به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، نشست خبری رئیس و معاونان سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به مناسبت هفته دولت سه‌شنبه‌(هفتم شهریورماه) با حضور علیرضا مختارپور، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، فاطمه صدر، معاون پژوهش و منابع دیجیتال کتابخانه ملی، عصمت مومنی، معاون کتابخانه ملی و محمد‌هادی ناصری، سرپرست معاونت اسناد کتابخانه ملی و هوتن والی‌نژاد، معاون توسعه و منابع کتابخانه ملی ایران در سالن اندیشگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد.

مختار‌پور با اشاره به عمر دوساله دولت سیزدهم و انتصاب‌های جدید در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گزارشی از فعالیت‌های انجام شده در این سازمان در مدت زمان فعالیت خود ارایه کرد.

وی با اشاره به برنامه‌های سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در طول دو سال گذشته در دو بخش عنوان کرد: یک بخش از فعالیت‌های کتابخانه ملی ایران مربوط به کاستی‌ها است که در هر دوره وجود دارد و باید برای بهبود کیفیت و خدمات در این بخش تلاش شود و بخش دوم قعالیت هم مربوط به حرکت به سمت بهبود، تحول شرایط برای استفاده از منابع و خدمات کتابخانه ملی ایران است که قوانین نقش مهمی در حفاظت از منابع و اسناد و در اختیارگذاشتن منابع  بر عهده دارند.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی افزود: رسیدگی و ساماندهی منابع و اسناد، تحول دیجیتال، ارتباطات بین‌المللی، کمک به جمع‌آوری اسناد دستگاه‌های دولتی از سرفصل‌های مهم اقدمات کتابخانه ملی در یک سال گذشته است.

مومنی معاون کتابخانه ملی ایران در این نشست با تشریح عملکرد بخش‌های مختلف معاونت کتابخانه ملی ایران اطهار کرد: آنچه درمدت حضورم در کتابخانه ملی اتفاق افتاده حاصل تلاش همکارانم است.

وی با اشاره به اتفاقات مهم بخش فراهم‌آوری سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: در این بخش با تدوین آیین‌نامه  اهدا و مبادله منابع اطلاعاتی معیارهای محتوایی و سهمیه‌ای تعیین و فرآیند اهدا منابع به کتابخانه‌ها ضابطه‌مند شد. در بخش مبادله نیز با توحه به اینکه مهم‌ترین بحث در «مکتب» ـ مجمع کتابخانه‌های بزرگ کشور ـ  مبحث مبادله منابع اطلاعاتی اعضا بود، نیز اطلاع‌رسانی شد؛ بنابراین مبادله با ضوابط روشن انجام می‌شود.

معاون کتابخانه ملی اظهار کرد: در بحث خرید منابع کتابی نیز تلاش کردیم کتاب‌هایی که در بازار نیست را از منابع قانونی خریداری کنیم و صحافی منابع اطلاعاتی شامل نشریات را ساماندهی کردیم.

معاون پژوهشی کتابخانه ملی ایران نیز در این نشست درباره تحول کتابخانه دیحیتال گفت: سه پروژه هوش مصنوعی که با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان و کتابخانه ملی به نتیجه رسیده و بخشی از این پروژه‌ها درحال پیاده‌سازی بر روی سامانه‌های کتابخانه ملی است.
     
وی درباره اسکن و دیجیتال‌سازی منابع کتابخانه ملی گفت: براساس آمار در یک‌سال گذشته، ۹ هزار و ۱۹٠ پرونده  درخواستی برای دیجتال‌سازی وجود داشت. در مجموع 15 هزار و ۱٠۶ پرونده براساس اولویت‌ها از سوی سازمان اسناد و کتابخانه ملی خدمت دیحیتال‌سازی در بخش‌های مختلف دیجیتال‌سازی معاونت پژوهش کتابخانه ملی انجام شده است.

صدر با اشاره به خرید هفت دستگاه در بخش تجهیزات دیجیتال‌سازی کتابخانه ملی گفت: با توجه به افزایش تجهیزات دیجیتال‌سازی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سه منیع اعلامیه‌ها کارت‌های تبریک و رزومه‌ها وارد حوزه دیجیتال‌سازی شدند.

