به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در خراسان جنوبی، تصور اکثر علاقه‌مندان به کتاب در بیرجند از کتابفروشی قهستان، جایی است که می‌دانند اگر تمام شهر را زیر و رو کردند و کتابی که به دنبالش بودند، پیدا نشد، کافی است سری به آنجا و کتابفروش خوش‌صحبت آن، مجتبی چاجی بزنند. چه زمانی که این کتابفروشی در فضای دنج خیابان شهداء و در رفاقت تنگاتنگ با قفسه‌های کتاب بود و چه الان که این درمانگر روح، همسایه مطب پزشکان شده است؛ کتاب نایافته آنجاست و یا به‌زودی به آنجا خواهد رسید.
جابهجایی کتابفروشی قهستان بعد از 19 سال، بهانه‌ای شد تا با «مجتبی چاجی» مدیریت این کتابفروشی به گفت‌وگو بنشینیم. او از اوایلِ دهه هفتاد که برادرش کار کتابفروشی را در مغازه‌ای 40 متری در بازار بیرجند شروع کرد، سخن می‌گوید و ادامه می‌دهد: حدودا 10 سال بعد به خیابان شهدا نقل مکان کردیم و در فضایی کوچکتر از قبلی مستقر شدیم، اما با بالا رفتن اجاره‌ها و نداشتن توافق با مالک مغازه ناچار به جابهجایی شدیم. روند پیدا کردن مغازه‌ای با موقعیت خوب و البته با این اجاره‌های سلیقه‌ای و غیرمعقول کمی طول کشید و نهایتا به لطف یکی از دوستان، مغازه فعلی در حاشیه طالقانی 8 مهیا شد.
از او درباره تصمیم به تعطیلی کتابفروشی با وجود سختی‌های کار، کم‌رونقی کتابفروشی‌ها و کاهش کتابخوان‌ها، سوال پرسیدم که بیان می‌کند: گاهی، به تعطیل کردن کتابفروشی فکر می‌کردم، اما کار در این عرصه، فقط مربوط به مباحث مالی نیست، بلکه علاقه بسیار زیادی پشت آن است که محرک ما می‌شود. از طرفی وقتی به کاری عادت کنیم، نمی‌توان راحت از آن دست کشید.
تعطیلی کتابفروشان، ثمره فروش اینترنتی کتاب
چاجی در ادامه به مشکلاتی که اکنون اکثر کتابفروشی‌ها با آن درگیر هستند، اشاره می‌کند و می‌گوید: فروش‌های اینترنتی بیشترین ضربه را به کتابفروشی‌ها وارد کرده است. کشور آمریکا اوایل دهه 80 مسئله فروش کتاب را قانونمند کرد، به این صورت که سایت قدرتمندی همانند آمازون حق فروش هر نوع کتابی را نداشت و از طرفی، ناشران نیز مجاز به فروش اینترنتی نبودند.
وی می‌افزاید: کشورهای توسعه‌یافته آسیب فروش اینترنتی بی حساب و کتاب را سال‌ها پیش شناختند و با تعیین ضوابط جلوی آن را گرفتند. اما در اینجا هیچ تصمیمی برای فروش‌های اینترنتی گرفته نشده است و مطمئنا چندین سال بعد فاجعه‌ای رخ خواهد داد که ثمره آن جز تعطیلی صنف کتابفروشان و بیکاری نخواهد بود.
کتابفروشی‌ها، انتخاب دوم خریداران کتاب
مدیر کتابفروشی قهستان با بیان اینکه در حال حاضر مشکل اصلی، سایت‌های فروش کتاب با تخفیف‌های بالا و غیرواقعی نیست؛ بلکه فرهنگ مردم است، اضافه می‌کند: بسیاری از مراجعه‌کنندگان به مغازه، زمانی که دنبال کتابی می‌گردند، عنوان می‌کنند در مرحله اول در سایت‌های فروش کتاب جستجو کرده‌اند و حالا که پیدا نشده، به سراغ کتابفروشی آمده‌اند!
چاجی ادامه می‌دهد: بیرجند شهری توریستی یا زوّاری نیست و تعداد ساکنان آن نیز شاید کمتر بشود؛ اما بیشتر نخواهد شد. از طرفی کتابفروشی‌ها هم مشتریان چندانی ندارند که حتی همان تعداد اندک هم از سایت‌ها خرید می‌کنند. باید فرهنگسازی کرد و برای مردم توضیح داد که با این اقدام، سرمایه‌ای که باید در شهر و استان خودمان به گردش دربیاید، خارج می‌شود؛ همان سرمایه‌ای که به شکل‌های مختلف به جیب یکی از اعضای خانواده خودشان یا اقوام و یا دوستانشان برمی‌گردد.
