به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست مجازی «جایگاه چاپ در برنامه‌های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی» سوم شهریورماه با حضور  غلامرضا شجاع، مدیرعامل تعاونی لیتوگرافان تهران؛ احمد ابوالحسنی، رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران تهران؛ حمید فریور، کارشناس صنعت چاپ؛ بیژن گلستانیان، مدیر چاپ «رنگین نقش رازی» و عضو کارگروه قیمت‌گذاری اتحادیه چاپخانه‌داران تهران؛ علی جعفریه، مدیر نشر ثالث؛ علی فرهمندی، عضو انجمن واردکنندگان کاغذ، مقوا و فراورده‌های سلولزی؛ خدایار صادقی، کارشناس حوزه چاپ و برخی از فعالان و کارشناسان حوزه چاپ برگزار شد.
 
بهترین راه رهایی از وزارتخانه‌ها است
احمد ابوالحسنی، رییس اتحادیه چاپخانه‌داران تهران با اشاره به اینکه از حامیان رئیس جمهور بوده و در نتیجه همه کاندیداهای پیشنهادی او را قبول دارد، گفت: اگرچه شناختی از کاندیداها نداشته‌باشم، همه را تایید می‌کنم. درباره دکتر اسماعیلی دغدغه‌هایی داشتیم که با ایشان و مشاوران او صحبت کردیم و باید بگویم او اطلاعاتی درباره صنعت چاپ و جایگاهش دارد.

ابوالحسنی ادامه داد: در دولت جدید مطالبه‌گری ما بیشتر خواهدشد. سیدعباس صالحی، وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی این نظر را داشت که چاپ زیر نظر صمت باشد، اما دو سال بود که این انتقال در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رها شده‌بود. مشخص بود که وزیر سابق دغدغه‌ای در این حوزه نداشت و صنعت چاپ در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چاپ جایگاهی نداشت، تا اینکه مسئولیت اتحادیه چاپ را بر عهده گرفتیم و متوجه شدیم که همه مسئولان رای می‌دهند که چاپ در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بماند و به وزارت صمت نرود.

او افزود: با آقای تهرانی، رئیس کمیسیون فرهنگی جلساتی داشتم و او از ایده انتقال استقبال کرد که چاپ به وزارت صنعت، معدن و تجارت برود. قرار بر این شد که با اعضای کمیسیون فرهنگی از چاپخانه‌ها بازدید داشته باشد و در کمیسیون مساله چاپ بررسی شود. اما به دلایل مختلف مانند همه‌گیری بیماری کرونا و دولت جدید این مساله پیگیری نشد. تا اینکه این مساله با مشاوران آقای اسماعیلی مطرح و تلاش شد تا این اتفاق بیفتد. باید توجه داشته‌باشیم که این تغییرات زمان‌بر است.

رییس اتحادیه چاپخانه‌داران تهران بیان کرد: اگر نظر دوستان این باشد که چاپ به وزارت صمت برود، این مساله پیگیری خواهدشد زیرا صنعت چاپ جایگاهی نیست که با یک مدیرکل در ارشاد اداره شود.

ابوالحسنی با اعلام اینکه حمایتش از وزیر پیشنهادی شخصی بوده‌است و نه صنفی، ادامه داد: تجربه در این سال‌ها نشان داد که بودن صنعت چاپ در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نتایج خوبی نداشت و باید به سمت وزارت صمت برود، اما اگر به سمت رهایی از وزارتخانه‌ها برویم بهتر است. زیرا در این صورت از مالیات هم رها می‌شویم.

به گفته او یکی از مشکلات اساسی صادرات است، زیرا ممکن است بعد از تولید نامه‌ای در وزارت صنعت و معدن زده شود و تعرفه بالا برود.

