به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مهدی قنواتی، مدرس ویرایش و ویراستار، در برنامه گفت‌وگوی اختصاصی «تجربه زیسته یک ویراستار» شبکه اینترنتی کتاب تجربه‌های خود به‌عنوان یک ویراستار را برای مخاطبان روایت کرد.

مهدی قنواتی در این گفت‌وگو که شامگاه گذشته، ۱۶ دی انجام شد، در تعریف ویراستار گفت: من ویراستاری را بسیار کلان می بینم، چیزی شبیه به آنچه که در اروپا و آمریکا مطرح است. ویراستار اساساً باید سیاست‌گذار یک موسسه انتشاراتی باشد؛ فردی که حوزه نشر و تولید محتوا را بشناسد و در یکی دو حوزه تخصص داشته باشد. ویراستار باید برای موسسه انتشاراتی تعیین کند چه کتاب و چه محتوایی در چه بازه زمانی باید تولید شود، یعنی آنچه که در موسسه انتشاراتی اتفاق می‌افتد باید زیر نظر ویراستار باشد که متاسفانه این مهم را در ایران مشاهده نمی‌کنیم یا کمتر اتفاق می‌افتد.

وی همچنین گفت: ویراستار فردی است که تلاش می‌کند متن را بفهمد و جنبه‌های مختلف زبانی و شکلی و شاخه های زبان فارسی را بهتر بشناسد. هر کدام از شاخه های ویرایشی تخصص و دانش زبانی خاص خود را احتیاج دارد و نمی‌توانیم توقع داشته باشیم یک ویراستار همه انواع ویرایش را انجام دهد.

این ویراستار با تأکید بر اهمیت مطالعه افزود: یکی از نکاتی که من همیشه روی آن تاکید می‌کنم این است که حتی گذاشتن یک نقطه در حوزه ویرایش سلیقه‌ای نیست؛ حتی آن چیزی که سبک و بلاغت معنی می‌کنیم. ویراستار باید اهل مطالعه باشد به ویژه مطالعه در حوزه تخصصی خودشچراکه اگر مطالعه نداشته باشد کاری که باید انجام دهد را درست انجام نخواهد داد. اگر ویراستار متن زیاد خوانده باشد منابع متعدد و خوب از بد را تشخیص می‌دهد و می‌داند کدام منبع علمی و دقیق‌تر است و از چه منابعی استفاده کند؟ اگر درست جست‌وجو کنیم و منابع معتبر را موردتوجه قرار دهیم بسیاری از چیزهایی که به اسم سلیقه استفاده می شود اشتباه است. به طور مثال ویرگول نشانه مکث نیست ویرگول واحد نحوی است اما همین غلط جا افتاده است. حال اگر فرض کنیم نظر من این است که ویرگول نشانه مکث نیست و استاد دیگری خلاف این را فکر می‌کند یا با تحقیق به آن رسیده است باید مطرح کند چرا که این تضارب آرا باید وجود داشته باشد تا باعث رشد شود و هیچکس برای خود تقدس علمی قائل نشود.

قنواتی با اشاره به اینکه یکی از دلایل تشکیل انجمن صنفی ویراستاران کاستی‌هایی در برخورد با ویراستاری بوده، گفت: از سال ۸۶ تا ۹۰ شاگرد رضا منصوری بودم. او بسیار به انجمن‌های علمی اعتقاد داشت. علاوه بر انجمن‌های علمی انجمن‌های صنفی داریم که وزارت کار مجوز آنها را صادر می‌کند. انجمن ویراستاران جزو اولین انجمن‌های قشر فرهنگی بوده است.

وی تاکید کرد: مشکلات ویراستاری به‌سرعت حل نمی‌شود و به گفته عبدالحسین آذرنگ سال ها باید در حوزه زبان فارسی تلاش کنیم و خاک خوری داشته باشیم تا به مرحله ویراستاری درست برسیم. من زمانی که روی ویراستاری کار می‌کنم همه تمرکزم روی زبان فارسی است.

این ویراستار در خصوص فعالیت‌های انجمن گفت: ما در انجمن ویراستاران در حوزه‌های گویندگی، اجرا، ترجمه و به طور کلی هرچه که به موضوع زبان مرتبط باشد ورود کردیم. به طور مثال سال گذشته کارگاه تخصصی ترجمه و ویرایش ترجمه از فرانسوی به فارسی را برگزار کردیم. دوره ویرایش متون کودک و نوجوان را نیز راه‌اندازی کردیم که این حوزه بسیار مهم است ولی متاسفانه آن طور که باید به آن توجه نمی‌شود. حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر عضو داریم که از خارج از کشور هم عضو انجمن هستند. تلاشمان در انجمن این است که ۱۱ بهمن ماه که سالروز تولد استاد سمیعی گیلانی است را به عنوان روز ویراستار معرفی کنیم.

وی توضیح داد: ویرایش و ویراستاری حرفه جدیدی است و تقریباً از اواخر دهه ۱۳۲۰ به بعد این حرفه به شکلی که امروز مطرح است ایجاد شد. اولین نمونه‌های ویرایش را در سال ۱۳۲۷ در متن های ابوالحسن نجفی پیدا کردیم. واژه «ویراستار» از اواخر دهه ۵۰ متداول شد و قبل از آن به ویراستاران ادیتور گفته می‌شد. حرفه ویرایش و ویراستاری بعد از انقلاب پا گرفت و طلایه‌دار آن مرکز نشر دانشگاهی بود. هنوز هم قاعده‌ای برای وجود ویراستار و درج اسم او نداریم. جلسه‌ای با کتابخانه ملی برای درج نام ویراستار در فیپا برگزار شده که امیدواریم به‌زودی محقق شود. با جهاد دانشگاهی ارتباط و همکاری خوبی داشته‌ایم و در صدد هستیم این کارها توسعه پیدا کند. گردش مالی در صنعت نشر پایین است و ناشر تلاش می‌کند هزینه را پایین بیاورد و متاسفانه اولین کار، حذف ویراستار است.

این مدرس ویرایش درخصوص تاثیرگذاری در عامه مردم تصریح کرد: باید توجه‌مان به کانال هایی که مردم با متن در ارتباط هستند باشد؛ کانال‌هایی مانند خبرگزاری‌ها، روزنامه‌ها، حتی آزمون‌هایی مانند کنکور سراسری و وقتی اساس‌نامه انجمن را می‌نوشتیم بی‌نهایت وظایف را گسترده فرض کردیم. انجمن نوپاست و تا شناخته شود زمان لازم است. با یکی از مهم‌ترین نهادهای کشور در حال مذاکره هستیم تا برای تمام کارکنانش در سطح کشور کتابچه آموزش زبان فارسی بنویسیم. همچنین تصمیم گرفتیم نشست‌های رایگان برای دانش‌افزایی اعضای انجمن برگزار کنیم تا با مسائل زبانی آشنا شوند.

مهدی قنواتی در پایان به عنوان مثال چند نمونه از درست‌نویسی‌ها را بیان کرد. به‌عنوان مثال در مکاتبات اداری از کلمه بدین وسیله زیاد استفاده می‌کنند که این کلمه حشو است.