در ژاپن سروده شد و موطن اصلی آن، کشور ژاپن است اما با توجه به خرد جمعی و شعور کیهانی توانسته است به عنوان یک ژانر ادبی مرزها را درنوردد و به یک سبکِ جهانشمول تبدیل شود، چون هسته مرکزی آن آشتی دوباره با طبیعت و ارتباط متقابل و توجه به آن است و تاثیر پذیرفته از مکاتب فلسفی و ذن و عرفان شرقی است و با فطرت انسان و دغدغه‌های انسانی سروکار دارد.
این شاعر اهل شهرستان قُروه اضافه کرد: در واقع می‌توان گفت هایکو یک نوع نگرش اومانیستی و معصومانه به جهان و تمام جلوه‌های آن است. بعضی از شاعران که هنر را محدود به منطقه‌ی جغرافیای می‌کنند، در واقع شاعر نیستند و بیشتر ناظم هستند، چون برای یک شاعر واقعی شعریّتِ شعر و نگاه نو و تازه، حرف اول را می‌زند و هایکو نه‌تنها در ادبیات کردستان بلکه در ادبیات اکثر ملت‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد. با توجه به پتانسیل غنی ادبیات کردستان و ادبیات فولکلور این منطقه در آینده هم این جایگاه پررنگ‌تر خواهد شد و ما هایکونویس‌های جوان توانایی در کردستان داریم که در این ژانر هنری مشغول فعالیت هستند و کتاب چاپ کردند و موفق ظاهر شدند.
وی همچنین به جایگاه هایکو در حوزه شعر اشاره کرد و افزود: هایکو فقط یک فرم ادبی نیست بلکه یک نوع جهان بینی و بینش است و به صورت کلی نسبت به زندگی و انسان و به صورت جزیی تر نوعی نگاه نو و تازه و متفاوت نسبت به طبیعت و انسان و دغدغه‌هایش دارد.
رضایی اضافه کرد: هایکو از ابتدا در ژاپن سروده شد و موطن اصلی آن، کشور ژاپن است اما با توجه به خرد جمعی و شعور کیهانی توانسته است به عنوان یک ژانر ادبی مرزها را درنوردد و به یک سبکِ جهانشمول تبدیل شود، چون هسته مرکزی آن آشتی دوباره با طبیعت و ارتباط متقابل و توجه به آن است و تاثیر پذیرفته از مکاتب فلسفی و ذن و عرفان شرقی است و با فطرت انسان و دغدغه‌های انسانی سروکار دارد.
این شاعر اهل شهرستان قُروه اضافه کرد: در واقع می‌توان گفت هایکو یک نوع نگرش اومانیستی و معصومانه به جهان و تمام جلوه‌های آن است. بعضی از شاعران که هنر را محدود به منطقه‌ی جغرافیای می‌کنند، در واقع شاعر نیستند و بیشتر ناظم هستند، چون برای یک شاعر واقعی شعریّتِ شعر و نگاه نو و تازه، حرف اول را می‌زند و هایکو نه‌تنها در ادبیات کردستان بلکه در ادبیات اکثر ملت‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد. با توجه به پتانسیل غنی ادبیات کردستان و ادبیات فولکلور این منطقه در آینده هم این جایگاه پررنگ‌تر خواهد شد و ما هایکونویس‌های جوان توانایی در کردستان داریم که در این ژانر هنری مشغول فعالیت هستند و کتاب چاپ کردند و موفق ظاهر شدند.
این شاعر نوپرداز با اشاره به میزان استقبال از کتابهای هایکو بیان کرد: در سال‌های اخیر با توجه به گسترش تکنولوژی و صفحات مجازی و پایین آمدن سرانه مطالعه در کشور کتابخوانی دچار چالش‌هایی شده است و این اتفاق هم یک اتفاق جهانی است و فقط مختص به کشور ایران نیست، اما در ایران کمی چالش‌برانگیزتر است و در این میان کتاب‌هایی که در زمینه هایکو چاپ و منتشر شدند، چون سبکی تقریبا نوپا دارند، از این قاعده مستثنی نیستند.
