نجمه سیددخت در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره ترجمه کتاب جدید «از داوطلب کتابخانه تا حامی کتابخانه؛ بهره‌گیری از قدرت مشارکت اجتماعی» اظهار کرد: این کتاب، سال 2018 منتشر شده و فرودین‌ماه امسال، وارد بازار کتاب شده است. انتشارات چاپار این کتاب را در 10 فصل و 261 صفحه منتشر کرده و قیمت آن 135 هزار تومان است.
 
وی درباره انتخاب دلایل انتخاب این کتاب برای ترجمه، گفت: شهریور‌ماه سال 1401 نخستین همایش بین‌المللی «فعالیت‌های داوطلبانه؛ فرصتی برای پویاسازی و توسعه خدمات در کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مراکز آرشیوی» در سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی برگزار شد؛ از آنجایی که در زمینه فعالیت دوطلبانه در کتابخانه‌ها، منبع به زبان فارسی در ایران نبود، تصمیم به ترجمه کتاب «از داوطلب کتابخانه تا حامی کتابخانه؛ بهره‌گیری از قدرت مشارکت اجتماعی» گرفتم؛ البته کتاب «از داوطلب کتابخانه تا حامی کتابخانه؛ بهره‌گیری از قدرت مشارکت اجتماعی» دومین منبع در این زمینه است. نخستین کتاب سال 1401 با عنوان «راهبردهای جذب، حفظ و بهره‌وری از داوطلبان مشتاق کتابخانه» منتشر شده بود. این دو کتاب برای همایش ترجمه شده است.

سیددخت افزود: این دو کتاب از نخستین کتاب‌هایی هستند که در ایران در زمینه داوطلبان کتاب به فارسی ترجمه شده‌ است. در ترجمه این منابع از همکارانم بهره گرفته‌ام. تاکنون در حوزه کتابداری و کتابخانه‌، پنج کتاب و پنج مقاله منتشر کرده‌‌‌ام. کتاب‌های «آینده کتابخانه‌ها»، «گزارش توصیفی و تحلیلی وضعیت فرهنگی و هنری استان خراسان شمالی، «راهبردهای جذب، حفظ و بهره‌وری داوطلبان مشتاق کتابخانه» و «‌فعالیت‌های داوطلبانه در کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مراکز آرشیوی (تدوین سخنرانی‌ها)» مجموعه کتاب‌هایی است که تاکنون در این زمینه، ترجمه و تألیف کرده‌ام. همچنین به تازگی مشغول نگارش کتابی با موضوع داوطلبان هستم.

این کارشناس ارشد کتابداری، درباره وضعیت ترجمه و تألیف منابع با موضوع کتابخانه‌ای و محوریت‌ داوطلبان گفت: برای برای طرح مباحث علمی، باید پیشینه اطلاعاتی داشت؛ به‌ویژه اینکه اگر قرار است به‌شیوه بنیادین طرح شود، باید از پیشینه پژوهش نیز استفاده کرد تا ببینیم چه افرادی در این زمینه کار کرده‌اند.

وی افزوذ: قطعا بحث داوطلبان، یک بحث نوین در دنیا نیست و دیگران در کشورهای دیگر نیز درباره این موضوع کار کرده‌اند و پیشرفت‌های درخور توجهی داشته‌اند. هرچند ایران هم پیشرفت درخورتوجهی داشته اما به نظر من یک سند مکتوب و یک پژوهش خاص با موضوع داوطلبان در زمینه علم اطلاعات و دانش‌شناسی ترجمه نشده بود.
 
کتابدار کتابخانه آستان قدس رضوی با اشاره به جست‌‌و‌جوهایی که در پایگاه‌های اطلاعاتی داشته، گفت: بعد از این کاوش، متوجه شدم که  کتاب «از داوطلب کتابخانه تا حامی کتابخانه؛ بهره‌گیری از قدرت مشارکت اجتماعی»  منبع خوبی است و حتما به گسترش دانش کمک خواهد کرد و در واقع لازم نیست چرخ را دوباره اختراع کنیم و بهتر است که از دانش موجود استفاده کنیم. براساس  همین اصل از پویش ترجمه برای توسعه مفاهیم فعالیت‌های داوطلبانه استفاده کردیم و بازخورد‌های بسیار خوبی هم دریافت کردیم.

