به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست بررسی کتاب «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» از سلسله نشست‌های «صدکتاب ماندگار قرن» با حضور حجت‌الاسلام نجف لک‌زایی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و حجت‌الاسلام محمدرضا فلاح شیروانی، استاد حوزه و دانشگاه در کتابخانه ملی ایران برگزار شد. کتاب «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» سلسله جلسات استاد سیدعلی حسینی خامنه‌ای در رمضان ۱۳۵۳ شمسی در مسجد امام حسن مجتبی (مشهد مقدس) است که به گفته حاضران در نشست می‌توان آن را به عنوان یک مانیفست برای حرکت‌های فکری، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مقام معظم رهبری قلمداد کرد.
کتاب زبان سیاسی اسلام را در چارچوب اسلامی به کار می‌اندازد نه مدرن
در ابتدای این نشست لک‌زایی ضمن تبریک دهه فجر بیان کرد: کتاب «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» مجموعه ۲۸ سخنرانی است که در ماه رمضان ۱۳۵۳ از سوی مقام معظم رهبری پس از نماز ظهر و عصر در جمعی مردمی ارائه شد. اگر بخواهیم با رویکرد پژوهشی نگاه کنیم می‌توانیم این اثر را در ردیف پژوهش‌های گفتاری قرار دهیم.
او ادامه داد: این کتاب نتایج تحقیقات مقام معظم رهبری برای ارائه اسلام به عنوان یک مکتب منسجم است. هدف سلسله جلسات مقام معظم رهبری ارائه اسلام به مثابه مکتبی است که راهنمای عمل باشد، مخصوصاً راهنمای عمل کسانی که می‌خواستند با بهره‌گیری از اصلی‌ترین سند اسلام یعنی قرآن و بهره‌گیری از روایات و سنت و سیره معصومین به جریان انقلاب کمک کنند. بحث نظریه دولت اسلامی در این کتاب را در جلساتی ارائه کردم و پرسش‌های اصلی مطرح‌شده را از این کتاب پاسخ گرفتم.
لک‌زایی بیان کرد: در پژوهشی که من داشتم، این کتاب را از ۲۴ منظر مورد بررسی قرار دادم. کتاب، عمق قابل توجهی دارد و با توجه به نوع پرسش‌ها، کتاب این پرسش‌ها را پاسخ می‌دهد. این کتاب را باید چندرشته‌ای تلقی کنیم. اگر کسی دنبال تدبر و تفسیر و جامعه‌شناسی سیاسی در قرآن است، که روابط را از منظر قرآن مورد مطالعه قرار بدهد، می‌تواند این اثر را مطالعه کند؛ اگر کسی دنبال کشف رویکرد تربیتی و تاریخی قرآن کریم است یا به دنبال کشف رویکرد راهبردی قرآن و اسلام یا رویکرد آسیب‌شناسی تبلیغ دینی و منبر است نیز می‌تواند این اثر را مطالعه کند.
او گفت: مقام معظم رهبری در سخنرانی‌ها به آنها که می‌گفتند جای برخی بحث‌ها روی منبر نیست، واکنش نشان می‌داد. آنها می‌گفتند نباید سخنرانان مباحث و تحقیقاتشان را روی منبر ارائه دهند. ایشان نیز می‌گفتند چرا اینطور نگاه نمی‌کنید که در منبر نباید مباحثی ارائه شود که حاصل تحقیق و پژوهش نیست. در این سخنرانی‌ها مباحث مربوط به رویکرد قرآنی و اقتصادی و امنیتی و مبارزه و علم مبارزه و مدیریت مطرح شده است. در این کتاب هدف ارائه‌دهنده این نبوده که یک رشته خاص را دنبال کند؛ بلکه ارائه‌دهنده، مسئله‌محور بوده است.
لک‌زایی اضافه کرد: مقام معظم رهبری این موضوع را مطرح می‌کردند که آیا اسلام را هم می‌توانیم مثل مارکسیسم به صورت یک مکتب ارائه دهیم؟ که در آن، آراء نظری و افعال جوانبی و جوارحی مشخص باشد؟ ایشان این کار را انجام دادند. برنارد لوئیس در کتاب «زبان سیاسی اسلام» می‌گوید این زبان توسط مدرنیته در هم کوبیده شده و مسلمانان برای بیان افکار سیاسی ناگزیرند از ادبیات مدرنیته استفاده کنند و تا زمانی که اینچنین است نمی‌توانند اندیشه سیاسی اسلام را به شکل اصیل ارائه کنند. کار مهم این کتاب این است که زبان سیاسی اسلام را نه درچارچوب مفاهیم مدرن، بلکه در چارچوب واژه‌های اصیل اسلامی به کار می‌برد.