تعداد بسیار کمِ کتابخوان‌ها در بیرجند
او، داستان فروشگاه‌های اینترنتی را همانند فروشگاه‌های زنجیره‌ای می‌داند و می‌گوید: فردی که خود صاحب چندین شرکت است، با راه‌اندازی فروشگاه، محصولات کارخانه‌های خود را در سرتاسر کشور با قیمتی که می‌خواهد، به فروش می‌رساند. در بحث کتاب نیز، تعدادی از ناشران مطرح که تولیدکننده کتاب هم هستند، کتاب را به‌راحتی و با تخفیف در فروشگاه اینترنتی خود به فروش می‌رسانند و حتی کتاب خود را با کتاب ناشر دیگری مبادله می‌کنند تا در نهایت به ازای تخفیفی که به خریدار داده‌اند، به سود هم برسند.
مدیر کتابفروشی قهستان تصریح می‌کند: می‌توان با فرهنگسازی و اطلاع‌رسانی جلوی این اتفاق را گرفت، نه صرفا به‌خاطر جلوگیری از نابودی کسب و کار منِ کتابفروش، بلکه به دلیل حفظ چرخه اقتصادی شهرمان باید فرهنگسازی کرد.
از چاجی درباره وضعیت فرهنگی شهر بیرجند می‌پرسم که عنوان می‌کند: به نسبت شهرهای هم‌جمعیت، تعداد کتابخوان‌های بیرجند بسیار پایین است. وضعیت فرهنگی شهر را با مثالی از خودم بیان می‌کنم؛ به جرئت می‌گویم کتابفروشی قهستان تنها کتابفروشی عمومی بیرجند است ولی وقتی نتوانم در بهترین نقطه شهر، ملکی را نه حتی برای خرید، بلکه برای اجاره پیدا کنم و بسیاری از مالکان حاضر به توافق و کم‌کردن اجاره برای کتابفروشی نباشند، وضعیت فرهنگی شهر مشخص می‌شود!
وی مصاحبه را با این سخنان تامل‌برانگیز به پایان می‌برد: از زمان راه‌اندازی کتابفروشی تاکنون، از هیچ حمایتی، وام یا بخشودگی استفاده نکرده‌ایم و تنها یک برقِ فرهنگی داشتیم که آن را هم بنا به ضوابط خودشان قطع کردند. انتظاری هم نداشتیم و نداریم؛ فقط می‌خواهیم سنگ‌اندازی نکنند.
جابهجایی کتابفروشی قهستان بعد از 19 سال، بهانه‌ای شد تا با «مجتبی چاجی» مدیریت این کتابفروشی به گفت‌وگو بنشینیم. او از اوایلِ دهه هفتاد که برادرش کار کتابفروشی را در مغازه‌ای 40 متری در بازار بیرجند شروع کرد، سخن می‌گوید و ادامه می‌دهد: حدودا 10 سال بعد به خیابان شهدا نقل مکان کردیم و در فضایی کوچکتر از قبلی مستقر شدیم، اما با بالا رفتن اجاره‌ها و نداشتن توافق با مالک مغازه ناچار به جابهجایی شدیم. روند پیدا کردن مغازه‌ای با موقعیت خوب و البته با این اجاره‌های سلیقه‌ای و غیرمعقول کمی طول کشید و نهایتا به لطف یکی از دوستان، مغازه فعلی در حاشیه طالقانی 8 مهیا شد.
از او درباره تصمیم به تعطیلی کتابفروشی با وجود سختی‌های کار، کم‌رونقی کتابفروشی‌ها و کاهش کتابخوان‌ها، سوال پرسیدم که بیان می‌کند: گاهی، به تعطیل کردن کتابفروشی فکر می‌کردم، اما کار در این عرصه، فقط مربوط به مباحث مالی نیست، بلکه علاقه بسیار زیادی پشت آن است که محرک ما می‌شود. از طرفی وقتی به کاری عادت کنیم، نمی‌توان راحت از آن دست کشید.
تعطیلی کتابفروشان، ثمره فروش اینترنتی کتاب
چاجی در ادامه به مشکلاتی که اکنون اکثر کتابفروشی‌ها با آن درگیر هستند، اشاره می‌کند و می‌گوید: فروش‌های اینترنتی بیشترین ضربه را به کتابفروشی‌ها وارد کرده است. کشور آمریکا اوایل دهه 80 مسئله فروش کتاب را قانونمند کرد، به این صورت که سایت قدرتمندی همانند آمازون حق فروش هر نوع کتابی را نداشت و از طرفی، ناشران نیز مجاز به فروش اینترنتی نبودند.
