کتاب «روش‌ها و تکنیک‌های پژوهش در ژئومورفولوژی» از سوی انتشارات دانشگاه تهران به چاپ رسیده است. این کتاب شایسته تقدیر در چهلمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است. مجتبی یمانی، مولف کتاب در این باره به خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت: کتاب مورد نظر از یک سو منشأ ناهمواری‌ها و تحول آن‌ها را در طول زمان، هم از دیدگاه بنیادی و هم از دیدگاه کاربردی بررسی می‌کند و سپس تأثیر این اشکال را در فعالیت‌های انسانی مطالعه می‌کند. همین موضوع باعث شده است که ضرورت به‌کارگیری روش‌ها و تکنیک‌های کاربردی در پژوهش‌های مرتبط با این رشته روزبه‌روز بیشتر شود. کتاب روش‌ها و تکنیک‌های پژوهش در ژئومورفولوژی در واقع کتابی کاربردی در خصوص مهارت محوری در انجام کارهای میدانی و آزمایشگاهی در حوزه ژئومورفولوژی است.
 
وی افزود: «روش‌ها و تکنیک‌های پژوهش در ژئومورفولوژی» یک کتاب دانشگاهی است و در زمینه رشته ژئومورفولوژی تألیف شده است و به‌عنوان یک کتاب درسی در این رشته مورد استفاده قرار می‌گیرد. شاید بتوان گفت که این کتاب در رشته ژئومورفولوژی برای اولین بار است که به این شیوه مباحث مرتبط با انجام کارهای میدانی و آزمایشگاهی را به‌عنوان یک درس عملی معرفی می‌کند.
 
نویسنده کتاب «روش‌ها و تکنیک‌های پژوهش در ژئومورفولوژی» با اشاره به ویژگی‌های منحصربه‌فرد کتاب که آن را مورد توجه داوران قرار داد، گفت: این کتاب تلاش کرده است ضمن معرفی ابزارهای مورد استفاده برای انجام کارهای روی زمین و همچنین ابزارهای آزمایشگاهی، فنون تخصصی مورد استفاده از آنها را نیز به دانشجویان این رشته به شکل ساده آموزش دهد. این ویژگی به‌نوعی گامی جدید در رشته ژئومورفولوژی محسوب می‌شود. ویژگی دیگر بحث ساختار و چارچوبی است که معمولاً منطبق بر اصول تدوین یک کتاب علمی و دانشگاهی است.
 


یمانی به رویکرد جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران اشاره و بیان کرد: بدون شک جوایز ابزارهایی هستند که سبب تشویق و ترغیب سایر مؤلفان می‌شوند تا تلاش کنند همگام با سایر مجامع علمی در سطح ملی و بین­‌المللی و به سمت استانداردها نیز گام بردارند و تلاش آن‌ها مورد توجه قرار خواهد گرفت. به‌صورت گذرا کتاب‌های منتخب در چهلمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را بررسی کردم به نظرم سطح انتخاب و بررسی کتاب‌های مرتبط با علوم تجربی که در رشته‌های دانشگاهی مورد استفاده قرار می‌گیرند، نسبت به گذشته کمتر بود که البته جای بررسی بیشتری دارد. به نظر می‌رسد اگر به کتاب‌های دانشگاهی به‌ویژه زمینه‌های علوم اهمیت بیشتری داده شود، همگام با نیازهای جامعه و صنعت، نتایج مفیدی را به دنبال خواهد داشت.
 
وی با اشاره به کتاب‌هایی که در دست تألیف دارد، گفت: در این زمینه دو کتاب «ژئومورفولوژی کواترنری ایران» و «مخاطرات شهری ایران» را در دست تألیف دارم. کتاب «ژئومورفولوژی کواترنری» شرحی بر وقایع و تحولات آخرین دوره زمین‌شناسی است که دو میلیون و پانصد هزار سال اخیر را پوشش می‌دهد. محتوی این کتاب مربوط به دوره‌ای است که انسان در طی آن ظهور پیداکرده است. همچنین به تحولات اقلیمی، زمین‌شناسی و تحولات زیستی سطح کره زمین با تأکید بر ایران می‌پردازد. تحولاتی که آثار آن‌هم اکنون به‌صورت گسترده در سطح زمین قابل‌مشاهده است و پیامدهای گرمایش جهانی که اکنون با آن روبه‌رو هستیم ادامه تحولات اقلیمی این دوره است. مخصوصاً در ده هزار سال اخیر که با اتمام عصر یخبندان وارد یک دوره گرم شده‌­ایم و تنها با افزایش حدود 6 درجه به دمای کره زمین این‌همه تحولات ازجمله از بین رفتن یخچال‌های طبیعی و بالا آمدن سطح اّب دریاها را تا 120 متر شاهد هستیم. این کتاب همچنین به آثار تحولات زیستی مخصوصاً حیات انسانی طی این دوره کوتاه زمین‌شناسی به‌عنوان آخرین دوره‌ زمین‌شناسی خواهد پرداخت.
 
یمانی افزود: اهمیت کتاب از این نظر است که تقریباً تمام فعالیت‌های انسانی روی زمین‌هایی است که مربوط به این دوره است. مثلاً قریب به‌اتفاق شهرهای ایران ازجمله شهر تهران بر روی مخروط‌افکنه‌های دوره کواترنری احداث‌ شده‌اند، بنابراین تمام پیامدها و مخاطراتی که شهرها با آن روبه‌رو هستند به‌نوعی به خصوصیات و عوارض مربوط به ناهمواری‌های این دوره برمی‌گردد.
 
وی در ادامه گفت: کتاب دوم «مخاطرات شهری ایران» است که در دست تألیف قرار دارد. در واقع می‌دانیم که شهرهای ایران عمدتاً در پای کوه‌ها و مجاورت رودخانه‌های اصلی استقرار یافته‌اند و عوامل طبیعی گوناگونی از جمله ناپایداری‌های دامنه‌­ای، زمین­ لغزش‌­ها، سیلاب، زمین‌لرزه و فرونشست آنها را تهدید کرده و در معرض مخاطره قرار داده است. کتاب مورداشاره ضمن معرفی انواع مخاطرات شهری ایران به روش‌های کنترل‌کننده و پایدارسازی مناطق شهری به‌ویژه مسائل توسعه شهری نیز می­پردازد. تأکید کتاب بر روی 250 شهری است که جمعیت بالای 20 هزار نفر دارند. در این زمینه از نقشه‌های ژئومورفولوژی تفصیلی برای شهرهای مورد اشاره بهره‌گیری خواهد شد که امیدوارم این کتاب ظرف یکی دو سال آینده منتشر شود.