به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ میخاییل باختین، منتقد ادبی و فیلسوف قرن بیستم، با ایده‌هایی که در کتاب «مسائل بوطیقای داستایفسکی» طرح می‌کند راهی برای فهم بهتر اندیشه و آثار داستایفسکی و رمان روسی قرن نوزدهم می‌گشاید که این ایده‌ها به آثار داستایفسکی محدود نمی‌ماند، بلکه او بر آن است در این کتاب به سؤال‌هایی مهم درباب فرم هنری، بازنمایی واقعیت، شکل‌گیری شخصیت، سیر تاریخی شکل‌گیری رمان و جایگاه آن به‌عنوان فرمی هنری پاسخ دهد، فرمی که از نظر او سایر انواع ادبی، و حتی دیگر اشکال هنری را دگرگون کرده است.
از منظر باختین که خمیره زبان بشر را گفت‌وگو می‌داند، رمان بهترین شکل نوشتار برای عیان‌ساختن ماهیت گفت‌وگویی یا مکالمه‌ایِ زبان بوده است؛ اینکه آدم‌ها وقتی زبان به سخن می‌گشایند، حتی وقتی فکر یا احساس می‌کنند، پیشاپیش مملو از زبان‌های دیگر و در تعامل و ستیز با زبان‌های دیگرند.
از نظر باختین فرم ادبی ِپرشکوهی که می‌تواند انصاف را در مورد چندصدایی ذاتی رعایت کند، رمان است و اگر رمان را همان چیزی تصور نکنیم که فرمالیست‌ها از آن حرف می‌زنند، یعنی رمان را آن آثار موجود ندانیم که عموماً رمان نامیده می‌شوند، بلکه رمان را قابلیت و امکانی بالقوه در ادبیات بدانیم که تنها در رمان‌های معدودی محقق شده، کیفیتی که در سایر رمان‌ها به کل غایب است، می‌توانیم با کمی دقت بیشتر آغاز به مطالعە شرایط ضروری برای دستیابی به آن کیفیت مستعجل و مرموز کنیم.
در پی نوعی بازنمایی از زبان‌ها وصداهای انسانی در هر زمان یا مکان و در هر ژانری هستیم که به صدایی تحکم‌آمیز و منفرد تقلیل نیافته یا این صدا سرکوبش نکرده باشد؛ یعنی یک بازنمایی از کیفیت گفت‌وگویی گریزناپذیر زندگی انسان در بهترین شکل آن. فقط رمان، به‌واسطە تحقق توانایی‌های ذاتی نثر در بهترین شکلش، امکان رعایت انصاف در مورد صداهایی به غیر از صدای خودِ نویسنده را به دست می‌دهد و فقط رمان ما را به‌سوی این مهم راهبر می‌شود.
ایده‌ها و مفاهیم مهم و جذاب باختین، از جمله چندصدایی، پایان‌ناپذیری، کارناوال‌گرایی و گفتمان دوپاره همگی اول بار در این کتاب طرح شدند.
وی همان‌طور که تولستوی را در خلق فن نثر و بازنمایی زندگی روزمره تحسین می‌کند، داستایفسکی را به‌خاطر رودرروکردن شخصیت‌هایش با یکدیگر، در آستانه نقاط بغرنج زندگی‌شان، می‌ستاید؛ شخصیت‌هایی که به روال زندگی واقعی از منظر یکدیگر و در مواجهه با هم بازشناخته می‌شوند و رشد می‌کنند.
انتشارات بیدگل کتاب «مسائل بوطیقای داستایفسکی» نوشته میخاییل باختین ترجمه نصرالله مرادیانی را در ۵۸۴ صفحه و با قیمت ۴۶۵ هزار تومان عرضه کرده است.
نظر شما