وی با اشاره به لوح‌های فشرده موجود در سازمان اسناد و کنابخانه ملی گفت: از 517 لوح فشرده از منابع نسخ خطی که خارج از سازمان اسناد گرداوری کردیم؛ 487 لوح فشرده سال گذشته بازبینی شده است و این فایل‌ها  اکنون در حال سامان‌دهی هستند. 

صدر درباره آمار انتشار کتاب در انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: سازمان انتشارات کتابخاته ملی ایران در طول یک‌سال گذشته 910 جلد کتاب چاپ اول را منتشر کرده است.


اهدای 20 مجموعه سند به معاونت اسناد کتابخانه ملی
ناصری در ادامه این نشست با بیان اینکه سال گذشته شاهد یک انگیزه مجدد و رشد در فعالیت‌های حوزه اسنادی دستگاه‌های اداری کشور بودیم، عنوان کرد: مخازن معاونت اسناد ملی دارای یک میلیون و ۱۲ هزار و ۴۵۹ پرونده است که سال گذشته بیش از یک میلیارد برگ از اسناد راکد دستگاه‌ها تعیین تکلیف شد و ۲۵ میلیون و ۴۴۳ هزار و ۱۷ برگ اسناد دارای ارزش به سازمان اسناد متصل شد.

وی افزود: یکی از اتفاقات خوب اخیر در حوزه مدیریت اسناد این است که با اجرای دقیق قانون، ۵۱ هزار و ۸۴۸ متر مربع فضای اداری حاصل از اسناد برای دستگاه‌های اداری آزاد شده است.

سرپرست معاونت اسناد کتابخانه ملی گفت: این سازمان 6 هزار و ۱۳۶ ساعت آموزش برای کارکنان بایگانی‌ها و مسئولان اسناد دستگاه‌های مختلف کشور برگزار کرده است.20 مجموعه سند به معاونت اسناد کتابخانه ملی اهدا شده و ۶۴ مجموعه شامل ۷۲۹ ردیف سند هم  برای این مجموعه خریداری شده است.

 والی‌نژاد معاون منابع مالی وتوسعه کتابخانه ملی ایران  نیز در بخش دیگری از این نشست گفت: بودجه سازمان اسناد و کتابخانه ملی از رشد نسبتاً خوبی برخوردار بوده و حدود ۸۷ درصد رشد داشته است بر این اساس، خریداری تجهیزات را در دستور کار قرار دادیم.

وی افزود: خرید ۱۸۵ دستگاه دوربین، خرید 140 دستگاه کامپیوتر به مبلغ 4 میلیارد و 900 میلیارد تومان، تجهیز و نوسازی دوربین‌ها، سیستم‌های آی تی، موکت، مبلمان صندلی و میز ازجمله فعالیت‌‌هایی بود با افزایش بودجه در دستور کار قرار دادیم و در این زمینه ۶ میلیارد تومان هزینه کردیم.

والی‌نژاد اظهار کرد: سال‌ها بود که دوربین‌های اطراف بلوار کتابخانه ملی آنالوگ بود که با صرف هزنیه 5 میلیاردی آن‌ها را با دوربین‌های دیجیتال جایگزین کردیم.  

در تفهیم مفاهیم هوش مصنوعی پیشتاز هستیم
در ادامه نشست رئیس کتابخانه ملی در پاسخ به پرسش ایبنا، درباره ساختمان قدیمی 30 تیر کتابخانه ملی گفت: سال 1400، متوجه شدم، طبقه اول ساختمان 30 تیر را  برای موزه چاپ به کتابخانه مجلس و طبقه دوم را برای برپایی موزه علوم واگذار کرده بودند؛ با توجه به اینکه قرداد بهره‌برداری از ساختمان چند سالی بود تمام شده بود، هیچکدام از این دو نهاد ساختمان را تخلیه نکرده بودند.
 
وی افزود: همزمان، متوجه شدیم دراواخر دوره سابق، بهربرداری از ساختمان 30 تیرماه، به مدت 20 سال به یک دستگاه و نهاد دیگر داده شده بود؛ با توجه به اینکه ین واگذاری خلاف مقررات بود، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، بیش از هفت‌ماه تلاش کرد تا توانست قرارداد واگذاری قبلی را منتقی کند.
 
