به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، دی ماه امسال دغدغه‌مندان و فعالان حوزه ادبیات دینی کودک و نوجوان اتفاقی خجسته را به نظاره نشستند که رونمایی از نخستین گاهنامه تخصصی این حوزه مهم و حساس به همت انتشارات به‌نشر و با حضور پژوهشگران، نویسندگان و شاعران ادبیات کودک و نوجوان بود. رونمایی و آغاز فعالیت این نشریه به عنوان بستری برای بیان تجربه‌ها و دیدگاه‌های صاحب‌نظران ادبیات دینی کودک و نوجوان بهانه‌ای شد تا در گفت‌وگو با سیداحمد میرزاده، معاون تولید انتشارات به‌نشر و سردبیر این نشریه به اهداف و چشم‌انداز حوزه نشر ادبیات دینی کودک و نوجوان بپردازیم.
به عنوان پرسش آغازین لطفا درباره ضرورت شکل‌دهی یک نشریه تخصصی در حوزه ادبیات دینی کودک و نوجوان توضیح دهید.
ادبیات دینی کودک و نوجوان موضوعی است که تاکنون نشریه ویژه‌ای درباره آن شکل نگرفته بوده و آنچه داشته‌ایم به مباحث تئوریک ادبیات کودک و نوجوان اختصاص داشته که از جمله آنها میتوان به پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان، نشریه مطالعات ادبیات کودک و نوجوان و فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان اشاره کرد. در این بین به نظر می‌رسید در عرصه ادبیات دینی کودک و نوجوان به طور خاص جای کار وجود دارد.
چه شواهدی برای این احساس نیاز دارید؟
بخش قابل توجهی از تولیدات ادبیات کودک و نوجوان در کشور مذهبی و متدین ما به داستان و شعر اختصاص دارد که موضوعاتی از جمله سیره معصومان (ع)، احکام دین و اصول و فروع دین را شامل می‌شوند.
گاهنامه ادبیات دینی کودک و نوجوان قرار است چه باری را از دوش فعالان این حوزه بردارد؟
در فرایند تولید کتابهای دینی مسایل متعددی برای تولیدکنندگان این گونه آثار وجود دارد و با سوال‌‌های زیادی مواجه هستند از جمله اینکه چگونه به منابع متقن دسترسی یابند به مسایل ماورایی چگونه و تا چه اندازه بپردازند و تا چه سطحی از مسایل دینی را میتوان در سنین مختلف ارایه کرد و به طور کلی چه نوع آثاری را میتوان در دایره مفهومی ادبیات دینی جای داد؟ همچنین باید به پرسش‌های آنها درباره ظرافت‌های کتابسازی در ادبیات دینی کودک و نوجوان و تجربه کشورهای دیگر و بسیاری موارد تخصصی دیگر پاسخ داده شود. در این میان نیاز بود محلی برای اشتراک تجربه‌ها، تبادل آرا و پاسخ به پرسش‌های موجود شکل گیرد و در این حوزه مهم به تولید علم نیز پرداخته شود تا چراغی پیش روی کسانی که می‌خواهند فعالیت حرفه‌ای در عرصه ادبیات دینی کودک و نوجوان داشته باشند روشن شود. این گاهنامه می‌تواند بستری برای بیان و تبادل مباحث تئوریک در ادبیات دینی کودک و نوجوان باشد.
