به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «محاصره سارایوو» تالیف کاوه ذاکری با سخنرانی مجتبی رحماندوست، پژوهشگر و منتقد، ستار سلطانشاهی، پژوهشگر روابط بین‌الملل با دبیری علی ضرابی در حوزه هنری نقد و بررسی شد.

کاوه ذاکری گفت: برای دیدن دوستی به حوزه هنری آمدم که پس از این اتاق و آن اتاق رفتن به مرتضی سرهنگی مواجه شدم و با او سر صحبت باز شد. بحث به جنگ ایران و عراق کشیده شد. اگر یادتان باشد در زمان جنگ به هر رزمنده یک دفترچه خاطرات می‌دادند در برخی از اعزام‌ها یکسری از خاطرات را نوشتم. بنابراین به آن شکل نبود که همه خاطرات  را یاداشت کنم. لذا به سرهنگی گفتم درباره حضورم در جنگ ایران چند صفحه‌ای بیشتر خاطرات ننوشتم.

او افزود: وقتی به دست سرهنگی نگاه کردم، متوجه ساعتی در اتاق شدم که شبیه نقشه بوسنی بود. از سرهنگی پرسیدم شما در بوسنی حضور داشتید؟ گفت شما از کجا متوجه شدید؟ گفتم از ساعت توی اتاق. بعد سوال کرد شما هم در بوسنی بودید؟ گفتم بله. دوباره پرسید: چه زمانی بوسنی بودی؟ گفتم: زمان جنگ. بعد از این پرسش و پاسخ‌ها بحث جدی‌تر شد.

این مولف عنوان کرد: درباره خاطرات حضور در بوسنی سوال کرد. من هم گفتم سفر نخست را به صورت روزشمار ثبت کردم. سرهنگی از من خواست تا یادداشت‌های حضور در بوسنی را ببینید. بنابراین زمانی که یادداشت‌ها را تحویل دادم، شکل کتاب به صورت الان نبود. در آن زمان ما در منطقه جنگی حضور داشتیم و برای تردد در آنجا ممکن بود گرفتار کروات‌ها شویم. هر چند با پادرمیانی وزارت خارجه این گرفتاری چندان طول نمی‌کشید هر چند بعضی از دوستان سه ماه در اسارت کروات‌ها گرفتار مانده بودند و دستگاه وزارت خارجه در زمان ولایتی به تلاش برای آزادی.

کاوه ذاکری گفت: در مجموع دیدار با سرهنگی باعث شد که یادداشت‌های حضورم در بوسنی را به حوزه هنری ببرم و تحویل سرهنگی بدهم. او پس از دیدن یادداشت‌ها گفت مطالب خیلی نامفهوم است. چون من یادداشت‌ها را به صورت کد نوشته بودم. چون در موقع تردد اگر یادداشت‌ها به دست کروات‌ها افتاد، چندان از مطالب آن سر نیاورند. وقتی سرهنگی هم یادداشت‌ها را دید، گفت سر از آنها درنیاوردم.

او ادامه داد: از آنجا که سرهنگی اشاره کرد درباره بحث جنگ در بوسنی کتابی نداریم. لذا از من خواست که یادداشت‌هایی که به صورت کد نوشتم، باز کنم تا به صورت یک کتاب درباره حضور مستشاران نظامی در بوسنی در بیاید. خب از طرفی چون من کار جدیدی را آغاز نکرده بودم و در این میان یکی از عوامل اصلی یادداشت‌‌برداری من مظلومیت مردم بوسنی بود و ما در شرایط رقت باری طی سه چهار سال در جنگ دشواری‌ها را تحمل کردیم و از نزدیک شاهد وضعیت بسیار سخت مردم بوسنی بودیم. یک میل و علاقه قلبی در من ایجاد شد که خاطرات روزشمار را باز کنم که تقریبا یک سال و سه ماه طول کشید.

مولف کتاب «محاصره سارایوو» اظهار کرد: در اعزام نخست به بوسنی در شرح وظیفه من به عنوان مربی تخریب برای کارهای مستشاری نظامی به آنجا رفته بودیم، چون کارم محدود بود از همان روز نخست شروع به یادداشت‌برداری کردم. اما در اعزام دوم تقریبا چهار پنج مسئولیت به من سپرده شد. دیگر زمانی برای نوشتن نمی‌ماند چنان‌که قید کردم گاهی تا ساعت سه نصف شب باید کار می‌کردم برای همین یادداشت‌های فصل دوم سفر به بوسنی تاریخ ندارد.

کاوه ذاکری گفت: لذا یادداشت‌های فصل دوم کمتر و بدون تاریخ است. ضمن این‌که کل کتاب تقریبا 700 صفحه شده بود. به دلیل این‌که بسیاری از خاطرات جنبه طبقه‌بندی محرمانه یا سری داشت، حذف شد و قسمتی از آن هم از سوی سرهنگی و دوستانش کنار گذاشته شد. بنابراین آنچه بر جاماند 400 و اندی صفحه است. قسمت سوم کتاب هم به این شکل به ذهنم رسید که وقتی خواننده این خاطرات را مطالعه می‌کند به این نتیجه می‌رسد که بالاخره این جنگ چه شد؟ به لحاظ نتیجه سیاسی جنگ شک و شُبه در ذهنش ایجاد می‌شود که این جنگ به کجا رسید؟ برای همین فصل آخر را به با نگاه خودم آوردم که خواننده بعد از مطالعه خاطرات بتواند یک نتیجه‌گیری کلی بکند.  

او افزود: هر چند در این ارتباط کتاب یا مقالاتی اصلا مشاهده نکردم که پس از جنگ بوسنی در ایران به رشته تحریر در بیاید. هر چه هم به نگارش درآمد، موضوعی بود اما به قدر کفایت برای جامعه علمی یا محققان و پژوهشگران اثری بیرون نیامد. به غیر از چند کتاب که از سوی سپاه و دوستانی که در بوسنی حضور داشتند به چاپ رسید. اما بعد از آن که من خاطرات را تحویل دادم سال 90 بود که متاسفانه انتشار آن بسیار به درازا کشید.  اگرچه درباره حضور ایرانی‌ها در جنگ بوسنی کتاب بسیار اندک است و اغلب کتاب‌هایی که در این رابطه چاپ شده، بیشتر ترجمه و از زبان خود مردم بوسنی است و اثری که به قلم ایرانی‌های حاضر در بوسنی جنگ زده باشد، کتاب چندانی در دسترس نیست.

در این رابطه بیشتر بخوانید: