در نشست بررسي هشتاد سال داستان كوتاه ايراني مطرح شد
حركت داستان كوتاه در هشتاد سال داستان كوتاه ايراني
«وقتي ريشه دواندن ادبيات در جان ايران آغاز شد، چند دهه به طول انجاميد تا اشتياقي براي تدوين منتخبات آن پيدا شود». اينها بخشي از گفتههاي حسن ميرعابديني در نشست نقد هشتاد سال داستان كوتاه ايراني است كه پنجشنبه(29مرداد)در خانه هنرمندان برگزار شد.
وي افزود: سعيد نفيسي در سال 1330 براي اولين بار اين كار را انجام داد و پس از او نيز فريدون كار، آنتولوژي ديگري با نام «شعلههاي جاويد» منتشر كرد. نفيسي در گلچينش بيشتر به نثر و سبك توجه داشته؛ ولي كار، به سازماندهي عناصر داستان نيز توجه كرده و براي اولين بار به عناصر داستان اقبال نشان ميدهد.
عليپور گسكرلي نيز در ادامه با توضيحاتي درباره تفكر داستان كوتاهنويسي در ايران گفت: ذهنيت ايراني به كوتاهنويسي تمايل دارد. داستان كوتاه، فرمي است كه بيشتر در ايران به بار مينشيند و ذهن شتابزده ايراني كه هميشه وقت را تنگ ميبيند، با آن سازگارتر است. از طرفي نويسندهاي هم كه غالبا در معرض بحرانهاي سياسي، اجتماعي است، اين گونه مينويسد.
اين داستاننويس همچنين با اشاره به نحوه كار حرفهاي ميرعابديني در تاليف كتاب «هشتاد سال داستان كوتاه ايراني» گفت: آقاي ميرعابديني با ارايه خدماتي چون معرفي و تحليل نحلهها و جريانهاي مختلف ادبي از طريق داستان كوتاه و نقد و بررسي آنها، از اعتبار ادبي برخوردارند و انتخابهاي اغناكننده ايشان، جا را براي مناقشه به حداقل ميرساند.
عليپور همچنين با اشاراتي به آنتولوژيهاي سالهاي گذشته اضافه كرد: كتاب «شكوفايي داستان كوتاه در دهه نخستين انقلاب»، به همت صفدر تقيزاده نيز از آنتولوژيهاي قابل توجه است. او در اين كتاب داستانها را به بخشهاي متفاوتي تقسيم كرده. آنتولوژي تقيزاده ساده است و تحليلي نيست. «داستانهاي محبوب من»، از علياشرف درويشيان نيز آنتولوژي ديگري است كه سير داستان كوتاه را در 70سال گذشته نشان ميدهد.
اين منتقد در ادامه به بيان ويژگيهاي كتاب «هشتاد سال داستان كوتاه ايراني» پرداخت و اينگونه توضيح داد: گلچين آقاي ميرعابديني، گلچيني داراي نمونههاي معيار و مانند كتابخانه منظمي است كه معرف هر داستان، زمان و ويژگيهاي آن است. اين كتاب دربرگيرنده 61 داستان از 61 نويسنده است كه بعد از هر داستان در يادداشتي، نكات برجسته و كليد واژههاي درك آن آمده. ميتوان گفت وجود اين كتاب در كتابخانه ادبيات داستاني ما يك ضرورت بود و به نوعي مكمل صد سال داستاننويسي آقاي ميرعابديني محسوب ميشود.
وي كه به وجوه ديگري از اين كتاب اشاره كرد، افزود: در اين كتاب نمونههاي شاخص داستانهاي كوتاه از آغاز تا امروز چيده شدهاند. وجود تحليلها در پايان هر داستان و در نهايت ايجاز و اشاره به كليدواژهها نيز نمايانگر يك كار حرفهاي و منحصربهفرد در اين زمينه است.
اين نويسنده نحوه سرآغاز اين كتاب را نوعي آشناييزدايي خواند و گفت: اين كتاب با هدايت آغاز ميشود و طلايهدار داستاننويسي در آن، هدايت است؛ چرا كه مولف، جمالزاده را پايان داستاننويسي عصر مشروطه ميداند. يكي ديگر از وجوه آشناييزدايي كتاب، رويكرد غيرجنسيتي در انتخاب داستانهاست و فراواني داستانها درباره زنان، نسبت به آنتولوژيهاي ديگر، از ديگر ابعاد آشناييزدايي آن به شمار ميرود.
عليپور اضافه كرد: وجود ميانپردههاي موجز و فشرده به فهم اين كتاب كمك فراواني كرده؛ اين در حالي است كه آنچه ما فكر ميكنيم بايد در مقدمه بيايد، در ميانپرده آمده و به همين جهت اين ميان پردهها كاربردیتر عمل ميكنند.
وي خاطرنشان كرد: در جلد اول نويسندگان پيش از دهه 60 هستند و در جلد دوم 31 داستان از نويسندگان دهه 60 و 70 آمده كه تعدادي از داستانها به نويسندگان مهاجر اختصاص دارد و توجه به زبان و ويژگيهاي تكنيكي در جلد دوم، نسبت به جلد اول خيلي بيشتر است.
مجموعه «هشتاد سال داستان كوتاه ايراني»، دربرگيرنده 60 داستان از 60 نويسنده برجسته ايراني است و خواننده با مطالعه اين كتاب با سير تطور داستان كوتاه معاصر آشنا ميشود.
صادق چوبک، صادق هدايت، جلال آلاحمد، م. بهآذین، سیمین دانشور، بهرام صادقی، منوچهر صفا، نسیم خاکسار، محمد محمدعلی و بزرگ علوي از جمله نویسندگانی هستند که داستانهایي از آنان در اين مجموعه آمده است.
اين كتاب به انتخاب حسن ميرعابديني در سال 84 توسط انتشارات «کتاب خورشيد» به چاپ رسيد.
نظر شما