به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در نخستین روز هفته کتاب و کتابخوانی و به مناسبت سالروز تولد اقبال لاهوری، مراسم رونمایی کتاب «اقبال ما» در معرفی و تحلیل آثار حوزه اقبال‌شناسی با حضور سرور بختی، رییس موسسه فرهنگی اکو، محمود شالویی، مشاور وزیر، مدیر کل حوزه وزارتی و سرپرست معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، رحیم حیات قریشی، سفیر پاکستان، ولید اقبال، نوه اقبال لاهوری و معین الدین سعیدی، نماینده چابهار در مجلس شورای اسلامی به میزبانی موسسه فرهنگی اکو برگزار شد.

در این مراسم، سرور بختی، رییس موسسه فرهنگی اکو در سخنانی عنوان کرد: نهم نوامبر زادروز علامه محمد اقبال لاهوری، شاعر ملی و متفکر بزرگ پاکستانی، به نام اقبال نام‌گذاری شده است. مفتخریم که صد وچهل وچهارمین سال تولد وی را همزمان با هفته کتاب و کتابخوانی جشن می‌گیریم.

بختی افزود: اقبال، شاعر روشن‌ضمیر پاکستان، همچون مولانا، عشق را بنیاد هستی و موجب پویایی در جهان می‌دانست. به اعتقاد وی عشق در تمام ذرات عالم جاری ست و هیچ موجودی از آن بی‌بهره نیست. ازنظر اقبال، عشق گوهر وجودی انسان را تراش می‌دهد و سبب تجلی انوار حقیقت در وجود وی می‌شود«من بنده آزادم، عشق است امام من». مرتبه عشق در نزد اقبال تاحدی است که آن را علت هستی و موجب دوام حیات و جاودانگی آدمی می‌داند و می‌گوید که خودی از عشق استحکام می‌یابد.

متفکری دوران‌ساز و آزادی‌خواه
وی با تاکید بر اینکه اقبال از متفکران دوران‌ساز و آزادی‌خواه تاریخ معاصر است، گفت: اقبال اقوام و ملل مشرق زمین را به بیداری، خودباوری و توجه به هویت اصیل خودی دعوت کرد. وی فیلسوفی بود که با برخورداری از روح زمان، درپی گشودن افق‌های نو در برابر دیدگان ملت خویش بود. اقبال در شکل‌گیری پاکستان و ظهور برخی جنبش‌های اسلامی، تا حدی اثرگذار بود که «مصور پاکستان» لقب گرفت. وی اعتقاد راسخی به کرامت و آزادگی انسان داشت و اندیشه‌هایش از تعصبات نژادی، ملی و قومی خالی بود. اقبال لاهوری یک مصلح اجتماعی بود و شرق در نگاهش یک آرمان‌شهر بود. وی درمان درد شرق را در اتکا به خود و اصلاح جامعه را نه در فرنگ یا جای دیگر، بلکه در ذات شرق می‌دانست و معتقد بود که باید به توانایی‌های فکری و فرهنگی و زبان و اندیشه خود ببالیم تا فردایی روشن‌تر در پیش‌رو داشته باشیم.

وی به کتاب «اقبال ما» نیز اشاره کرد و افزود: باعث خرسندی است که امروز، هم‌زمان با آغاز هفته کتاب و روز کتاب و کتابخوانی، از یکی دیگر از کتاب‌های انتشارات مؤسسه فرهنگی اکو که به مناسبت گرامیداشت اقبال لاهوری منتشر شده است، رونمایی خواهد شد. کتاب‌شناسی تخصصی در بیست سال اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته و حوزه منبع‌‌شناسی را وارد مرحله جدیدی کرده است؛ بنابراین، کتاب‌شناسی یا منبع‌‌شناسی علمی، می‌‌تواند پژوهش‌های پیش‌‌روی محققان را سهولت بخشد و از انجام پژوهش‌های تکراری جلوگیری کند از آنجا که آثار پیشین درخصوص کتاب‌شناسی علامه اقبال، مشتمل بر شمار محدود و معدودی بوده‌‌اند، لزوم انتشار اثری جامع‌تر و با سبک و روش نوتر در این زمینه، ضروری به‌‌نظر می‌رسید.