مختارپور در ادامه داد: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با دو نهاد ساکن در این ساختمان برای تخلیه مذاکره کرد و خوشبختانه توانستیم از مراجع قانونی، حکم قانونی بگیریم و البته دو نهاد نیز تمکین کردند اما با وجود پیگیری کتابخانه ملی، هنوز این دونهاد ساختمان را تخلیه نکردند.
 
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: ساختمان 30 تیر، هویت کتابخانه ملی است و باید محفوظ بماند و متناسب با شرایط کتابخانه ملی از این ساختمان استفاده می‌شود.
 
عصمت مومنی، معاون کتابخانه ملی ایران در پاسخ به خبرنگار ایبنا درباره به نتیجه رسیدن سه پروژه هوش مصنوعی، استفاده کاربردی از این فناوری نوین در حوزه خدمات کتابخانه ملی  که محوریت ایفلای امسال هلند نیز هم بود، گفت: درایفلای امسال هلند، بحث محوری استفاده از هوش مصنوعی بود و سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به‌عنوان تنها نماینده ایران در ایفلا حاضر شد و تنها یک نماینده دیگر نیز ازایران به صورت پوستری شرکت کرده بود و درباره هوش مصنوعی نشست‌های زیادی برگزار شد.
 
وی با اشاره به ضرورت انکارناپذیر ‌بودن استفاده از هوش مصنوعی در کتابخانه‌ها اظهار کرد: بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، اقدامات مهمی در بخش استفاده ازهوش مصنوعی در کتابخانه‌ها انجام دادند و جایگاه ایران در بخش کاربردی کردن هوش مصنوعی در کتابخانه‌ها  نسبت به کشورهای توسعه‌یافته نیاز به فعالیت بیشتری دارد اما در مقایسه با برخی از کشورهای آسیایی، ایران در بخش تفهیم مفاهیم هوش مصنوعی، جایگاه پیشتازی دارد اما در بخش کاربردی و شناسایی خدمات فنی این فناوری نوین، نیازمند حمایت و توسعه این فناوری هستیم.
 
صدر با اشاره به سه پروژه هوش مصنوعی که از سال گذشته با همکاری استارت‌آپ‌ها و کتابخانه‌ ملی در حال انجام است، گفت: این سه پروژه تقریبا در مراحل پایانی است و به اتمام رسیده است.
 
معاون پژوهش و منابع دیجیتال کتابخانه ملی  با اشاره به دو پروژه هوش مصنوعی که قراراست بر‌روی نرم‌افزار سامانه کتابخانه دیجیتال کتابخانه ملی پیاده‌سازی شود، گفت: این پروژه قابلیت جست‌ؤ جو در سامانه‌های دیجیتال کتابخانه ملی به‌ویژه در بخش نشریات و روزنامه‌هایی که برای  20 سال اخیر است را افزایش می‌دهد.

صدر افزود: در بخش تصاویر داخل نشریات نیز قرار است این پروژه هوش مصنوعی اعمال شود تا پژوهشگران بتوانند همراه با جست‌و‌جوی محتوای نشریات، تصاویر را نیز جست‌و‌جو کنند و سومین پروژه نیز قرار است در بخش فرداده‌‌های توصیفی، مقالات و پایان‌نامه‌ها و کتاب‌ها اعمال شود که این پروژه در مرحله کنترل کیفی قرار دارد و هنوز نهایی نشده است.
وی اظهار کرد: البته یک پروژه نیز شال گذشته تمام شده است که منتظریم با ارتقا نرم‌افزار کتابخانه سازمان این پروژه، روی سامانه نرم‌افزار سازمان پیاده‌سازی شود؛ این پروژه به رده بندی کتاب‌ها کمک می‌کند. در حوزه منابع معاونت کتابخانه‌ای برای سال آینده نیز در بحث هوش مصنوعی برای استفاده در بخش اسناد فعالیت‌های  طراحی شده که قرا است انجام شود.
 
در ادامه رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران توضیحاتی را درباره شیفت شب کتابخانه ملی، آبگرفتگی ساختمان اسناد در دوره قبلی و ساخت پارکینگ طبقاتی ارائه کرد.

