سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): کتابخانه مرکزی، مطالبۀ دیرینه جامعه کتابخوان بوشهر است؛ مطالبه‌ای که آنقدر درگیر وعده و تاخیر شده که دیگر دارد به یک رویا برای مردم بوشهر تبدیل می‌شود. ساخت این کتابخانه مهم و تاثیرگذار نخستین بار در سال 89 یعنی در دولت دهم با اختصاص زمینی در شهرک نیایش جدی شد ولی با وجود تصویب ساخت و اختصاص زمین برای آن؛ اما نه در آن دولت و نه دولت‌ یازدهم و دوازدهم کلنگ آن بر خاک ننشست.

تا اینکه در دولت سیزدهم، اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر این مطالبه قدیمی و مهم را بعد از سال‌ها در حضور احمد محمدی‌زاده، استاندار بوشهر مطرح کرد و تحقق آن را خواستار شد. محمدی‌زاده، استاندار جهادی دولت مردمی که در بدو ورودش انجمن کتابخانه‌های عمومی استان را احیاء و نشست‌های این انجمن را باردیگر در استان برپا کرد، نه تنها با رویی گشاده از این مطالبه بحق استقبال کرد، بلکه برای احداث این کتابخانه، مکانی را در مرکز شهر در نظر گرفت.

زمین کتابخانه شهید عاشوری واقع در مجتمع فرهنگی هنری 9 دی بوشهر که کتابخانه‌ای متروک و خاموش است و از سوی شورای فنی استان در سال‌های گذشته، ساختمانی غیرایمن شناخته شده، برای احداث کتابخانه مرکزی بوشهر از سوی استاندار تعیین شد. قطعا اگر این اتفاق بیفتد و کتابخانه مذکور در آن‌جا احداث شود که اتفاق بزرگی در حوزه توسعه ساختار کتابخانه‌ای استان صورت می‌گیرد ولی شوربختانه با پیگیری‌های اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر، مشخص شد که زمین کتابخانه عاشوری هم یک مشکل مهم دارد؛ «مالکیت»!

مالکیت این مکان نامشخص است نه در تملک اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر قرار دارد و نه در تملک شهرداری است. این امر به خودی خود، ساخت کتابخانه مرکزی را در مکان این کتابخانه منتفی کرده؛ چون پروسه تعیین مالکیت این کتابخانه، زمان‌بر است و این مسئله موجب به تعویق افتادن ساخت کتابخانه مرکزی که نیاز ضروری جامعه کنونی بوشهر است، می‌شود.

در این میان، دوباره توجه‌ها به همان مکان اولی افتاد که در شهرک نیایش در سال 89 برای ساخت کتابخانه مرکزی در نظر گرفته شده بود؛ اما این‌جا هم مسائلی وجود دارد که ساخت کتابخانه را با اما و اگرهایی در این منطقه مواجه کرده است که مهم‌ترین مشکل، این است که این شهرک در ورودی شهر و دور از منطقه یک شهر که عاری از یک کتابخانه عمومی استاندارد است، قرار گرفته و رفت و آمد به آن مشکل است.

به گفته فعالان کتابخوانی، ساخت کتابخانه مرکزی در این منطقه، دردی از جامعه کتابخوان بوشهر را در منطقه یک شهر درمان نمی‌کند؛ چون دسترسی به کتابخانه در این شهرک دشوار است. هرچند اهالی این شهرک سخت بر آنند که این کتابخانه در آن‌جا ساخت شود ولی آیا نیاز و خواسته طیف عظیمی از جامعه کتابخوان بوشهر باید فدای خواسته طیف محدودی شود؟

این سردرگمی در جانمایی، موجب شد که کلنگ ساخت کتابخانه مرکزی با وجود تاکید استاندار بوشهر بر کلنگ‌زنی و آغاز ساخت آن تا قبل از پایان سال 1401 نه در نیایش، نه در مکان کتابخانه شهید عاشوری و نه در جای دیگری از شهر بر زمین ننشیند.

