به گزارش خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا) در خراسان‌رضوی، جلسه نقد کتاب «بابا رجب» چهارشنبه(23آذرماه) با حضور محمدمهدی خالقی، کارگردان و مستندساز و نسرین رجب‌پور، نویسنده کتاب به همت دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی در حسینیه هنر مشهد برگزار شد.

کتاب  «بابارجب» روایت زندگی و خاطرات طوبی زرندی، همسر شهید رجب محمدزاده (بابارجب) جانباز دفاع مقدس است.همسر فداکار مردی که چهره نداشت و مظلومانه سال‌ها در حصار خانه‌اش زندگی کرد. «رجب محمدزاده» معروف به بابا رجب متولد سال ۱۳۱۷ شمسی است. نخستین حضور این شهید در جبهه‌های جنگ سال ۱۳۶۴ و آخرین حضورش به سال ۱۳۶۶ مربوط می‌شود.

ایجاز نقطه قوت کتاب «بابا‌ رجب» است
در ابتدای این نشست محمدمهدی خالقی، کارگردان و مستندساز درباره اهمیت نقد گفت: مهارت نقدپذیری درباره تولید یک اثر از مهارت‌هایی است که هر نویسنده یا فیلمسازی اگر آن را به دست آورد رشد می‌کند. اگر نقد، درست هم نباشد، یک هنرمند باید با صبر و حوصله آن را گوش کند.

وی افزود: نکته قابل توجه کتاب بابارجب ایجاز مناسب است، اما این ایجاز به نقاط عطف و اوج‌گیری مخاطب برای همدلی و همراهی با روایت، لطمه نمی‌زند. در این وانفسای کم‌خوانی کتاب و کاهش شمارگان کتاب و کم‌حوصلگی مخاطب، کتاب‌ها به تبعیت از ذائقه مخاطب موجز پیش می‌روند که متاسفانه ایجازشان به فراز و فرود و اوج روایت لطمه وارد می‌کند، اما کتاب بابارجب این نکته را ندارد.

خالقی بیان کرد: در صفحه 30 پاراگرافی است که می‌گوید «تا پای قطار با رجب رفتیم، رجب بچه‌ها را بوسید و سوار قطار شد. در آن لحظات چشم‌هایمان با هم تلاقی کرد و یک جوری من حس کردم دارد کنده می‌شود ازمن». در این لحظه، کاشت بسیار خوبی در روایت و قصه اتفاق می‌افتد.

جلد کتاب نباید روایت و قصه را بر ملا کند
این نویسنده اظهار کرد: عنوان جانباز دفاع مقدس در جلد کتاب از نقاط ضعف است و این کلمه باید حذف شود، چراکه جلد نباید روایت و قصه را بر ملا کند. رجب را می‌شناسیم و کلیت کتاب را می‌دانیم و اینکه چه سرنوشتی داشته، اما برای مخاطبی که نمی‌داند او را درگیر می‌کند.

وی با طرح این پرسش که آیا نویسنده باید بدون موضع نسبت به خاطرات برخورد کند و خاطرات را از صفر تا صد تعریف کند یا باید اثر جذاب هم خلق کند؟ افزود: نویسنده در این کتاب بسیار خوب توانسته به وظیفه اوج دادن به درام برای ایجاد جذابیت برای مخاطبی که می‌خواهد ادامه این کتاب را دنبال کند، عمل کند؛ همچنین به ابزار بیانی لغات و توانایی به وجود آمدن یک نثر روان مسلط است. بسیاری از کتاب‌های تاریخ شفاهی، نثرها پُراشکال است؛ اما اشکالات نوشتاری‌ کتاب «بابا رجب» بسیار کم است و نویسنده به کلمات تا حدود زیادی مسلط است. یکی از سرفصل‌های بسیار مهم برای نوشتن در همه گونه‌ها، کلیدواژه و سرفصل مهارت‌های نوشتن است.

وی افزود: نویسنده در مقدمه نوشته خانم بابا رجب، اهل گفتن جزئیات نبود، بعد چطور ممکن است بخشی از صفحات کتاب و برخی از عبارت‌ها انقدر جزیی بیان شده باشد؟

پرش های زمانی؛ نقطه ضعف کتاب بابا رجب است
این مستندساز با اشاره به اینکه پرش‌های زمانی، یکی از نقاط ضعف کتاب است، افزود: این پرش‌ها لایه‌های نازکی هم ندارد. پرش زمانی در کتاب تاریخ شفاهی باید با نازک شدن لبه‌ها انجام شود؛ دقیقا مانند یک فیلم. در کتاب تاریخ شفاهی حتما باید پرش‌های زمانی در فصل قبل یعنی فصلی که می‌خواهد از آن پرش انجام بگیرد تا فصل بعد، یعنی فصلی که پرش انجام شده باید حتما این لبه‌ها با تمهیدات مختلف، با گذاشتن جملاتی نرم، شود.

