با سردار محمدعلی آسودی؛ مسئول کانون علمی فرهنگی پاسداران اهل قلم، درباره روند برگزاری این جشنواره به گفت‌وگو پرداخته‌ایم.
جشنواره پاسداران اهل قلم یک جشنواره تخصصی است که 16 دوره از برگزاری آن می‌گذرد. اساس شکل‌گیری این جشنواره چه بوده و چه روندی را تاکنون طی کرده است؟
جشنواره انتخاب کتاب سال پاسداران اهل قلم از سال 1384 با هدف شناسایی و ارتقاء سطح علمی فرهنگی پاسدارانی که اهل قلم هستند، راه‌اندازی شده و پیشرفت‌های خوبی داشته است. این جشنواره تاکنون 15 دوره برگزار شده و اکنون در حال برگزار جشنواره شانزدهم هستیم که در رشته‌های مختلف، پاسداران قلم‌فرسایی کرده و کتاب تألیف کرده‌اند. در بخش ترجمه آثار نیز اقدامات خوبی صورت گرفته است.
با توجه به اینکه درگیر جنگ نرم هستیم و در حوزه جنگ نرم، هنر، بیان و قلم کاربرد بسیاری دارد، به‌نظر می‌رسد در این زمینه به اهدافمان رسیده‌ایم. تاکنون بیش از 3500 پاسدار اهل قلم شناسایی و ساماندهی شده‌اند و در رشته‌های مختلف مشغول به فعالیت هستند و آثار خوبی ارائه کرده‌اند. تقریبا یک هزار عنوان کتاب تاکنون به دبیرخانه دائمی پاسداران جشنواره اهل قلم رسیده است.
روند برگزاری شانزدهمین دوره به چه صورت است؟
در جشنواره شانزدهم که فراخوان آن از اواخر سال قبل آغاز شد و تا تیرماه 1400 ادامه داشت و نویسندگان عمدتا از طریق صندوق پستی، آثار خود را به دبیرخانه ارسال کردند، در مجموع 385 عنوان کتاب و مقاله به‌دست ما رسیده که تقریبا در 16 موضوع و رشته است که در رشته‌های مختلف ازجمله اعتقادی 44 عنوان، اقتصاد مقاومتی و مدیریت جهادی 12 عنوان، امنیت دفاعی 10 عنوان، بخش ویژه مکتب حاج قاسم سلیمانی 13 عنوان، پزشکی و پیراپزشکی 20 عنوان، تاریخ توصیفی ـ تحلیلی انقلاب، دفاع مقدس و مقاومت اسلامی 20 عنوان، تاریخ شفاهی 14 عنوان، فنی و مهندسی 23 عنوان، متون آموزشی 21 عنوان، فرهنگی، اجتماعی و جنگ نرم 28 عنوان، خاطره 19 عنوان، داستان 42 عنوان، زندگینامه شهدا 41 عنوان، شعر 16 عنوان، سیاسی 23 عنوان، و مقالات هم 39 عنوان به دبیرخانه رسیده است.
آثار رسیده به دبیرخانه در مجموع توسط 75 نفر از اساتید برجسته‌ای که عمدتا در سطح دکترا هستند و تجربه داوری کتاب را دارند طی 70 تا 75 روز در چند مرحله بررسی شد. در مرحله اول، بررسی اولیه صورت گرفت و کتاب‌هایی که به داوری نهایی رسید، هرکدام از سوی سه داور مورد مطالعه و بررسی قرار گفت. برابر آیین‌نامه داوری که در اختیار داوران قرار گرفته، امتیاز هریک از کتاب‌ها اختصاص داده شده و بعد هم نتایج جمع‌آوری شده، امتیازها مورد بررسی نهایی قرار گرفته و رتبه‌بندی شدند.
در مجموع در این جشنواره، 7 مقام اول، 12 مقام دوم، 13 مقام سوم، 9 مقام شایسته تقدیر، سه مقام در بخش ویژه با عنوان مکتب شهید سلیمانی داریم و 14 مقاله نیز مقام آورده‌اند که در روز اختتامیه جشنواره که 25 بهمن‌ماه با حضور نویسندگان، فرماندهان و مسئولان کشوری برگزار می‌شود، معرفی و تجلیل خواهند شد. در این جشنواره به نفرات برگزیده، لوح تقدیر با امضاء فرماندهی کل سپاه همراه با تندیس و جوایز نقدی اهدا می‌شود.
