سرویس مدیریت کتاب خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، امیررضا اصنافی، عضو هیئت علمی گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی: اگر اهل هیجان و اهل حل مسئله با چاشنی بازی و سرگرمی باشید حتماً اتاق فرار را تجربه کرده‌اید. اتاق فرار یک پدیده‌ای نسبتاً جدید و یک بازی ماجراجویی فیزیکی است که در آن بازیکنان مجموعه‌ای از پازل‌ها و معماها را با استفاده از سرنخ‌ها، راهنمایی‌ها و استراتژی حل می‌کنند تا به اهداف دست یابند.  

در متون آمده است که این بازی گروهی و فکری که از سال ۲۰۰۷ برای اولین‌بار در جهان معرفی شده، به‌عنوان یکی از بازی‌های مهیج گروهی شناخته می‌شود که در بسیاری از کشورها و به خصوص ایران، به طور گسترده‌ای مورد استقبال قرار گرفته است. 

اتاق فرار انواع مختلفی ندارد و الزاماً براساس ترس و وحشت نیست. حل معما، سرگرمی و آموزش از دیگر انواع اتاق‌های فرار هستند که مخاطبان ویژه خود را دارند. اما آیا اتاق فرار صرفاً یک ابزار سرگرمی است و در شهر بازی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد؟ پاسخ منفی است. این بازی فکری می‌تواند رویکرد و ماهیت آموزشی هم داشته باشد و محدود به سنین نوجوانی نیست.

این ابزار آموزشی سبب می‌شود یادگیرندگان از حالت منفعل به شکل پویا در آیند و بتوانند فعالانه در فرایند یادگیری مشارکت داشته باشند. در  این بازی فکری، اعضای تیم با کارگروهی و حل معماهای داخل بازی، مسیر و راه داستانی بازی را طی کرده و در نهایت به هدف نهایی بازی خود دست پیدا می‌کنند. معمولا در اتاق­‌های فرار شرکت‌کنندگان در یک اتاق قفل شده قرار می­‌گیرند و برای فرار باید به صورت تیمی و در محدوده زمانی مشخص معمایی را حل کنند.

رویکرد حل معما و فکری آن می‌تواند نقش اساسی در یادگیری افراد داشته باشد. از طرفی باید بیان داشت که ارتقای سطح سواد ملی یکی از اهداف فرهنگی تمام کشورهای جهان است. واژه سواد، قدمتی بسیار طولانی داشته و از تکامل تدریجی برخوردار بوده است. سواد در برگیرنده مهارت­‌های مورد نیاز برای هر شخص است تا بتواند نقش مناسبی را در جامعه ایفا کند. ساده‌ترین حالت سواد، مشتمل بر توانمندی‌های کاربرد زبان است، بدین معنا که فرد باسواد، قادر به خواندن، نوشتن و درک زبان بومی خود باشد. اما امروزه، با توجه به تغییرات و تحولات عصر حاضر، حجم وسیع اطلاعات و گستردگی، پراکندگی و تولید غیرقابل تصور دانش در حوزه‌های مختلف علم، هر فرد نیازمند فراگیری مهارت‌ها و توانمندی‌هایی فراتر از سواد سنتی است تا وی را در همگامی با این تغییرات و تحولات و به ویژه در بهره‌گیری از اطلاعات، یاری رساند.

بنابراین باید بیان داشت که ضرورت آموزش سواد اطلاعاتی به‌عنوان رویکرد جدید در آموزش اعضای یک خانواده آشکار است. سواد اطلاعاتی سازمانی مهارت‌هایی را در بر می‌گیرد که اعضای یک خانواده برای انجام کارهای روزمره و وظایف خود به آن نیاز دارند تا بتوانند به صورت آگاهانه در جامعه زندگی کنند به ویژه بتوانند از معرض آسیب‌ها و تهدیدهای فضای مجازی در امان بمانند.  کتابخانه‌های عمومی قابلیت بسیار ارزنده و بزرگی دارند که اتاق‌های فرار در آن اجرا شود.

ایجاد اتاق فرار در کتابخانه‌های به 2 صورت حضوری و مجازی می‌تواند اجرا شود. در شکل حضوری می‌تواند یک بخشی از فضای کتابخانه به منزله فضای اتاق فرار آموزشی برای آموزش مهارت‌های سواد رسانه‌ای و سواد اطلاعاتی در نظر گرفته شود. در شکل مجازی؛ با استفاده از عینک‌ها و هدست‌های واقعیت افزوده، می‌توان مهارت‌های سواد اطلاعاتی و رسانه‌ای را به اعضای خانواده آموزش داد.

درهر حال در تعداد زیادی از کتابخانه‌های عمومی دنیا، اتاق فرار به عنوان یک ابزار آموزشی اجرا می‌شود و حتی برخی کتابخانه‌ها فهرستی از اتاق‌های فرار آنلاین آموزشی را تهیه کرد‌ه‌اند و در اختیار کاربران خود از طریق وب سایت کتابخانه قرار می‌دهند. کتابداران و متخصصان فناوری آموزشی می‌توانند به صورت تیمی، در اجرای این ایده مشارکت کنند و در ارتقای فرهنگ سواداطلاعاتی خانواده‌ها نقش‌آفرینی کنند.

ایجاد اتاق‌های فرار آموزشی در کتابخانه‌ها می‌تواند مزایای مختلفی داشته باشد که عملی کردن نظریه اجتماعی بودن کتابخانه‌ها و نقش کتابدار اجتماعی مهم‌ترین آن است زیرا در این حالت بسیاری از خانواده‌ها جوانان مشتاقانه برای شرکت در اتاق‌های فرار به کتابخانه‌ها مراجعه می‌کنند.

آموزش مفاهیم مختلف از جمله سواد اطلاعاتی و مبانی فرهنگی و اخلاقی از طریق اتاق‌های فرار می‌تواند انتقال یابد و در نهایت کاربران، با قابلیت‌های دیگر کتابخانه‌ها آشنا می‌شوند. امید است شاهد اجرای اتاق‌های فرار آموزشی در کتابخانه‌های عمومی و حتی دانشگاهی کشورمان نیز باشیم.