کتابخانه مرکزی در شهرها جایگاه ممتازی دارد

مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر در این باره به خبرنگار ایبنا در بوشهر گفت: راه‌اندازی کتابخانه مرکزی برای هر استانی ضروری است و حتی در قطع کوچک‌تر برای برخی از شهرستان‌ها اما آنچه اخیرا  موجب تاخیر در احداث کتابخانه مرکز بوشهر شده، مربوط به محل احداث این کتابخانه می‌شود که کجا باشد؟ موضوعی که بحث روی آن زیاد است.
 

عبدالرحیم افروغ ادامه داد: برای جانمایی کتابخانه با دو پیشنهاد مواجه شدیم، یکی جانمایی آن در شهرک نیایش است که این زمین مصوب هم شده و دیگری هم زمین کتابخانه شهید عاشوری در مجتمع فرهنگی 9 دی است که از سوی شورای فنی استان ساختمان غیرایمن و غیرقابل استفاده اعلام و چندین سال است که به حال خود رها شده است.

به گفته وی، با توجه به اینکه بخشی از زمین کتابخانه شهید عاشوری در قطعه‌ای واقع شده که مربوط به زمین شهری است و تعیین مالکیت این زمین بین شهرداری و اداره راه و شهرسازی و اداره ثبت  اسناد پروسه‌ای زمان‌بر است، فعلا همان زمینی که در شهرک نیایش واقع شده، برای ساخت کتابخانه اولویت پیدا کرده‌است.

مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر تاکید کرد: البته ساکنان شهرک که بالغ بر 10 هزار نفر هستند هم متقاضی ساخت یک مرکز فرهنگی استاندارد در این منطقه‌اند. ظاهرا الان همان شهرک نیایش برای کتابخانه مورد توجه قرار گرفته و اکنون منتظر تخصیص اعتبار برای ساخت و طی کردن اصول فنی ساخت آن هستیم.

افروغ، تنها دلیل کند پیش رفتن این پروژه را در سال گذشته مسئله تعیین مکان آن معرفی کرد و گفت: وگرنه نهاد کتابخانه‌های عمومی سریعا با همکاری استانداری کار احداث این کتابخانه را بعد از طی شدن مراحل نقشه‌کشی و اصول فنی، به‌زودی آغاز خواهد کرد.

وی همچنین در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه «آیا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی 50 درصد هزینه ساخت این کتابخانه را متقبل شده یا خیر؟»، توضیح داد: با توجه به اینکه در انجمن کتابخانه‌های استان و همچنین شورای فرهنگ عمومی استان، استاندار بوشهر تاکید کردند که 50 درصد هزینه ساخت بنای این کتابخانه را استانداری متقبل می‌شود و 50 درصد را نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور پذیرا شود. در این راستا رایزنی‌های متعددی صورت گرفت و بنا شد که عملیات ساخت آن آغاز شود، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم در ساخت آن کمک خواهد کرد.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر تاکید کرد: جایگاهی که کتابخانه مرکزی در استان‌ها دارد، جایگاه ممتازی است. بی‌شک وجود این کتابخانه که بیش از 60 خدمت نوین کتابخوانی به مخاطبان و شهروندان ارائه می‌کند، در دنیای متنوع و متکثر امروز امری لازم است تا به‌شکل وسیعی خدمات متعددی را در حوزه مطالعه، پژوهش و تحقیق و کتاب برای سنین و حرفه‌های مختلفی ارائه کند.