رییس موسسه فرهنگی اکو تصریح کرد: کتاب «اقبال ما»، اثر حکیمه دست‌رنجی، به‌‌لحاظ موضوع و روش تحلیل محتوایی-تاریخی، نیاز زیربنایی محققان را پوشش می‌دهد و با شیوه‌ای تخصصی، به معرفی و تحلیل آثار حوزه اقبال‌‌شناسی، اعم‌‌ از کتاب، مقاله و پایان‌نامه می‌‌پردازد. این کتاب بیانگر تداوم و غنای عرصه اقبال‌‌شناسی در روزگار ما و درواقع تحقق سخن وزین علامه اقبال است که خود را «شاعر فردا» وصف کرده است.

وی مهمترین امتیاز این اثر را معرفی منابع دست‌‌اول و تشریح و تحلیل آثاری که به مبحث اقبال‌‌شناسی پرداخته‌اند عنوان کرد و افزود: کشورهای حوزه اکو دارای تعلقات فراوانی هستند و باید از این ظرفیت‌ها برای ایجاد اتحاد و دوستی و همگرایی میان ملل متمدن منطقه بهره برد. آنچه تاکنون در بیان بزرگی‌های حکیم مشرق گفته‌اند و به رشته تحریر درآورده‌اند، برای تشنگان معارف وی جز پیاله آبی نیست. درحقیقت شعر اقبال لطفی دارد که دل‌های ملل اکو، بویژه دو ملت همسایه ایران و پاکستان را به هم مأنوس کرده است و همه را بر سر یک چشمه‌سار آورده تا از آب زلال آن، جان را سیراب کنند. شناخت زوایای اندیشه متعالی اقبال لاهوری در ایجاد حسن تفاهم و تحکیم روابط دوستانه و برادرانه میان کشورها بسیار ضروری است و امیدوارم این نشست فرصتی فراهم آورد تا برای پویایی هرچه بیشتر فرهنگ از انوار معرفتی و تعالیم اخلاقی علامه اقبال و دیگر نوابغ سرزمین­های اکو الهام بگیریم.

تاکید اقبال بر عشق
همچنین در این مراسم، محمود شالویی، مشاور وزیر و سرپرست معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنانی اقبال را ادامه‌دهنده مکتب حکمایی چون عطار، سنایی، مولانا، حافظ و سعدی دانست و گفت: اقبال از عشق، عرفان، حکمت، فلسفه و ادبیات بهره کافی برده بود و پرداختن به اندیشه وی نیاز امروز بشریت است.

وی با اشاره به تاکید ویژه اقبال بر عشق عنوان کرد: البته تمام اندیشه اقبال در عشق و عرفان خلاصه نمی‌شود و وی با درک عمیق جامعه امروز به بازگشت به خویشتن خویش تاکید می‌کرد.

شالویی افزود: اقبال جوانان را به علم و دانش و اتکا به خویشتن دعوت می‌کرد و اشعارش را به فارسی سرود چراکه فارسی زبان عشق است و عالی‌ترین مفهوم عشق با این زبان ادا شده است، ضمن اینکه بسیاری از کشورهای منطقه با این زبان آشنا هستند و سخن می‌گویند.

علاقه عجیب اقبال به ایران
رحیم حیات قریشی، سفیر پاکستان در ایران نیز در سخنانی از اقبال به عنوان شاعر مشترک سراسر جهان اسلام یاد کرد و گفت: هدف اقبال جلوگیری از نفوذ استعمار بر پاکستان بود و زمانی پیام‌آور آزادگی شد که دنیای اسلام گرفتار جدایی و تفرقه بود. بنابراین اقبال با اشعارش انگیزه مبارزه با استعمار را در جوانان مسلمان ایجاد کرد.

