به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «ایران و جهان عرب» نوشته دکتر محمد سلطانی‌نژاد از سوی انتشارات نگارستان اندیشه منتشر شد. این کتاب دارای چهار بخش اصلی شامل جمهوری اسلامی ایران و جهان عرب، سیاست خارجی ج.ا. ایران و جهان عرب، سازه‌انگاری روانشناختی و شناخت گرم و ساخت هویت است.

جمهوری اسلامی ایران و کشورهای عربی چهار دهه از تعاملات پرفراز و نشیب را پشت سرگذاشته‌اند. علی‌رغم این‌که مناسبات ایران با هر کدام از دولت‌های عربی، ویژگی‌های خاص خود را دارد، نوعی الگوی کمابیش ثابت از رقابت و همکاری را میان ایران و هر کدام از دولت‌های عربی می‌توان ردیابی کرد. به عبارت دیگر، وجه غالب روابط جمهوری اسلامی ایران با دسته‌ای از دولت‌های عربی رقابت و با دسته‌ای دیگر تعامل و همکاری بوده است. برای فهم این الگوی ترکیبی از رقابت و همکاری، نظریه‌های مختلف روابط بین‌الملل و سیاست خارحی مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

از دید نویسنده این نظریه‌ها دارای نواقصی برای تبیین روابط ایران با جهان عرب هستند و هیچ کدام توضیحی کمابیش قابل تعمیم را برای روابط ایران و کشورهای عربی به دست نمی‌دهند. از این رو، این اثر کوششی است برای ارائه یک قالب تحلیلی که بتوان از رهگذر آن دلایل همکاری و رقابت میان ایران و جهان عرب را در یک نگاه کلان توضیح داد؛ به گونه‌ای که معدل رفتارها و سیاست‌های ایران و کشورهای عربی نسبت به یکدیگر را در بربگیرد.

بدین‌منظور، نویسنده از آخرین تحولات صورت گرفته در توسعه نظریه سازه‌انگاری استفاده کرده و با استفاده از رویکردی مرکب از تحلیل سیاست خارجی شناختی و نظریه سازه‌انگاری در روابط بین‌الملل، قالبی را برای درک و فهم روابط ایران و جهان عرب ارایه داده است. ایده اصلی کتاب این است که برای فهم مناسبات ایران و جهان عرب، باید به چگونگی برساخته شدن هویت‌های ایرانی و عربی در برابر یکدیگر توجه داشت و بدین‌منظور می‌باید مجموعه‌ای از عوامل هیجانی، عاطفی و نگرشی را که در شکل‌گیری این هویت‌ها اثرگذار بوده‌اند، ردیابی کرد. این رویکرد نتیجه به رسمیت شناختن این واقعیت است که بین شناخت و عاطفه آن‌گونه که پیشتر تصور می‌شد فاصله و تضاد وجود ندارد و شناخت متقابل ایران و جهان عرب با نگرش‌هایی که به مرور زمان شکل گرفته و با هویت‌های ایرانی و عربی عجین شده‌اند، گره خورده است.

از طرح مجموعه این مباحث نویسنده در پی آن است نشان دهد نگرش‌های منفی میان ایران و بخش مهمی از جهان عرب به تفسیر بدبینانه رفتارها واقدامات این دو از یکدیگر انجامیده و در نتیجه تکرار تنش‌ها در روابط آنها را با وجود دوره یا دوره‌هایی از تنش‌زدایی و تعامل سازنده موجب شده است. توجه به این نکته ضروری است که این قالب تحلیلی نفی کننده اثر عوامل مادی مانند قدرت نظامی و واقعیت‌های استراتژیک در روابط ایران و جهان عرب نیست بلکه نشان می‌دهد چگونه این عوامل مادی در پرتو نگرش‌های آنها نسبت به یکدیگر درک و فهم می‌شوند.

کشورهای عربی به دلیل واقع شدن در محیط بلافصل امنیتی ایران، از مهمترین بازیگران بین‌المللی به شمار می‌روند که بر منافع و امنیت ملی ایران اثرگذارند و نحوه تعامل با آن‌ها، حیات سیاسی، امنیت و رفاه اقتصادی ما را متاثر می‌سازد. کتاب پیش رو با هدف ارایه چارچوبی تحلیلی برای درک و فهم تعاملات ئ مناسبات جمهوری اسلامی ایران و جهان عرب نگاشته شده و با آزمودن نظریه‌های موجود در زمینه مطالعه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و چگونگی کاربست آنها برای تبیین روابط ایران و کشورهای عربی، دیدگاه جدیدی را برای درک این روابط با استفاده از پیشرفت‌های حاصل آمده در نظریه‌پردازی‌های روابط بین‌الملل و مطالعه سیاست خارجی ارایه می‌کند.

هدف نویسنده در این کتاب پوشش دادن تمام و کمال آنچه بر مناسبات ایرانی- عربی گذشته نیست؛ بلکه نویسنده در پی ارایه قالبی تحلیلی است که با استفاده از آن بتوان الگوهای عام رقابت و همکاری در مناسبات ایران با جهان عرب را توضیح داد.

کتاب «ایران و جهان عرب» نوشته دکتر محمد سلطانی‌نژاد در 315 صفحه، شمارگان 500 نسخه و قیمت 78هزار تومان از سوی انتشارات نگارستان اندیشه منتشر شد.