مهمترین چالشهای نشر کتابهای داستانی دینی در حوزه کودک و نوجوان چیست؟
این حوزه با چالشهای زیادی دست به گریبان است که از مهمترین آنها عدم دسترسی و امکان استفاده کارآمد از منابع متقن را میتوان ذکر کرد. نویسنده داستانهای دینی کودک و نوجوان باید احاطه کاملی بر اطلاعات مورد اشاره خود در داستان داشته باشد. نویسنده گاه احساس میکند کاملا به اطلاعات موردنیاز خود تسلط دارد و تمام ابعاد شرعی آن را می‌شناسد و وارد این عرصه می‌شود. برای توفیق در این کار باید مطالعه نویسندگان افزایش یابد و با سیر مطالعاتی مناسب آشنا باشند. همچنین باید کتابهای متقن و معتبر در اختیار نویسندگان قرار گیرد. نباید توقع داشته باشیم که نویسنده داستانهای کودک و نوجوان بتواند به طور مستقیم از متون کلاسیک دینی استفاده کند، کار نویسنده نوشتن داستان است و باید منابع مادر را در اختیارش قرار دهیم. از سوی دیگر اختلاف دیدگاه‌هایی درباره مطالب مناسب برای هر گروه سنی وجود دارد و گاه نویسنده با این پرسش مواجه می‌شود که چه مطالبی را میتوان پیش از سن تکلیف و چه اطلاعاتی را پس از تکلیف به کودکان منتقل کرد. همچنین گاه نویسنده وقتی درباره یکی از معصومان (ع) داستان می‌نویسد برای رعایت ادب شرعی ناچار می‌شود از صمیمیت فاصله بگیرد که باید مرزهای نزدیکی و صمیمیت مشخص شود و اصولا باید تبیین کنیم که آیا معصومان (ع) را میتوان محور و شخصیت اصلی داستان دینی کرد یا باید از داستانهای موازی و پیرامونی استفاده کرد و شخصیت‌های جانبی را محور قرار داد؟ به عنوان نمونه گاه نویسنده ناچار می‌شود داستانی درباره حضرت محمد (ص) یا مولا علی (ع) را با محور قرار دادن یکی از اصحاب ایشان روایت کند. همچنین درباره نحوه ورود باورهای دینی از جمله امداد غیبی، تاثیر دعا و موجودات ماورایی به داستانهای کودک و نوجوان و چگونه تصویرگری چهره معصومان (ع) نیز چالش‌هایی موجود است.
چالش‌هایی که اشاره کردید اغلب به مسایل نگارشی و آماده‌سازی کتاب‌ها اختصاص داشت آیا ناشران و نویسندگان داستانهای دینی کودک و نوجوان پس از نشر نیز با مسایلی مواجه هستند؟
بله حساسیت در این حوزه زیاد است و اگر نویسنده و ناشر از نکته‌ای غفلت کرده باشند از سوی جامعه مخاطبان و مراکز نظارتی مورد بازخواست قرار می‌گیرند. همچنین بازار مملو از کتابهای متوسط و سطح پایین است که امکان رقابت را برای آثار باارزش کم کرده‌‌اند.
هدف اصلی گاهنامه ادبیات دینی کودک و نوجوان چیست؟
هدف اصلی گاهنامه، فراهم کردن بستری برای تبادل آرای صاحب‌نظران این ادبیات است که بتوانند از تنگناهای نگارش بیرون آیند و نیز بتوانند پاسخگوی نیازها و چالشهای پدران و مادران باشند.
شما در مراسم رونمایی گاهنامه به برنامه‌ریزی برای تاسیس دفتر جامع ادبیات دینی کودک و نوجوان اشاره کردید لطفا درباره این طرح توضیح دهید.
معتقدیم که مهمترین کاری که می‌شود برای نسل آینده انجام داد، انتقال معارف دینی با ابزار هنر است. ادبیات مادر و پایه تمام هنرهاست و هر سال با حجم زیادی از آثار داستانی دینی کودک و نوجوان روبه‌رو هستیم که چالش‌ها و مسایل خاص خود را دارد. دفتر جامع ادبیات دینی کودک و نوجوان می‌تواند محلی مناسب برای بررسی و رفع چالشهای این حوزه در ابعاد مختلف باشد و در قالب آن می‌توانیم شبکه‌های مختلف پدیدآورندگان، نویسندگان، ناشران و تصویرگران ادبیات دینی کودک و نوجوان را شکل دهیم. همچنین این دفتر می‌تواند محلی برای برگزاری نشست‌های تخصصی درحوزه نظریه‌پردازی و سفارش پژوهش‌ها باشد و در درون خود نشریات تخصصی دیگر را جای دهد. همچنین از دیگر محورهای فعالیت این دفتر میتوان به آموزش فعالان این حوزه و تربیت مدرس اشاره کرد. همچنین برای راه‌اندازی سامانه معرفی آثار مناسب و نیز تدارک جشنواره‌های تخصصی این حوزه برنامه‌ریزی کرده‌ایم. به عبارت دیگر این دفتر می‌تواند سامان‌دهنده تمام ابعاد نگارش، پژوهش، تولید،توزیع، ترویج و تبلیغ ادبیات دینی کودک و نوجوان باشد. کلیات تاسیس دفتر از سوی سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی تصویب شده و به زودی عمیلیات اجرایی آن شروع خواهد شد.
چهارشنبه ۲۹ دی ۱۴۰۰ - ۱۰:۴۶
نظر شما