کتابخانه مرکزی شناسنامه فرهنگی شهر است

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر که در دولت سیزدهم به‌شکل جهادی پیگیر ساخت کتابخانه مرکزی در بوشهر است، به خبرنگار ایبنا گفت: مساحتی که برای این کتابخانه پیش‌بینی شده است، 8 هزار متر مربع است که البته در سال 89 در سفر رئیس‌جمهور وقت به استان، زمینی با مساحت 12 هزار مترمربع در شهرک نیایش برای ساخت آن مصوب شد. همان سال اعتباری بالغ بر 2 میلیارد ریال هم برای ساخت کتابخانه تعیین شد که متاسفانه این اعتبار آن زمان تخصیص نیافت و با روی کار آمدن دولت یازدهم و دوازدهم عملا این پروژه بزرگ به کما رفت.

حیدر راهب تاکید کرد: اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم دوباره ساخت این پروژه را مطرح کردیم که با استقبال خوب آقای محمدی‌زاده، نماینده ارشد دولت مردمی روبه‌رو شد و استاندار تاکید کردند که 50 درصد ساخت آن را استانداری متقبل می‌شود و 50 درصد دیگر را نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور پرداخت کند؛ اما نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، وظیفه ساخت کتابخانه را برعهده ندارد و طبق قانون، این نهاد بهره‌بردار است و تنها در زمینه تجهیز کتابخانه‌ها و تامین نیروی انسانی در نقاط مختلف کشور می‌تواند همکاری کند.
 

وی ادامه داد: این پروژه به‌دلیل تعیین نشدن مکان نهایی برای احداث، به‌دلیل اینکه هیچ پیشرفت فیزیکی نداشت در سفر دوم ریاست جمهوری به استان، نیز مشمول اعتبار نشد ولی هنوز امید است که با تعیین زمین کتابخانه در مرکز شهر، هم شاهد تحقق این مطالبه 13 ساله در استان باشیم و هم منطقه یک بوشهر را مجهز به یک کتابخانه استاندارد کنیم.

راهب با تاکید بر اینکه کتابخانه یک مکان هویت‌بخش و فرهنگ‌گستر است که شناسنامه فرهنگ شهر محسوب می‌شود، افزود: زیبنده شهر فرهنگ‌مند و تاریخی بوشهر نیست که منطقه یک آن حتی یک کتابخانه عمومی استاندارد نداشته باشد، درست است که اهالی شهرک نیایش خواهان احداث کتابخانه مرکزی در آن‌جا هستند ولی آیا همه بسترهای لازم برای سرویس‌دهی و در دسترس بودن کتابخانه برای اهالی منطقه یک شهر در آن‌جا فراهم است؟  خیر، از این‌رو ما همچنان در تلاش هستیم تا کتابخانه مرکزی در زمینی در مرکز شهر احداث شود تا بتوان نیاز جامعه وسیعی از طیف کتابخوان شهر را پوشش دهیم.

وی تاکید کرد: اهالی شهرک نیایش اصلا نگران نباشند چون این شهرک پیوست فرهنگی دارد و قطعا یک کتابخانه عمومی برای آن در آینده نزدیک ساخته خواهد شد که به نیاز آن‌ها در حوزه کتابخوانی پاسخ دهد.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر بیان کرد: کتابخانه مرکزی، تنها یک کتابخانه نیست؛ بلکه یک پایگاه مهم فرهنگی و مرکز پژوهشی- تحقیقاتی بزرگی است که افزون بر ارائه خدمات متنوع و نوین کتابخوانی به جامعه کتابخوان استان، فرصت‌های تحقیقاتی و پژوهشی متعددی را در حوزه‌های مختلف برای پژوهشگران و مبتکران هم‌استانی و دانشجویان می‌آفریند.

به گفته وی، باتوجه به اینکه استان بوشهر پذیرای صنایع عظیم نفتی و گازی در منطقه عسلویه است، بی‌شک احداث این کتابخانه می‌تواند بخش اعظمی از نیاز تحقیقاتی این صنایع را با مشارکت پژوهشگران و مهندسان بومی برطرف کند.