این کتابدار در پاسخ به این پرسش که این کتاب کدام خلاء را در حوزه کتابداری پوشش می‌دهد، اظهار کرد: این کتاب خلأ نبود یک منبع مکتوب در حوزه داوطلبان به زبان فارسی را رفع می‌کند و از لحاظ میدانی با توجه به اینکه کتابخانه‌ها به سمت نیروهای داوطلب پیش می‌روند و ما برای مدیریت آینده کتابخانه‌ها به نیروهای داوطلب نیازمندیم؛ این کتاب می‌تواند به‌عنوان یک واحد درسی در دانشگاه‌ها تدریس شود و همچنین این اثر به‌عنوان یک منبع و مرجع آموزشی و دستنامه در حوزه داوطلبان در اختیار دانشجویان قرار بگیرد. 

سیددخت درباره انگیزه ترجمه این کتاب اظهار کرد: برای اینکه بتوان نیروهای مردمی را فعال و آن‌ها را از وضعیت علاقه‌مندان صرف به حامیان جدی کتابخانه تبدیل کرد، به یک مهارت و فنونی نیازمندیم که شاید به آن فنون دسترسی نداشته باشیم؛ البته به نظر من هیچ‌کدام از کتابخانه‌های‌ ایران چنین دانش و اثر، تجربه مکتوب و مهارتی را نداشتند که بتوانیم از آن‌ها استفاده کنیم و دیدن همین خلاء بود که  موجب شد از تجربه‌های سایر کشورها، استفاده کنیم.

وی افزود: البته عنوان کتاب نیز نیروی محرکی بود تا ترغیب شویم و این کتاب را ترجمه کنیم؛ زیرا استفاده از نیروهای داوطلب در کتابخانه‌ها یک تجربه موفق بین‌المللی است و کتابخانه‌های موفق توانسته‌اند به این مهم دست یابند.

مترجم کتاب «از داوطلب کتابخانه تا حامی کتابخانه؛ بهره‌گیری از قدرت مشارکت اجتماعی» درباره جامعه مخاطبان کتاب و کاربرد این کتاب برای خوانندگان اظهار کرد: این کتاب برای داوطلبان، کتابداران، روسای مجموعه‌ها، آرشیویست‌ها، موزه‌داران، مدیران کتابخانه، استادان دانشگاه و به هرحال هرکسی که درگیر کار کتاب و کتابخانه باشد، کاربرد دارد؛ البته با توجه به اینکه کتاب، دارای راهنمایی و قواعد کلی درباره داوطلبان است، می‌تواند برای مشاغلی غیر از کتابداری که از نیروی داوطلبان استفاده‌ می‌کنند، نیز مفید باشد.

سیددخت افزود: با مطالعه و معرفی این کتاب می‌توانیم به ارتقای فرهنگی یک مجموعه کمک کنیم. این اثر همچنین می‌تواند زمینه‌ساز توسعه خدمات کتابخانه‌ها و پویاسازی این مراکز از طریق کتابداران و داوطلبان شود.
 
وی درباره نقش کتابداران در افزایش مشارکت اجتماعی کتابخانه‌‌ها گفت: بحث سرمایه اجتماعی و استفاده از آن یک هنر، فن و فرهنگ است که باید کتابداران آن را بیاموزند. به نظر من با توجه به اینکه کارکنان تصور می‌کنند، داوطلبان می‌خواهند جایگزین آن‌ها شوند؛ به‌طور طبیعی مخالفت و مقاومت می‌کنند و این استقامت تا زمانی که نیاز به داوطلبان آموزش دیده به یک فرهنگ سازمانی تبدیل نشود، وجود دارد.

سیددخت با تأکید بر اینکه داوطلبان باید آموزش بینند، گفت: کتابداران باید این نکته را در نظر بگیرند که داوطلبان، نیروهای کمکی هستند و جایگزین کارمندان نمی‌شوند. بهتر است این اصل را همه کتابداران باور کنند و به آن اعتقاد داشته باشند و بدانند اگر از داوطلبان استفاده نکنند به خود و به مجموعه‌شان آسیب می‌زنند و در نهایت خود و جامعه‌شان را از خدمات داوطلبان محروم خواهند کرد.