وی می‌افزاید: کشورهای توسعه‌یافته آسیب فروش اینترنتی بی حساب و کتاب را سال‌ها پیش شناختند و با تعیین ضوابط جلوی آن را گرفتند. اما در اینجا هیچ تصمیمی برای فروش‌های اینترنتی گرفته نشده است و مطمئنا چندین سال بعد فاجعه‌ای رخ خواهد داد که ثمره آن جز تعطیلی صنف کتابفروشان و بیکاری نخواهد بود.
کتابفروشی‌ها، انتخاب دوم خریداران کتاب
مدیر کتابفروشی قهستان با بیان اینکه در حال حاضر مشکل اصلی، سایت‌های فروش کتاب با تخفیف‌های بالا و غیرواقعی نیست؛ بلکه فرهنگ مردم است، اضافه می‌کند: بسیاری از مراجعه‌کنندگان به مغازه، زمانی که دنبال کتابی می‌گردند، عنوان می‌کنند در مرحله اول در سایت‌های فروش کتاب جستجو کرده‌اند و حالا که پیدا نشده، به سراغ کتابفروشی آمده‌اند!
چاجی ادامه می‌دهد: بیرجند شهری توریستی یا زوّاری نیست و تعداد ساکنان آن نیز شاید کمتر بشود؛ اما بیشتر نخواهد شد. از طرفی کتابفروشی‌ها هم مشتریان چندانی ندارند که حتی همان تعداد اندک هم از سایت‌ها خرید می‌کنند. باید فرهنگسازی کرد و برای مردم توضیح داد که با این اقدام، سرمایه‌ای که باید در شهر و استان خودمان به گردش دربیاید، خارج می‌شود؛ همان سرمایه‌ای که به شکل‌های مختلف به جیب یکی از اعضای خانواده خودشان یا اقوام و یا دوستانشان برمی‌گردد.
تعداد بسیار کمِ کتابخوان‌ها در بیرجند
او، داستان فروشگاه‌های اینترنتی را همانند فروشگاه‌های زنجیره‌ای می‌داند و می‌گوید: فردی که خود صاحب چندین شرکت است، با راه‌اندازی فروشگاه، محصولات کارخانه‌های خود را در سرتاسر کشور با قیمتی که می‌خواهد، به فروش می‌رساند. در بحث کتاب نیز، تعدادی از ناشران مطرح که تولیدکننده کتاب هم هستند، کتاب را به‌راحتی و با تخفیف در فروشگاه اینترنتی خود به فروش می‌رسانند و حتی کتاب خود را با کتاب ناشر دیگری مبادله می‌کنند تا در نهایت به ازای تخفیفی که به خریدار داده‌اند، به سود هم برسند.
مدیر کتابفروشی قهستان تصریح می‌کند: می‌توان با فرهنگسازی و اطلاع‌رسانی جلوی این اتفاق را گرفت، نه صرفا به‌خاطر جلوگیری از نابودی کسب و کار منِ کتابفروش، بلکه به دلیل حفظ چرخه اقتصادی شهرمان باید فرهنگسازی کرد.
از چاجی درباره وضعیت فرهنگی شهر بیرجند می‌پرسم که عنوان می‌کند: به نسبت شهرهای هم‌جمعیت، تعداد کتابخوان‌های بیرجند بسیار پایین است. وضعیت فرهنگی شهر را با مثالی از خودم بیان می‌کنم؛ به جرئت می‌گویم کتابفروشی قهستان تنها کتابفروشی عمومی بیرجند است ولی وقتی نتوانم در بهترین نقطه شهر، ملکی را نه حتی برای خرید، بلکه برای اجاره پیدا کنم و بسیاری از مالکان حاضر به توافق و کم‌کردن اجاره برای کتابفروشی نباشند، وضعیت فرهنگی شهر مشخص می‌شود!
وی مصاحبه را با این سخنان تامل‌برانگیز به پایان می‌برد: از زمان راه‌اندازی کتابفروشی تاکنون، از هیچ حمایتی، وام یا بخشودگی استفاده نکرده‌ایم و تنها یک برقِ فرهنگی داشتیم که آن را هم بنا به ضوابط خودشان قطع کردند. انتظاری هم نداشتیم و نداریم؛ فقط می‌خواهیم سنگ‌اندازی نکنند.
نظر شما