ابوالحسنی با اعلام اینکه اتحادیه چاپخانه‌دارن تلاش بسیاری کرده‌است تا بتواند جایگاه خود را مشخص و همچنین روشن کند که فقط پنج درصد چاپ در حوزه کتاب انجام می‌شود، گفت: باید مشاورهایی برای تولید و مدیریت داشته‌باشیم، زیرا کلیه اقدامات به شکل سنتی انجام می‌شود. اینکه بدانیم هیچ صنعتی بدون چاپ جایگاهی ندارد، اهمیت بسیار دارد.

ابوالحسنی با اشاره به اینکه تفاوتی نمی‌کند که فعالیت چاپ در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد یا وزارت صمت، توضیح داد:هیچ اختیاری در صمت به فعالان حوزه چاپ نمی‌دهند، فقط میزان نظارت کمتر می‌شود. در وزارت صمت گاهی یک کارمند جزء بر کلیه اصناف مدیریت می‌کند. تنها راه این است که برای آموزش وتربیت مدیران گفتمان داشته‌باشیم. در این صورت حتی اگر در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بمانیم، اگر قوی و یکدست باشیم، خیلی از کارها را می‌توانیم انجام بدهیم.


تنها راه رفتن به وزارت صمت است
غلامرضا شجاع، مدیرعامل تعاونی لیتوگرافان تهران با اشاره به اینکه کلیه تصمیاتی که از طرف او بیان می‌شود، تصمیم‌هایی است که از طرف جمع گرفته شده‌است و با نظرسنجی از 31 استان مجموعه‌ای از اتحادیه‌ها جمع‌آوری شده‌است، بیان کرد: در سال‌های طولانی اختیاراتی توسط هیات مدیره‌ها به من اعطا شده‌است، که هر تصمیمی گرفته‌شود، حتی پا روی عقیده خودم می‌گذارم و برای پیشرفت این حوزه و گرفتن امتیاز برای صنعت چاپ تلاش می‌کنم.

او افزود: اگر به عنوان معاون آیت‌الله رئیسی انتخاب می‌شوم ارتباطی با عقاید شخصی من ندارد. اگر از دولت آیت الله رئیسی و وزیر منتخب این دولت حمایت کردم، حمایت تشکل‌های کل کشور بود. وزارت ارشاد حق ندارد که جز نظارت، کاری با صنعت چاپ داشته‌باشد و فقط باید بر محصولات چاپی نظارت کند. در نتیجه نظارت‌های امنیتی بر صنعت چاپ را زیر مجموعه وزارت ارشاد قرار داده‌اند.

به گفته شجاع بزرگان چاپ – افرادی که مجموعه‌های بزرگ چاپ دارند- در اتحادیه نشستند و تصمیم گرفتند که اگر صنعت چاپ زیر مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد به نفع صنعت است. او ادامه داد: با آقای اسماعیلی چند مرتبه تلفنی صحبت کردم و توضیحاتی دادم، ایشان به صراحت گفتند که اطلاعی در این حوزه ندارند. از ایشان دعوت کردیم متن یک دقیقه‌ای را که درباره صنعت چاپ، آماده کرده بودیم، بخوانند اما این اتفاق نیفتاد و فقط درباره زینک و کاغذ حرف زدند، اما شهامت این را داشتند و عذرخواهی کردند و این نشان می‌دهد که ایشان فردی منطقی است.

شجاع با تاکید بر اینکه همه توجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به حوزه کتاب، سینما، تئاتر و ... است، گفت: تنها چیزی که می‌تواند به ما کمک کند، تشکیل شورای سیاستگذاری صنعت چاپ است. این شورا باید از افرادی با دانش شکل بگیرد و تمام وزارتخانه‌ها می‌توانند از بخش خصوصی برای مشاوره فکری و کار کمک بگیرند. اگر شورای سیاستگذاری از افراد فهیم شکل بگیرد، کار به جای خوبی می‌رسد.