رضایی ادامه داد: اما ناگفته نماند کسانی که دستی بر آتش دارند و استعداد و نبوغی در ادبیات و هنر و صاحب فکر و سبک و ایده هستند، همیشه استقبال خوبی از کتابهای هایکو داشته‌اند و با این تفاسیر باید به‌جای فقط انتقاد و نگرانی، با آسیب‌شناسی درست و ارائه راهکارهای درست و ایجاد بستر مناسب برای انتشار کتابهای الکترونیکی و حمایت از آن از طرف نهادها و دستگاه ذیربط خرید کتاب را در سبد خانواده‌های ایرانی گنجاند تا شاهد بالا رفتن سرانه مطالعه در کشور باشیم.
وی در پاسخ به این سوال که مخاطب کتابهای هایکو بیشتر چه کسانی هستند؟، گفت: اولین چیزی که باعث خلق اثر می‌شود، دغدغه یا دغدغه‌های است که در ذهن هنرمند وجود دارد، این دغدغه‌ها می‌تواند فلسفی، سیاسی، اجتماعی و... باشد و این اولین جرقه و انگیزه برای خلق هر گونه اثر ادبی و هنری است و هنرمند به نظرم قبل از اینکه دغدغه مخاطب را در ذهن داشته باشد، به این مسائل فکر می‌کند که بتواند دغدغه‌هایش را در یک چارچوب و ساختار درست و با در نظر گرفتن فاکتورهایی که در هر کدام از سبک‌ها و قالب‌های هنری وجود دارد، در ساختار و چارچوب درست سبکی که انتخاب کرده با توجه به بسترهای فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنند، بیان کند و این دیدگاه گستره میدان تجربه هنرمند، شاعر و یا نویسنده را شامل می‌شود و لازم است درست پردازش کند و اثری هنری و قابل تامل را خلق کند، وقتی این مسائل مورد توجه قرار بگیرد و درست به اجرا درآید، بدون شک می‌تواند مخاطب یا مخاطبان خود را پیدا کند.
این شاعر قروه‌ای در خلال صحبت‌هایش به مشکلات و مسائل مربوط به چاپ کتاب هم گریزی زد و افزود: برای چاپ اثر و کتاب مسائل اقتصادی در اولویت است، چون مسائل فرهنگی، هنری نیازمند پشتوانه اقتصادی است و اسپانسرهایی باید باشند که بتوان بدون نگرانی در زمینه فرهنگی و هنری فعالیت‌های موثر و پررنگ داشت.
رضایی گفت: خوشبختانه در سال‌های اخیر اقدامات خوبی در ادبیات از طرف صندوق «هنر» اتفاق افتاده اما کافی نیست، به امید روزی که این مسائل و مشکلات پیش پای مولف به‌خصوص مولفان جوان برداشته شود و نکته قابل تامل دیگری که در زمینه چاپ کتاب وجود دارد، مربوط به انتشاراتی‌هایی هستند که مسائل مادی را بر اهمیت مسائل فرهنگی و ادبی ارجح می‌دهند و در یک کلیت، متاسفانه اکثر انتشاراتی‌ها به عنوان یک بیزینس به چاپ کتاب نگاه می‌کنند تا یک کار فرهنگی.
وی عنوان کرد: موضوع مهم دیگری که قابل ذکر است، این مسئله است که خیلی از انتشاراتی‌ها به دلیل همان نگاه بیزینسی که به هنر و ادبیات دارند، حاضر به چاپ و انتشار آثار مولفان جوان نیستند و فرصت و بستری برای اینکه هنرمندان جوان بتوانند خودشان و استعدادهایشان را کشف کنند و آنها را بروز دهند، وجود ندارد و خیلی از مولفان و صاحبان فکر و اندیشه به خاطر همین طرز نگاه غلط انتشاراتی‌ها به فرهنگ و ادبیات، منزوی و نادیده گرفته می‌شوند؛ پس لازم است با تغییر این نگاه، فرصت را برای نویسنده‌ها، مولفان و هنرمندان جوان ایجاد کرد.