بخش‌های ویژه جشنواره امسال چیست؟
امسال در این جشنواره چند کار ویژه هم پیش‌بینی کرده‌ایم. نخست اینکه از برجسته‌ترین اهل قلم پاسدار که تألیفات زیادی داشته و بیشترین آثار او برگزیده شده تجلیل می‌شود، تکریم پیشکسوت اهل قلم در آئین اختتامیه جشنواره انجام می‌شود و اقدام دیگر، تجلیل از خانواده شهید مدافع حرم، عباس دانشگر است که پدر ایشان با بهره‌گیری از دست‌نوشته‌های این شهید بزرگوار، سه عنوان کتاب را به چاپ رسانده‌اند که یک کتاب در همین جشنواره با عنوان «آخرین نماز در حلب» برتر شناخته شده و از پدر شهید تجلیل می‌شود و دیگر آثار ایشان نیز در مراسم اختتامیه جشنواره رونمایی می‌شود.
چه ضرورت‌ها و نیازهایی باعث شد به فکر گسترده‌تر کردن جشنواره بیافتید و بخش‌های متنوعی به آن بیفزایید؟
به هرحال مباحث علمی و فرهنگی در مأموریت سپاه وجود دارد و سپاه اگر بخواهد پاسداری از انقلاب را به نحو شایسته انجام دهد، باید افراد فرهیخته علمی و فرهنگی داشته باشد تا بتواند از دستاوردهای انقلاب دفاع کند و پیام امام و شهدا را در قالب داستان، رمان، خاطره و ابعاد مختلف به گوش همگان برساند.
آثار علمی که از سوی دانشجویان و اساتید دانشگاه جامع امام حسین(ع) و دانشگاه پزشکی بقیة‌الله(عج) به این جشنواره ارائه شده، نشان‌دهنده این است که عزیزان ما در حوزه‌های علمی چه دانشگاه بقیة‌الله(عج) و چه دانشگاه امام حسین(ع)، موفقیت‌های خوبی در این زمینه به‌دست آورده‌اند و این موفقیت‌ها از لحاظ اجتماعی و فرهنگی بسیار تأثیرگذار است.
جامعه هدف شما در این جشنواره چه کسانی هستند؟
جامعه هدف ما پاسداران شاغل و بازنشسته و مأمور و خانواده‌های پاسداران هستند که معمولا در هر دوره تعداد زیادی شرکت‌کننده داریم. در بخش داستان و رمان، بهترین نویسنده‌های کشور را داریم که هر سال داستان و رمان‌های مختلف را تألیف می‌کنند. به هرحال پیام انقلاب، دفاع مقدس و مقاومت را از این طریق باید به مردم برسانیم.
آیا برنامه‌ای برای برون‌سپاری و تمرکززدایی بخشی از فعالیت‌ها از مرکز دارید؟
خیلی کار اجرایی نداریم و کتاب تألیف نمی‌کنیم، ما فقط فراخوان می‌دهیم، آثار ارسال می‌شود و بررسی می‌کنیم؛ در واقع بحث داوری به‌نوعی برون‌سپاری است.
وقتی 16 دوره یک جشنواره برگزار می‌شود، آن جشنواره به نوعی برند می‌شود. ولی آنطوری که از ظواهر امر پیداست، هنوز خیلی‌ها این جشنواره را نمی‌شناسند چه برنامه ای دارید برای اینکه این جشنواره جایگاه واقعی خود را پیدا کند؟
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آثار برگزیده جشنواره‌های کتاب مختلف که در کشور برگزار می‌شود را چاپ می‌کند که بخشی از آنها مربوط به پاسداران اهل قلم است و هرسال که برگزیدگان معرفی می‌شوند، صدا و سیما مفصل به این موضوع می‌پردازد. ضمن اینکه گزارشی به‌صورت تصویری تهیه کرده و برای سازمان‌ها و نهادهای مختلف ارسال می‌کنیم. غیر از این در پایگاه اینترنتی و فضای مجازی نیز این آثار معرفی می‌شوند. همچنین آثار برگزیده در قالب نمایشگاه در معرض دید علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.
یکی از برنامه‌های همیشگی ما در طول سال، برگزاری جلسات نقد و بررسی کتاب است که با حضور مؤلف اثر، دو استاد و تعدادی از نویسندگان مورد نقد قرار می‌گیرد. همچنین کارگاه‌های آموزشی ویژه نویسندگان برگزار می‌کنیم. البته باید تلاش بیشتری داشته باشیم تا جشنواره بهتر معرفی شود.