او ابراز امیدواری کرد که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بتواند معاون‌های خوب و قوی در بدنه این وزارتخانه انتخاب کند. شجاع افزود: اگر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی معاون‌هایی انتخاب کند که سابقه و اطلاعات نداشته‌باشند، معضل شکل می‌گیرد. صنعت چاپ برای وزارت ارشاد همیشه بی‌اهمیت بوده‌است، حتی امروز که می‌گویند که این صنعت برای آن‌ها مهم است، آن‌قدرها مهم نیست. بزرگترین مشکلات صنعت چاپ در تشکل‌ها است. اگر توانستند مشاوران بزرگ و دقیق بگیرند و راهنمایی بخواهند، می‌توانند اقداماتی انجام شود.

شجاع با اشاره به اینکه بیش از 90 درصد چاپ صنف است و صنعت نیست، بیان کرد: مدیران وزارت صنعت معدن و تجارت به این نتیجه رسیدند و از طرف وزارت دارایی به من نامه فرستادند که درباره عدم افزایش مالیات پیگیری می‌کردم. نوشتند که 75 درصد مالیات این قسمت زیر سه میلیون است و در نتیجه این اصناف از پرداخت مالیات معاف هستند.

شجاع منظور خود را از بیان چاپ به عنوان صنف فقط در حوزه مالیات بیان کرد و گفت که در باقی زمینه‌ها چاپ یک صنعت است.

به گفته او وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نباید دخالتی در فعالیت صنعت چاپ بکند و فقط باید نظارت کند. شجاع افزود: این وزارتخانه نمی‌تواند در واردات ماشین آلات دخالت و نظارت داشته باشد. من فقط به اهمیت و جایگاه چاپ در دنیا اشاره کردم. متاسفانه اکثریت فعالان این حوزه چاپخانه دارند و نه چاپ و بسته‌بندی و به واحدهای بزرگ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مراجعه نمی‌کند. اگر سم ارز دولتی که در آن رانت، فساد و امضای طلایی است، برداشته‌شود، گامی به سمت رهایی خواهدبود.

شجاع با تاکید بر اهمیت استفاده از مشاورهای کار بلد، بیان کرد: تعاونی لیتوگرافان تهران در همه بخش‌هایش مشاور دارد و اینکه شرکت تعاونی برتر می‌شویم به دلیل وجود مشاوران است. در نتیجه فعالیت‌های چاپ فرق می‌کند که متولی چه وزارتخانه‌ای باشد. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هیچ وقت هیچ کدام از اختیارات خود را به تشکل خصوصی نداده‌است.

او افزود:  اگر به وزارت صمت برویم ظاهر مساله گمرک و ماشین آلات حل می‌شود، اما در اصل در وزارت صمت، اداره کل اصناف وجود دارد. از سال 1380 تلاش می‌کنیم که به سمت وزارت صمت برویم. می‌خواهیم اختیارات را به بخش خصوصی منتقل کنیم تا اتحادیه قوی و بزرگ شود، اما وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هیچ امتیازی به اتحادیه‌ها نخواهدداد.

شجاع تاکید کرد که در نتیجه فعالیت 40 سال اخیر، صنعت چاپ توسعه پیدا نکرد. او ادامه داد: گاهی ممکن است اتحادیه به سمت بی‌راه برود، اما امیدواریم اتحادیه از مشاوران خوب استفاده کند و با هماهنگی اصناف تهران و شهرستان‌ها اتحادیه بتواند به صنف و توسعه‌ای که مد نظر فعالان حوزه چاپ است، کمک کند. تنها راهی که به ذهن ما رسیده رفتن به سمت وزارت صمت است.