مختارپور درباره برقراری مجدد شیفت شب و انتقاداتی که نسبت به توقف آن وجود دارد، گفت: مجموعه اعضای کتابخانه ملی که شامل کارشناسی ارشد به بالا و برخی از استثنائات است،‌ قریب به 250 هزار نفر است،‌ علاوه‌براین ظرفیت سالن‌های کتابخانه ملی نیز محدود است، سال‌های قبل شیفت شب وجود نداشت،‌ بلکه در سال‌های 92 و 93 نوبت شیفت شب از ساعت 9 و 30 تا 6 برقرار بود.

وی افزود: بررسی‌ها از شیفت شب کتابخانه ملی این است که اولاً تعداد اعضایی که از شیفت شب در هر شب استفاده می‌کنند؛ از 50 نفر، بیشتر نبوده است و اکثر وقت استفاده شده نیز تا همان 12 شب است،‌ دوماً از میان کسانی که از 12 شب تا 6 صبح از شیفت شب استفاده می‌کنند، بین 40 تا 60 درصد یا در نمازخانه و یا در پشت میز تالار مشغول استراحت هستند، با این شرایط،‌ و با توجه به امکانات، بودجه و انرژی باید هزینه می‌کردیم که چیزی حدود 50 نفر که از آن میان تنها 20 نفر آن‌ها استفاده فعال داشتند از شیفت شب بهره ببرند.

 مختارپور اظهار کرد: هزینه کردن برای حدود ۵۰ نفر با آن شرایط منصفانه نبود؛ علاوه‌براین در اساسنامه سازمان، ارائه این نوع خدمات جزو وظیفه نیست؛ بنابراین ساعت شیفت شب را تا ۲۴ حفظ و نوبت ۲۴ تا ۶ بامداد حذف شد تا هزینه‌ها کاسته شود.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی درباره امنیت پارکینگ اراضی عباس‌آباد گفت: این مساله، مختص پارکینگ کتابخانه ملی نیست و فضای مشترک با اراضی عباس‌آباد را شامل می‌شود، چون بیشتر اتفاقات هم در قسمت شرقی کتابخانه رخ داده که در حوزه کتابخانه ملی نبوده و مربوط به فضای عمومی است.

وی افزود: موضوع به دادگستری، نیروی انتظامی و اراضی عباس‌آباد هم اعلام شد با این حال با هزینه خودمان دوربین نصب کردیم اما راه حال اساسی احداث پارکینگ است.

مختارپور گفت: سال ۸۴ قراردادی با شهرداری تهران منعقد شده و احداث پارکینگ درضلع شمالی کتابخانه موضوع قرارداد بوده که تاکنون احداث این پروژه متوقف مانده که با پیگیری مجدد در‌ سال گذشته، موفق به طرح دوباره آن شدیم.
مختارپور در پاسخ به پرسش درباره سرنوشت اسناد آب‌گرفته در سازمان نیز گفت: طبق گزارش رئیس قبلی سازمان، ساختمان اسناد ملی در جایی قرار گرفته است که آب‌های زیرزمینی در آن قرار دارند، به دلیل بارندگی‌های شدید و اتفاقاتی که در بستر مترو در چند سال پیش رخ داد، مقداری از اسناد در طبقه زیرین، دچار آبگرفتگی شد. برخی از دستگاه‌های نظارتی معتقد بودند که اسناد مهم و دارای ارزش، آسیب‌دیده و برخی دیگر معتقد بودند که این اسناد آنچنان هم مهم نبوده است.

وی با اشاره به تعداد قابل توجهی از اسناد آسیب‌دیده  که همچنان بخش‌هایی از آن در کتابخانه نگهداری می‌شود‌، گفت: تمام مستندات موجود را جمع‌بندی کرده و در قالب گزارش مبسوط و مستند با تصاویر و آمار در اختیار دستگاه‌های نظارتی قرار داده‌ایم.

مختارپور افزود: در روزهای پایانی اسفند 1400 باران شدیدی بارید که با عبرت از حادثه گذشته، اقدامات پیشگیرانه‌ای را انجام دادیم،‌ اولاً همه مدیران با وجود تعطیلات نوروز سرکار بودند و با انجام لایه‌روبی‌ ووجود پمپ‌ها، حتی یک قطره آب به داخل ساختمان آرشیو نفوذ نکرد. مطمئن هستیم هر بارش دیگر، آسیبی آرشیو را تهدید نمی‌کند.