یکی از دغدغه‌هایی که وجود دارد این است که سرنوشت آثار برگزیده و نویسندگان این جشنواره، به کجا رسید؟ چقدر از این نویسندگان برتر حمایت می‌شود و این آثار برتر تا چه اندازه در شاخه‌های مختلف تأثیرگذار بوده‌اند؟ آیا اصولا حمایتی صورت می‌گیرد یا این صرف انتخاب چند اثر جشنواره برگزار می‌شود و بعد از آن برگزیدگان و آثارشان به حال خود رها می‌شوند؟
در راستای برگزاری این جشنواره، راه‌اندازی نمایشگاه دائمی را در نظر داریم که آثار برگزیده را در آن نمایشگاه ارائه دهیم و علاقه‌مندان به کتاب، علم و فرهنگ می‌توانند به این نمایشگاه مراجعه کنند، کتاب‌ها را ببینند و اطلاعات را دریافت کنند. ضمن اینکه تقریبا دو سال است نمایشگاه کتاب بخاطر شیوع بیماری کرونا برگزار نشده، اما هرسال که برگزیده می‌شد ما در نمایشگاه غرفه داشتیم و آثار برگزیده را در این نمایشگاه ارائه می‌کردیم. درواقع برپایی نمایشگاه دائمی کتاب، یکی از برنامه‌های بلندمدت ماست که اگر این آثار معرفی شود، ارتباط بین علاقه‌مندان با حوزه نشر، کتاب و نویسنده برقرار می‌شود و نقش خوبی خواهد داشت.
در بحث مقایسه‌ای جشنواره، این دوره نسبت به دوره گذشته چه تفاوت‌هایی داشته است؟
داوران به‌ویژه داورانی که غیر پاسدار هستند، معتقدند مخصوصا در حوزه ادبیات مثل رمان، خاطره، شعر وزندگی‌نامه، امسال سختگیری زیادی داشتند. به‌عنوان مثال، در این دوره جشنواره در 16 رشته، هفت نفر توانستند مقام اول را کسب کنند و دلیلش این است که آثار به لحاظ کیفی خیلی ارتقاء داشته و به همین دلیل سختگیری بیشتر شده تا دیگران نیز سطح خود را ارتقاء دهند.
چشم‌انداز این جشنواره چیست؟ چه برنامه‌ای برای آینده دارید؟
یکی از برنامه‌ها راه‌اندازی نمایشگاه دائمی است تا بتوانیم آثار را به همگان معرفی کنیم. جلسات نقد و بررسی کتاب را افزایش خواهیم داد. کارگاه‌های آموزشی برای نوقلمان برگزار می‌کنیم. البته امسال نیز یک کارگاه برگزار شد و در سال 1401 پنج کارگاه برگزار می‌کنیم. راه‌اندازی پاتوق اهل قلم را در برنامه داریم که امیداوریم راه‌اندازی شود. همچنین برگزاری جلسات اندیشه‌ورزی کتاب را پیش‌بینی کرده‌ایم که امسال پنج جلسه آن برگزار شده و در سال آینده باید افزایش یابد.
معرفی آثار برگزیده به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت علوم و مجامع مختلف از دیگر اهداف ما است تا هم نهادهای مربوطه بتوانند از این آثار استفاده کنند و هم حمایت‌های لازم را از پاسداران اهل قلم داشته باشند. یکی دیگر از موضوعات اساسی مدنظر این است که ما در جلسات تخصصی‌تر به‌ویژه روی نوقلمان باید کار کنیم تا ارتقاء پیدا کنند.
کتاب «از چیزی نمی‌ترسیدم» که خاطرات مربوط به شهید سلیمانی و خاطرات خودنوشت ایشان است نیز در این جشنواره مورد بررسی و داوری قرار گرفت و با امتیاز بسیار بالا رتبه اول را کسب کرد که این مایه خوشبختی است. در آئین اختتامیه جشنواره نیز از خانواده شهید حاج قاسم سلیمانی دعوت به‌عمل آمده است. در بخش ویژه شهید سلیمانی نیز 13 عنوان کتاب به دبیرخانه رسیده که سه عنوان شایسته تقدیر هستند.
نظر شما