ارائه سبک زندگی؛ ارزش مهم کتاب بابا رجب
خالقی با اشاره به اینکه ارائه سبک زندگی، ارزش مهم کتاب است، افزود: چون از دل خاطرات خانم طوبی، ظرائفی را درباره یک زندگی مجاهدانه دریافت می‌کنیم. سادگی و بی‌آلایشی یک زندگی و ازدواج آسان برداشت می‌شود. زبان شاکر همسر بابا رجب تا انتهای کتاب وجود دارد و این زبان شاکر در عین همه مصائب، یکی از آن نکات سبک زندگی کتاب است؛ بنابراین این کتاب، یکی از کتاب‌های بسیار خوب برای ترویج سبک زندگی دینی و ثبت بخشی از خاطرات زندگی‌های شیرین دهه پنجاه و شصت است. البته این برهه تاریخی در معرض بیشترین تهاجم فرهنگی رسانه‌ها بودند.

«بابا رجب» کتاب معلق بین رمان و تاریخ شفاهی
این نویسنده انقلابی گفت: کتاب بابا رجب، یک کتاب حادثه‌پرداز و ثبت کننده وقایع جنگ نیست، درحالی که بین رمان و تاریخ شفاهی معلق است اما رمان و داستان نیست. نداشتن پاورقی، بسیار به کتاب لطمه زده و بسیاری پاورقی‌ها ناقص و کم است. همیشه در کتاب‌های تاریخ شفاهی تاکید بر پاورقی دارم، هوشمند و هدفمند برای آن برنامه داشته باشید. اگر خودتان توانایی زدن پاورقی ندارید کمک بگیرید و این پاورقی به کسانی که می‌خواهند یک لایه عمیق‌تر بروند، کمک می کند.

خالقی اظهار کرد: چون کتاب به هیچ وجه فراز و فرود ندارد و تمام آن فراز است، تلطیفی نیاز دارد. خانم طوبی همین طور که خاطرات تراژیک زندگیش را تعریف می‌کند یک حس رضایت و شادی نامحسوسی را هم در او می‌توانید ببینید. وی گفت: ارزش کار و تلاش، رزق حلال، صبر، ‌عشق و بسیاری از کلیدواژه‌هایی که برای داشتن سبک زندگی دینی، شاد و بر اساس مبانی حیات طیبه لازم است در این کتاب وجود دارد.

این نویسنده انقلابی تاکید کرد: تیتر باید از نظر واژه‌آرایی زیبا باشد و بخشی از اطلاعات را به شکلی که مجموعه روایت لو نرود به مخاطب منتقل کند که باعث ایجاد سوال ذهنی شود یعنی قلاب ذهنی ایجاد کند و کل کار لو نرود. کتاب بابا رجب دو قهرمان به مخاطب هدیه می‌دهد.

قهرمانان از مهم‌ترین عوامل جذابیت ادبیات و سینما هستند
وی خاطرنشان کرد: به نویسنده تبریک می‌گویم که این سوژه‌ را زنده کرد. قهرمانان یکی از مهم‌ترین عوامل پایداری، همبستگی و پیوستگی جامعه، جذابیت ادبیات و سینما هستند و این کتاب به جامعه فرهنگی، دو قهرمان را هدیه می‌دهد.

در ادامه این نشست نسرین رجب‌پور گفت: شروع فعالیت فرهنگی را با داستان‌نویسی شروع کردم. زمانی که می‌خواستم بابارجب را بنویسم کتابخانه می‌رفتم و همیشه کنارم چهارپنج کتاب پُرمخاطب بود. در حوزه‌های مختلف کتاب مطالعه می‌کردم و صرفا تاریخ شفاهی هم نبود، تاریخ شفاهی هم که می‌خواستم بخوانم، منحصر به ایرانی‌ها نبود، هیلاری کلینتون را هم می‌خواندم. به مذهب و عقیده‌ و ملیت نگاه نمی‌کردم و در پایان کتاب‌ها را نقد می‌کردم.

نویسنده کتاب «بابا رجب» بیان کرد: در این کتاب با کسی مواجه هستیم که سال‌ها حرف داشته اما نزده، در کتاب به روشنی مشخص است، چون با کسی روبه‌رو هستیم که با دیگران حرف نمی‌زند و عادت داشته همیشه از جمع دور باشد. این مساله در روایت اثر می‌گذارد به همین دلیل، مصاحبه این کتاب دو سال به طول انجامید.