اتفاق‌های خوب معمولا در تغییرات می‌افتد
کیانوش کشاورز یکی دیگر از سخنرانان این جلسه بود که در این حوزه گفت: کارگروه‌ها و سندیکاها در زمان تغییر وزیر می‌توانند نقش کمک کننده داشته‌باشد. اتفاق‌های خوب معمولا در تغییرات می‌افتد. متاسفانه انتقال موارد به مقامات بالا دستی و بالعکس، از کانال‌های خاص اتفاق نمی‌افتد. اما تغییرات می‌تواند مثبت باشد و اگر افرادی که با بدنه صنعت نشر و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارتباط دارند، در این بازه زمانی کمک کنند و از راه کارگروه‌ها مشکلات را به صورت کارشناسی شده بیان کنند، ممکن است مطالبات صنف، یک‌صدا بیان شود.

وی افزود: تنها در این حالت ممکن است که می‌توانیم شاهد تغییراتی باشیم. چندصدایی ممکن است در کوتاه مدت کارهایی را به نتیجه برساند اما در بلند مدت نیاز به یک‌صدایی داریم.

دولت و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای صنعت چاپ اهمیت دارد
حمید فریور، کارشناس صنعت چاپ نیز با اعلام اینکه به تغییرات در وزات فرهنگ و ارشاد اسلامی از زاویه مثبت نگاه می‌کند، بیان کرد: دلایل نارضایتی بسیار است. دیدیم در طول دو هفته گذشته گرافیست‌ها، سینمایی‌ها، اعضای خانه تئاتر و ... برنامه‌های وزیر را بررسی کرده‌اند، اما چرا فعالان چاپ هیچ  اقدامی نکردند و فقط بعد از تایید صلاحیت ایشان این جلسه برگزار شده‌است؟

به گفته فریور، امروز وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اسلامی تایید صلاحیت شده‌ اما باید توجه داشت که بسیاری از سیاست‌های در شوراهای عالی تعیین می‌شود. او افزود: وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی عضوی شوراهای عالی فرهنگی است. در چنین شرایطی این سوال پیش می‌آید که آیا نقش وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای صنعت چاپ مهم است؟ به نظر من مهم است. زیرا صنعت چاپ ایران یک صنعت توسعه نیافته است و برای توسعه به نگاه کلان نیاز دارد. هیچ صنعتی بدون نگاه کلان، به توسعه نمی‌انجامد و فقدان نگاه کلان منجر به رشد نامتوازن می‌شود.

او با طرح این سوال که آیا بخش خصوصی در وضعیتی که 85 درصد اقدامات بر عهده دولت است، می‌تواند به موضوع‌های حوزه چاپ نگاه کلان داشته‌باشد، ادامه داد: اتحادیه‌ها به دلیل محدودیت‌ها جغرافیایی محدود به شهرها هستند. در چنین شرایطی آیا می‌توانند نگاه کلان داشته‌باشند؟ پاسخ منفی است، زیرا اتحادیه‌ها محدودیت دارند. پس نیاز به دولت و حمایت آن داریم تا به موضوع صنعت چاپ، نگاه کلان داشته‌باشد، پس دولت و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای صنعت چاپ اهمیت دارد.

فریور در بررسی اینکه کدام وزارتخانه برای صنعت چاپ اهمیت بیشتری دارد؟ بیان کرد: برخی فعالان چاپ نظرهای مختلفی دارند. برخی صنعت چاپ را ابر صنعت، مادر صنعت و .. می‌نامند، زیرا این صنعت گردش مالی بالایی دارد. دنیای امروز، دنیای هویت است. انسان‌ها و کسب و کارها بدون چاپ ارزش ندارند. صنعت چاپ ابزار هویت بخشیدن به کسب و کارها است. محصول کسب و کارها بدون صنعت چاپ بدون هویت است.