غرب توقف کرده چون عقلانیتش متوقف شده است
فلاح‌شیروانی دیگر سخنران این نشست بیان کرد: ایران اسلامی تصمیمات بزرگی گرفته و کارهای بزرگی باید برایش انجام داد. نکته‌ای که می‌خواهم به آن اشاره کنم زمینه صدور این اثر است. اینکه در چه زمینه‌ای این اثر به عنوان یک پدیده اجتماعی خلق شده است. مقام معظم رهبری یک تحلیلی دارند درباره تمدن غربی؛ ایشان می‌گویند درباره عقلانیت تمدن غرب دو نکته اتفاق افتاده است. نکته اول این است که در دوران ما این عقلانیت، مادی و غلط است و اندیشه اسلامی با این عقلانیت درگیر است و آن را بی‌مهری به حقیقت تابناک خداوند و محدود به ماده می‌داند.
او اضافه کرد: این عقلانیت مدرن به انسان بی‌مهر است و علی‌رغم انسان‌گرایی به تحقیر انسان، بی‌وزن کردن و بی‌عمق کردن انسان می‌پردازد که نشان می‌دهد این عقلانیت اساساً غلط است. نکته دیگر اینکه این عقلانیت دچار رکود شده است. مقام معظم رهبری می‌گویند آن مکتبی که پشت این تمدن بوده زمین خورده است. ایشان تحلیل‌پایه و با کادر بزرگ افق تمدنی نگاه کرده‌اند که یک تمدن توقف کرده چون عقلانیتش توقف کرده است.
ایرانِ مهدِ حکمت به عقلانیت قدسی گرایش دارد
فلاح‌شیروانی گفت: مردم مسلمان ایران یک انتخاب بزرگ کردند و چند سده از آن می‌گذرد؛ انتخابی ایرانی؛ که آن، انتخاب مکتب توحیدی انسان‌گرای اسلام است. کما اینکه انتخاب تشیع هم به سیاق عقل‌ورزی‌های هویت ایرانی صورت گرفته است. ایرانی که مهد حکمت است به شدت به عقلانیت قدسی گرایش دارد.
او ادامه داد: مردم ایران یک انتخاب بزرگ و عمیق دارند؛ مردم ایران از انتخاب اسلام و تشیع برنخواهند گشت. مسئله نوشته شدن کتاب «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» مصادف شد با جریان غرب‌زدگی و تحمیل هویت بیگانه به ایرانیان؛ هرچند انقلاب ۵۷ نشان داد که مردم این را پس زدند. می‌شد خیز اسلامی مردم ایران را مشاهده کرد که برای طرد ظلم و رویاگرایی و تحقیر و طرد انواع کاستن از ثروت و بی‌دینی شکل گرفته است. سال‌هاست مردم به خاطر این انتخاب عمیق، دارند به این طرد می‌پردازند.
آیت‌الله خامنه‌ای یک اسلام با طراوت را ارائه کرده است
فلاح‌شیروانی اضافه کرد: تمام این‌ها برای متفکری معطوف به عینیت، همچون مقام معظم رهبری زمینه‌ای را فراهم کرد. ایشان در این زمینه، این اثر را خلق می‌کنند. ایشان این صحبت‌ها را در معرض ذهن عمومی مطرح می‌کند و منعی احساس نمی‌کنند و این موضوع جای مطالعه دارد. یعنی کسانی که آنجا نشستند مردم عمومی هستند. آرام آرام غلظت دانشجوها و جوان‌ها زیاد می‌شود. ایشان یک اسلام با طراوت ارائه کردند که طعم راهبردی دارد و سوگیری راهبردی داشته است و همین نیز جزو جذابیت مطالعه آثار حضرت آقا است؛ برخی از اندیشمندان این ویژگی را ندارند.
رهبری در فردی‌ترین شئون اسلام، ملاحظه اجتماع را گنجانده است
او گفت: این زمینه صدور، یک عطش اصلی را رقم زد که این عطش را حضرت آقا شناخته است. هر کسی نمی‌تواند این را درک کند که این جامعۀ مستعد تحول، یک عطش عصری دارد؛ آن هم اینکه حرف اسلام را می‌زند. دغدغه طرح اسلام به عنوان یک نظام فکری نیز یکی از دغدغه‌های ایشان بود. ایشان حرف منسجم زدند. طرح اسلام به عنوان یک مکتب اجتماعی نیز از دیگر دغدغه‌های ایشان بود. ایشان می‌گویند ما نیز شبیه به همه مکاتب، حرف داریم. ایشان در این اثر، در فردی‌ترین شئون اسلام، ملاحظه اجتماع را گنجانده است.
نظر شما