وی افزود: اقبال در اشعارش جوانان را به اندیشه و عمل و مبارزه با استعمار دعوت می‌کرد و عشقی عجیب به ایران داشت به گونه‌ای که تصریح می‌کرد اگر ایران مثل ژنو شود آسیا تبدیل به مقر آرامش خواهد شد.


سفیر پاکستان همچنین تصریح کرد: در دوران انقلاب اسلامی ایرانیان توجه زیادی به اشعار اقبال نشان دادند که این به دلیل وجه اشتراک اندیشه این شاعر و امام خمینی (ره) و رهبر انقلاب اسلامی یعنی تمرکز بر استعمار ستیزی است.

تفاوت دیدگاه اقبال با شاعران دیگران درباره عشق
ولید اقبال، نوه اقبال لاهوری نیز در این برنامه با بیان اینکه پدربزرگش خلاصه زندگی را در عشق می‌دید، گفت: اغلب شاعران در اشعار خود به بعد وصل در عشق می‌پردازند ولی اقبال در اشعار عاشقانه‌اش به فراق توجه داشت. وی همیشه پیشگام بود و مقاصدی جدید را دنبال می‌کرد.

وی افزود: اقبال لاهوری عشق را آتشی مشتعل و پرفروغ می‌دانست که گرمابخش و درجریان است.

اقبال؛ ایرانی‌ترین ایرانی
همچنین معین ‌الدین سعیدی، نماینده مردم چابهار در مجلس شورای اسلامی در سخنانی از اقبال به عنوان ایرانی‌ترین ایرانی یاد کرد و گفت: بسیاری از شعرشناسان اقبال را بزرگترین شاعر پس از جامی می‌دانند. درعین حال وی تنها شاعر نیست بلکه فیلسوف و اسلام‌شناس است و چاره را در بازگشت به اسلام می‌داند.

سعیدی افزود: اقبال عاشق اهل بیت (ع) بود و جامعه اسلامی را به خودباوری دعوت می‌کرد.وی سفرهای زیادی انجام داد، تسلط کاملی به زبان انگلیسی و آلمانی داشت و با مظاهر تمدن غرب آشنا شد و همواره تاکید داشت که راه چاره بازگشت به خویشتن است.

ضرورت تحلیل سیر اقبال‌شناسی در ایران
حکیمه دسترنجی، مولف کتاب «اقبال ما» نیز در این مراسم با بیان اینکه اقبال لاهوری علاوه بر شاعر بودن اندیشمندی بزرگ بود، عنوان کرد: مجموعه اشعار و سخنان اقبال حاوی پیام‌ها و دیدگاه‌های وی درباره رابطه انسان و خداوند و خود متعالی و نقد فرهنگ شرق و غرب است. وی حقیقت‌جویی بود که به جهان مدرن مماو از مسالمت و مبتنی بر عدالت اعتقاد داشت.

وی افزود: اقبال تاثیر زیادی از فلسفه ایرانی پذیرفت و نیز اقبال‌شناسان ایرانی از وی تاثیر گرفتند و جریان‌های فکری را شکل دادند.


دسترنجی ضمن تاکید بر ضرورت تحلیل سیر اقبال‌شناسی در ایران گفت: کتاب «اقبال ما» کتابشناسی تحلیلی تاریخی اقبال‌شناسی در ایران به شیوه‌ای تخصصی است که به معرفی و تحلیل اثار حوزه اقبال‌شناسی اعم از کتاب، مقاله و پایان‌نامه می‌پردازد.

وی افزود: انبوه آثار معرفی شده در این اثر در حوزه اقبال‌شناسی و تبدیل منبع‌شناسی اقبال به موضوعی تخصصی در تحقیقات ایرانی، از سویی موضوعات جدید اقبال‌شناسی را به پژوهشگران نشان می‌دهد و از طرفی بیانگر تداوم و غنای عرصه اقبال‌شتاسی در روزگار ماست.