او ادامه داد: وقتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به لباس افراد بر اساس هویت توجه می‌کند، مگر می‌توان گفت به صنعتی که به همه کالاها هویت می‌دهد توجه نداشته‌باشد؟! از طرفی این سوال پیش می‌آید که گستره و محدوده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بحث هویت باید چقدر باشد. قبول داریم که تشخیص هویتِ درست و غلط توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام می‌شود، اما چرا برای مثال این وزارتخانه در حوزه تشخیص واردات ماشین‌ها برای سال 2015 و 2019 دخالت می‌کند؟

به گفته فریور برای بهبود شرایط صنعت چاپ به ساختاری مانند سازمان غذا و دارو نیاز است. او توضیح داد: ادارات در شهرستان‌ها از ساختاری برخوردار هستند که هیچ انتظاری بر آن‌ها نیست. در صنعت چاپ هیچ اتفاق نظری نداریم، زیرا در طول این سال‌ها، فعالان این حوزه هم معافیت «بند ل ماده 139» را خواستند و دوست داشتند که زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشند و همچنین گوشه چشمی به وزارت صمت و معافیت مالی آن داشتند.

چاپ نباید جایگاهی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داشته‌باشد
علی جعفریه، مدیر نشر ثالث نیز در این نشست مجازی با اشاره به اینکه هنوز برنامه‌های حوزه فرهنگ توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ارائه نشده است، گفت: در این شرایط حمایت از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌تواند حمایت از شخص باشد. دومین مساله که وجود دارد این است که چاپ نباید جایگاهی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داشته‌باشد و هرچه صنعت چاپ بیشتر زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برود، دردسر بیشتر خواهد داشت.

به گفته او سیستم فعالیت در چاپخانه باید تغییر کند، زیرا حوزه کتاب و نشر به سمت چاپ دیجیتال می‌رود و به دلیل تحریم‌ها امکان واردات دستگاه‌های دیجیتال جدید وجود ندارد. از طرفی هزینه زینک برای چاپ کتاب 300 نسخه‌ای صرف نمی‌کند. 

رضا نورایی کارشناس چاپ و سردبیر ماهنامه صنعت بسته‌بندی نیز در بخش دیگری از این نشست، با تاکید بر ضرورت تخصص و آشنایی مسئولان با مسائل صنعت چاپ، دورنمای خوبی را برای این حوزه متصور نشد و از پیچدگی‌ها و وجود برخی تعارضات قانونی انتقاد کرد.

صنعت چاپ نمی‌تواند متولی داشته‌باشد
خدایار صادقی، عضو هیات علمی دانشگاه و کارشناس حوزه چاپ با اعلام اینکه برای سیستمی به بزرگی صنعت چاپ نمی‌توان متولی در نظر گرفته شود، بیان کرد: وقتی می‌گوییم که سیستمی متولی دارد، یعنی متولی کلیه امکانات لازم برای توسعه سیستم را در اختیار دارد و مسئولیت آن را بر عهده دارد. اگر بخواهیم برای کلمه متولی معادل‌سازی داشته‌باشیم، می‌توان صاحب سیستم را در نظر گرفت که منابع لازم را دارد.

به گفته او هر سیستم ذی‌نفعانی دارد و دولت می‌تواند یکی از ذی‌نفعان صنعت چاپ باشد، زیرا در نتیجه آن می‌تواند مساله اشتغال را رونق ببخشد، این در حالی است که به دلیل دغدغه‌هایی که دارد بر صنعت چاپ نظارت می‌کند. صادقی افزود: صادرکنندگان، نیروی کار، انجمن‌های علمی، اتحادیه‌ها و نمایندگی‌ها همه ذی‌نفع صنعت چاپ هستند واگر هر کدام از ذی‌نفعان نقش خود را ایفا کنند، این صنعت می‌توانند رشد کند و هیچ کدام نمی‌تواند متولی باشند.

این کارشناس حوزه چاپ با تاکید بر اینکه امکان‌پذیر نیست که وزارت صمت و فرهنگ و ارشاد اسلامی متولی صنعت چاپ باشند، گفت: درباره ساختار کشورهای توسعه یافته تحقیق کردم. متوجه شدم در امریکا موسسه‌ای است که خدمات چاپ و نشر دولت را انجام می‌دهد. در ایران دولت در وظایف خود به مشکل برخورده‌است، چه برسد به اینکه صنعتی را مدیریت کند. هیچ وزارتخانه‌ای نمی‌تواند صنعت چاپ باشد.