راهب، راه‌اندازی این کتابخانه را برای استان بسیار ضروری دانست و تاکید کرد: بوشهر جزء پنج با شش استانی است که حتی کتابخانه مرکزی آن کلنگ‌زنی هم نشده است. از این‌رو، امیدواریم با همکاری استاندار بوشهر که نگاه ویژه‌ای به کتاب دارد، این مطالبه دیرینه در زمینی در مرکز شهر به زودی زود رنگ تحقق به خود بگیرد؛ چراکه جامعه کتابخوان بوشهر به جانمایی و احداث کتابخانه مرکزی در مرکز شهر امید بسته‌اند، چون این منطقه از شهر هیچ کتابخانه استاندارد و مدرنی ندارد.

کتابخانه مرکزی از اصلی‌ترین عناصر یک شهر رو به رشد و پیشرفته است

یک فعال فرهنگی هم  به ضرورت ساخت کتابخانه مرکزی در مرکز شهر تاکید کرد و به خبرنگار ایبنا گفت: کتابخانه مرکزی از اصلی‌ترین عناصر یک شهر رو به رشد و پیشرفته محسوب می‌شود، از این‌رو تاسیس این کتابخانه با ویژگی‌های امروزی می‌تواند فضای مناسبی را هم برای مطالعه شهروندان بوشهری و ارتقای آن فراهم کند که در جدول سرانه مطالعه کشور وضعیت رضایت‌بخشی ندارد و هم برای پژوهشگران هم‌استانی فرصت‌آفرینی کند؛ چون صنایع بومی و مستقر در این منطقه مانند آبزی‌پروری و صنایع نفت و گاز نظیر پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها به‌دلیل نبود زیرساخت‌های به‌روز هنوز وابسته به استان‌های دیگر و حتی برخی از کشورهای خارجی هستند.

وی ادامه داد: این در حالی است که با بومی‌سازی این صنایع می‌توان بخش زیادی از نیاز تحقیقاتی این صنایع را در استان تامین کرد و بدین‌طریق به حفظ منابع استان و توسعه پایدار آن کمک کرد.

حبیب صادقی که خود از پژوهشگران و مبتکران این منطقه به‌شمار می‌رود، افزود: کتابخانه مرکزی باید در جایی احداث شود که برای عموم مردم در دسترس باشد؛ یعنی این مکان نباید در مناطق دورافتاده و یا دور از بافت شهر باشد. همچنین از دید حمل و نقل عمومی خوش‌مسیر باشد.

وی ادامه داد: در مخازن کتاب و تالارهای مطالعه امکان برقراری سکوت و آرامش وجود داشته باشد و با بخش‌های برگزاری مراسم و همایش‌ها تداخلی نداشته باشند. مخازن چاپی، الکترونیکی و مجلات و روزنامه‌ها و امکانات جست‌وجو کاملا به‌روز باشد. امکانات رفاهی در آن موجود باشد، به نحوی که پژوهشگران و مراجعه‌کننده مجبور نباشند که برای خریدهای کوچک و استراحت‌های کوتاه میان پژوهش و مطالعه کتابخانه ترک کنند و از طبیعت و فضاسازی آرامش‌بخشی هم برخوردار باشد.
 

وی ادامه داد: بی‌شک شهرک نیایش مکان مناسبی برای ساخت کتابخانه مرکزی نیست چون به‌دلیل اینکه زمین این شهرک از زه بالایی برخودار است، پروسه ساخت و استحکام‌بخشی آن بسیار طولانی می‌شود. این در حالی است که در منطقه یک شهر زمین‌های دولتی بسیار مستعدی برای ساخت کتابخانه مرکزی وجود دارد که هم از چشم‌انداز خیلی خوبی برخوردارند و هم دسترسی به آن را تسهیل می‌کنند و مراحل ساخت کتابخانه هم در آن‌جا با شتاب بیشتری پیش خواهد رفت؛ چون از رطوبت کمتری برخوردارند.


