به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در همدان، مهرماه که می‌آید برای همدانی‌ها خاطره‌ای تلخ با پایانی شیرین تداعی می‌شود، روزی که در تاریخ ذخیره و ماندگار و خون بسیاری از شهدا پای آن امضا شده است.
بدون تردید ۳۰ مهرماه ۱۳۵۷ یکی از روزهای ماندگار در تاریخ معاصر ایران است، ۴۰ روز از جمعه سیاه و حادثه ۱۷ شهریورماه گذشته و ۳ ماه و ۲۲ روز تا پیروزی انقلاب باقی مانده است که همدانی‌ها جرقه انقلاب را طور دیگری روشن می‌کنند.
در این شرایط انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) تنها خواهان چند رویداد است تا به نتیجه برسد. همین زمان است که رویدادی که به گفته محققان و پژوهشگران تاریخ انقلاب باعث تسریع در پیروزی انقلاب اسلامی شد و حتی آن را پایه و اساس ۱۳ آبان ماه در تهران و شهادت دانش‌آموزان در چمن دانشگاه تهران می‌دانند، به وقوع پیوست.
۳۰ مهر ۱۳۵۷ دانش‌آموزان دبیرستان‌های پسرانه رضاشاه (شریعتی)، پهلوی (امام خمینی ره) و ابن‌سینا تظاهراتی گسترده برپا کردند که روزنامه آیندگان درباره این تظاهرات نوشت: «همدان دیروز (۳۰ مهر) روز پرآشوبی را گذراند و تظاهرات خشونت بار دانش‌آموزان دبیرستان‌های این شهر به سرعت گسترش یافت و با تیراندازی ماموران سه نفر شهید و بیش از ۲۰ نفر مجروح شدند، در پی تظاهراتی که در دبیرستان دخترانه پروین اعتصامی به عنوان اعتراض به آتش زدن کتابخانه مسجد جامع کرمان برپا شده بود، برخوردی میان ماموران انتظامی و تظاهرکنندگان درگرفت که به خیابان‌های شهر کشیده شد.
به دنبال آن دانش‌آموزان دبیرستان‌های پسرانه پهلوی و ابن‌سینا در خیابان خواجه نصیرالدین اجتماع کردند و علیه رژیم شعارهایی سر دادند و سپس به سوی میدان مرکزی شهر (امام خمینی فعلی و پهلوی سابق) سرازیر شدند و در مسیر حرکت خود سینماها و چند بانک را به آتش کشیدند.
در خیابان شورین (شهدای فعلی) تعداد زیادی از مردم به تظاهرکنندگان پیوستند و به گفته شاهدان عینی شمار آنها به ۱۰ تا ۱۵ هزار نفر رسید، در این هنگام افراد انتظامی که در پشت بام هتل کاخ و بانک ملی موضع گرفته بودند، آتش گشودند و آنها را متفرق کردند. در این درگیری خونین سه کشته و بیش از ۲۰ نفر مجروح شدند.
در همین راستا ابوالفتح مومن پس از سال‌ها پرده از این روز تاریخی برداشت و واقعه ۳۰ مهر را در کتابی با عنوان «خیزش دانش‌آموزی» منتشر کرد.
این کتاب که توسط انتشارات سفیر اردهال منتشر شده است به واکاوی قیام موثر و انقلابی دانش‌آموزان همدان علیه رژیم پهلوی در ۳۰ مهر ۱۳۵۷ می‌پردازد.
کتاب «خیزش دانش‌آموزی» در پنج فصل تالیف شده که فصل اول و دوم کتاب به سابقه تاریخی جنبش‌های دانش‌آموزی از انقلاب مشروطه تا پهلوی دوم پرداخته و سه فصل این کتاب از وقایع ۳۰ مهر به صورت ریز و دقیق یاد کرده است.
طبق گفته نویسنده، این کتاب با تکیه بر اسناد داده‌های تاریخ شفاهی، روزنامه‌ها، اسناد پزشکی و… نگاشته شده و مصاحبه با پزشکان، معالجان و دانش‌آموزان آن زمان و با خانواده جانبازان و شهدا نیز انجام شده است.
این کتاب در ۳۴۰ صفحه با ضمائمی شامل اسناد، تصاویر، روزنامه‌ها و پرونده پزشکی جانبازان و شهدا منتشر شده است و می‌توان آن را یکی از بهترین منابع در حوزه ۳۰ مهر دانست که می‌تواند مورد استفاده دانش‌آموزان، دانشجویان، ادارات و فرهنگیان به طور اخص قرار گیرد زیرا به نوعی تاریخ فرهنگی، اجتماعی و سیاسی همدان به شمار می‌رود.
نویسنده نخستین عامل را حادثه جمعه خونین ۱۷ شهریور تهران می‌داند که خیلی از همدانی‌های حاضر در میدان ژاله (شهدا فعلی) این اخبار و اطلاعات را به همدان مخابره کردند و باعث تحرک و واکنش مردم به ویژه دانش‌آموزان و دانشجویان به این مسأله می‌شوند.
واقعه ۳۰ مهر تا سال‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی مورد غفلت واقع شد، تا زمانی که محققانی چون مؤمن به بررسی ماجرا و بازخوانی آن پرداختند.
خوشبختانه در سال‌های گذشته به این حادثه بزرگ تاریخی و اثرگذار بیشتر توجه شده و ارزش‌های آن بیشتر نمایان شده است.
نظر شما