به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، انتشارات دانشگاه تهران کتاب «از جندی شاپور تا دانشگاه تهران؛ درآمدی برتاریخ آموزش عالی در ایران» به قلم سید احمدرضا خضری را به چاپ رساند.
سرزمین ایران به عنوان یکی از کانون‌های مهم فرهنگی و تمدنی، در طول سده‌های گذشته زمینه‌های لازم و بسترهای مناسب را برای ایجاد و راه‌اندازی مراکز علمی و آموزشی فراهم ساخته است. از این رو ایران از جمله سرزمین‌ها‌یی است که در کنار ایجاد مؤسسات تمدنی گوناگونش، به برپایی دانشگاه به عنوان مهم‌ترین نماد آموزش‌عالی، مفتخـر بوده است. بارزترین اقدام ایرانیان در این زمینه، تأسیس بیمارستان و دانشگاه جندی شاپور در حدود ۱۷۰۰ سال پیش است. آنها با این اقدام، گوی سبقت را در زمینه تأسیس مراکز آموزش عالی از دیگران ربودند.
این دانشگاه کـه در شهری به همین نام پدید آمد، در دوران ساسانیان با فـراز‌و‌فـرود بـه فعالیت علمی و آموزشی خـود در زمینـه‌‌هـای پزشکی، داروسازی، گیاه‌شناسی، ستاره‌شناسی، ریاضیات، حکمت و فلسفه ادامـه داد و بـه این ترتیـب افزون بـر گسترش مرزهای دانش در‌حوزه‌های یاد شـده، بـا ارا‌ئـ‌ه خدمات عامالمنفعه در حوزه پزشکی و تندرستی، نقـش ماندگار خود را در سطح ملی و بین‌المللی بر‌جای نهاد.
به گفته مورخان، ابوموسی اشعری در سال هفده هجری یکی از زیردستان خود به نام ابوسبره را با سپاهی به سوی جندی شاپور فرستاد. ابوسیره شهر را به محاصره گرفت. در همین حال یکی از ایرانیان نومسلمان که به عنوان بنده در خدمت عربان بود، برای نجات شهر، تدبیری زیرکانه به کار بست و شبانه امان‌نامه‌ای از سوی سپاه عرب از روی باروی شهر به درون آن پرتاب کرد. صبحگاهان نگهبانان به اعتماد آن امان‌نامه، دروازه‌ها را گشودند و سپاه عرب را به شهر راه دادند. ابوسبره ماجرا را به خلیفه دوم اطلاع داد که او نیز بر آن امان‌نامه مهر تائید نهاد و به این تدرتیب با تدبیر این غلام ایرانی، جندی‌شاپور از خطر کشتار و غارت در امان ماند.
پس از این رویداد، جندی‌شاپور از کانون توجه حکمرانان تازه، کنار ماند و دوره‌ای نسبتا طولانی از گمنامی را که بیش از یک سده به درازا کشید، پشت سر نهاد. در این مدت، فعالیت‌های گسترده جندی‌شاپور به انجام امور آموزشی و ارائه خدمات درمانی در بیمارستان شهر محدود شد و این بخش از دستگاه به دور از درگیری‌های نظامی و هیاهوی سیاسی سرگرم انجام خدمات عامالمنفعه بود تا آن‌که پس از روی کار آمدن عباسیان و به دلیل گرایش‌های آشکار آنان به دستاوردهای علمی و تمدنی ایران، میراث علمی جندی‌شاپور طی چند مرحله شکل گرفته بود، تداوم یافت.
در واقع می‌توان جندی‌شاپور را پلی دانست که اندوخته‌های علمی و دستاوردهای تمدنی جهان ایرانی را به جهان اسلامی منتقل کرد. درست در همین زمان بود که آیین اسلام به طور گسترده از سوی ایرانیان شد و اکنون ایرانیان خود به بخشی از جهان اسلام تبدیل شده و در کنار دیگر اقوام و ملت‌ها برای پی‌ریزی، ایجاد و گسترش تمدنی که در این جهان تازه پدید آمده بود، تلاش می‌کردند. آنان که میراث‌دار تمدنی درخشان بودند، تحت تاثیر آموزه‌های تمدن‌ساز اسلام با شور و شوق فراوان در جست‌وجوی انواع دانش برآمدند و ضمن نگاهبانی از میراث گذشته، مرزهای هر یک از دانش‌های قبلی را گسترش دادند و دستاوردهای جدید خود را در هر زمینه ارائه کردند که حاصل آن ایجاد ده‌ها مرکز علمی و آموزشی و تربیت صدها دانشمند برجسته بود. این تحول بزرگ که تحت عنوان تمدن اسلامی شکل گرفت، میراث ارزشمندی بود که طی صدها سال در میان نسل‌ها دست به دست شده و عر بار در یکی از مراکز علمی و تمدنی بشر به ثمر می‌نشست؛ یک بار در بیت‌الحکمه، بار دیگر در مدارس نظامیه، دیگر بار در ربع رشیدی و چندی بعد در مدرسه دارالفنون.
انتشارات دانشگاه تهران کتاب «از جندی شاپور تا دانشگاه تهران؛ درآمدی برتاریخ آموزش عالی در ایران» به قلم سید احمدرضا خضری را در 370 صفحه و به بهای دویست و چهل هزار تومان به چاپ رساند.
چهارشنبه ۱۸ مرداد ۱۴۰۲ - ۱۹:۵۰
نظر شما