این شاعر جوان با بیان اینکه از اواخر دهه ۸۰ فعالیت ادبی خود را به صورت جدی شروع کرده است، در خصوص فعالیت‌های ادبی خود نیز گفت: از همان سال‌ها با شرکت در انجمن‌های ادبی مختلف در استان‌های کردستان، تهران و همدان، نوشتن را شروع کردم و جرقه آن از انجمن ادبی جوان قروه آغاز شد و بعد در دوران دانشجویی با شرکت در انجمن‌های ادبی دانشگاهی و همکاری هنری، ادبی با ماهنامه‌های فرهنگی و ادبی دانشجویی و استانی مثل «سیروان» و «سوران» در کردستان و ماهنامه‌های ادبی همدان و تهران مثل «حافظ»، «نامه» و «نافه» که در دهه هشتاد جزء ماهنامه‌های معتبر و پرتیراژ ادبی، فرهنگی و هنری بود و نیز ماهنامه‌هایی در شیراز رشد کردم.
رضایی با بیان اینکه اولین قالب شعری که من انتخاب کردم، قالب سپید بود، ادامه داد: در سال ۱۳۹۱ موفق به کسب جایزه شعر شاملو در کرج شدم و به شعرخوانی در خانه شاعر شعر سپید ایران احمد شاملو دعوت شدم و همین اتفاق جرقه و انگیزه‌ای برای چاپ کتاب اولم شد؛ کتاب «شعری برای زنانگی‌های زمین» که یک مجموعه شعر سپید بود، در سال ۱۳۹۳ در تهران چاپ و در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران رونمایی شد. در کنار شعر سپید با سبک هایکو آشنا و به آن علاقه‌مند شدم و از طریق سایت‌های اینترنتی و مجلاتی که در این زمینه چاپ شده بود، توانستم در سال ۱۳۹۴ دومین کتابم را با عنوان «هایکو به زبان ساده» در تهران چاپ و منتشر کنم و در سال ۱۳۹۶ سومین کتابم را با عنوان «هشتاد هایکو حوا» را که اولین مجموعه هایکو دوزبانه (فارسی، کُردی) در ایران است، چاپ و منتشر کردم که با استقبال اهل فرهنگ، سال بعد (۱۳۹۷) به چاپ دوم رسید. در سال ۱۳۹۸ اولین تقویم هایکو ایران را چاپ و منتشر کردم و در سال ۱۳۹۹ مقام اول داستان کوتاه در جشنواره ملی داستان کوتاه ایران را کسب کردم و در حال حاضر نیز کتابی را در دست چاپ دارم که امیدوارم بتوانم آن را چاپ و منتشر کنم.
رضایی در کلام آخر یادآوری کرد: به عنوان سخن آخر تقاضامندم نهادها، سازمان‌ها و ارگان‌های ذیربط بر حفظ اصالت ادبیان نظارت کنند و این اصالت و ادبیات و فرهنگ را فدای رابطه و زد و بندهای مافیایی نکنند تا نویسندگان جوان سرخورده نشوند و جشنوارهای فرهنگی، هنری، ادبی متاسفانه باز زیر سایه سرد و سنگین زد و بندهای رابطه و مافیای اکثرا فرمایشی یا بهتر است بگویم سفارشی شده‌اند و اهمیتی که صاحب اثر و رابطه‌هاش در این حشنوارها دارا هستند و خود اثر ادبی دارا نیست و این معضلات بزرگ و خسارت‌های عظیمی که در فرهنگ و هنر این مرز و بوم به وجود آورده و خواهد آورد، مسئله‌ساز نشود.
نظر شما