استاندار اگر دلسوز جامعه کتاب است، کتابخانه را در مرکز شهر می‌سازد

یک شهروند کتابخوان بوشهری هم در خصوص اهمیت جانمایی کتابخانه مرکزی بوشهر به خبرنگار ایبنا گفت: قطعا کتابخانه مرکزی همان‌طور که از نامش مشخص است، یعنی کتابخانه‌ مادر که نیاز کلیه کتابخوان‌ها و پژوهشگران و جامعه کتاب شهر را پوشش می‌دهد. بنابراین این کتابخانه ضروری است که در مرکز شهر واقع شود البته برای شهری مثل بوشهر که نه ناوگان مسافربری مجهزی دارد و نه منطقه یک آن حتی یک کتابخانه عمومی استاندارد دارد!

سمیرا آبادی با بیان اینکه بی‌شک احداث کتابخانه مرکزی در شهرک نیایش خواسته و مطلوب جامعه کتاب بوشهر نیست، افزود: چون این شهرک خوش‌مسیر نیست و دسترسی به کتابخانه را برای ما سخت می‌کند. نمی‌دانم مسئولان چه اصراری دارند که چنین زیرساخت مدرن و مجهزی باید در یک شهرک در نقطه دورافتاده شهر احداث شود، در حالی که خود استانداری زمین بزرگی را در میدان انتظام دارد که مکان فوق‌العاده‌ای هم برای ساخت کتابخانه می‌تواند باشد.

به گفته وی، آقای محمدی‎‌زاده اگر واقعا می‌خواهد برای جامعه کتاب و توسعه زیرساخت‌های کتابخانه‌ای استان کاری کند، بخشی از زمین میدان انتظام که ظاهرا در طرح مولدسازی هم قرار گرفته، برای ساخت کتابخانه مرکزی بوشهر اختصاص بدهد. امیدوارم این دغدغه و نیاز ما کتابخوان‌ها را جدی بگیرد و ساخت کتابخانه مرکزی را در مرکز شهر بنا نهد، نه در ناکجایی که باز هم رفت و آمد به کتابخانه را با مشکل و محدودیت همراه می‌کند.

آبادی یادآور شد: زیبنده استانی مثل بوشهر نیست که عنوان پایتخت انرژی کشور را یدک می‌کشد اما پروژه‌های فرهنگی در آن یا نیمه‌تمام رها شده‌اند یا باوجود تصویب شدن به مطالبه‌ای چندین ساله تبدیل شده‌اند. سخت است که هر بار به دوستان خود در استان‌های دیگر می‌گوییم که شهر ما فقط یک کتابخانه عمومی استاندارد دارد و اصلا کتابخانه مرکزی ندارد، با چنین شرایط چگونه می‌توان انتظار داشت که کتاب محبوب مردم این شهر باشد.

از نداشتن کتابخانه مرکزی سرخورده هستیم!

وی تاکید کرد: اگر آقای محمدی‌زاده واقعا می‌خواهد کلنگ کتابخانه مرکزی را بعد از 13 سال بر زمین بنشاند، بسم‌الله، شروع کند تا باور کنیم که این بار استانداری آمده که غمخوار و دلسوز کتاب است و نه تنها می‌خواهد سرانه فضای کتابخانه‌ای استان را جابه‌جا کند، بلکه می‌خواهد یکی از کمبودهای رنج‌آور شهرمان را برطرف کند.

وی بیان کرد:  باور کنید هر بار که می‌گوییم بوشهر کتابخانه مرکزی ندارد، خجالت می‌کشیم، چون این فقر زیرساختی ما را سرخورده کرده است، این در حالی است که ما روزی پایگاه مهم فرهنگی خلیج فارس به‌شمار می‌رفتیم اما الان کجا ایستاده‌ایم، از شما می‌خواهیم همان‌قدر که به فکر توسعه اقتصادی استان هستید، چاره‌ای هم برای توسعه فرهنگی این جفرافیای تاریخ‌دار بیندیشید.