صادقی با تاکید بر اینکه هدف فعالان حوزه چاپ توسعه است، دراینباره توضیح داد: توسعه به معنی این نیست که ما اختیارات را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا صمت بگیریم و به اتحادیه‌ها بدهیم و آن‌ها را تبدیل به سازمان بزرگ و بوروکراتیک کنیم. توسعه باید از پایین‌ترین سطوح صنعت اتفاق بیفتد، یعنی مدیران کارآمد، با صلاحیت، نیروی ماهر و متخصص و سرمایه واحدها توسعه پیدا کند و در نتیجه آن صنعت چاپ توسعه پیدا کند.

به گفته او با تلاش برای انتقال صنعت چاپ به وزارت صمت 20 سال صرف کاری شد که در نتیجه آن در آموزش و تربیت مدیر غفلت شد و همه اینها به انتقال اختیارات حاکمیت از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به صمت خلاصه شده‌است. اگر به تربیت مدیران لایق توجه کنید می‌توانید صنعت چاپ را توسعه دهید.


وظایف بخش خصوصی و دولتی
بیژن گلستانیان در این جلسه، با اشاره به اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اسلامی وظایفی در حوزه چاپ دارد که باید به آن‌ها عمل کند، گفت: بخش خصوصی و اتحادیه چاپخانه‌داران نیز باید به وظایف خود عمل کند. مشکلی که امروزه با آن روبه‌رو هستیم، این است که چرا شرح وظایف این دو نهاد شبیه هم نیست؟ البته ناهمگونی شرح وظایف فقط در ایران مطرح نیست و برخی دیگر کشورها هم با آن مواجه هستند. 

مدیر چاپ «رنگین نقش رازی» و عضو کارگروه قیمت‌گذاری اتحادیه چاپخانه‌داران تهران افزود: وقتی اهداف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را در برنامه ارائه شده وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اسلامی می‌بینیم، به نظر می‌آید بیشتر برای سال‌های قبل از انقلاب است. مشکل ما این است که در کشورهایی مانند ایران، خطی مشی تغییر نمی‌کند و نباید منتظر اتفاق خاصی باشیم.


صنعت چاپ کودک ناتنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است
مجید اسماعیل‌زاده، عضو هیات مدیره شرکت کیان چاپ فاروج با اشاره به انتخاب وزیرهای پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی اسلامی و با تاکید بر اهمیت آشنایی وزیر با مسائل چاپ و نشر، بیان کرد: تا به حال با صنعت چاپ مانند کودکی ناتنی برخورد شده‌ است. مشخص است که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی منتخب دولت و مجلس، مشاوره‌هایی را از افرادی که سابقه‌ای در این وزارتخانه داشته‌اند، گرفته‌اند، اما تا به‌حال آن‌قدر صنعت چاپ نادیده گرفته شده‌ است که در مشاوره‌ها هم زیاد در این‌باره صحبت نشده و ایشان اشاره‌ خاصی به این موضوع نداشته‌اند.

وی ادامه داد: رئیس جمهور شاید بتواند شرایط جدیدی را برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در نتیجه چاپ ایجاد کند. در نتیجه در سال‌هایی که تجربه مراوده با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را داشته‌ام، پیشنهاد می‌کنم اگر وزیر محترم بتوانند فردی را که تجربه فعالیت در صنعت چاپ داشته‌ باشند، انتخاب کنند و اتحادیه در این روند به ایشان کمک کند و شخصی را که صرفا فرهنگی نباشد و با صنعت آشنا باشد، پیشنهاد دهد، شاید شاهد تغییرات مثبتی نسبت به گذشته باشیم.