سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): بهار نرم نرمک حضور سبز و مهربانش را در جوانه‌هایی که بر شاخه‌های عریان درختان روئیده است، به عابران خسته پایتخت نشان می‌دهد. درختان بوستان قیطریه اما هنوز میزبان سرمای زمستانند و بهار رخ ننموده است که بانوان فرهنگ‌دوست فرهنگسرای ملل در سیصد و پنجمین نشست کانون فرهنگ و زندگی، با جشنی نوروزی با عنوان «نوروز به مثابه کتاب» و با شوری نوروزی به همراه موسیقی و گل و شیرینی و سفره هفت‌سین به استقبال نوروز رفتند. نعمت‌الله فاضلی، انسان‌شناس و نویسنده سه‌شنبه ۱۵ اسفند ۱۴۰۲ در این مراسم گفت: راه سازنده پاسداشت نوروز یادگیری، گفت‌وگو و اندیشیدن است. از اینکه هنوز در جامعه ما دل‌ها برای نوروز می‌طپد و در مورد نوروز و کتاب سخن می‌گوییم، خدا را شکر می‌کنم.
وی افزود: به زودی کتاب جدیدم با عنوان «الفبای زندگی» به چاپ می‌رسد. خواندن و نوشتن به مثابه زیستن است. در کتاب الفبای زندگی سعی کردم در مورد اهمیت خواندن، نوشتن، سواد و سوادآموزی سخن بگویم. کسانی که فکر می‌کنند خواندن و نوشتن فقط یک عامل کوچک در ساخته شدن است باید به اهمیت خواندن و نوشتن توجه کنند.
وی در ادامه به کتاب‌هایی در اهمیت این موضوع اشاره و بیان کرد: «تحلیل توصیفی از جهان» کتابی است که نشر نی به تازگی ترجمه و به چاپ رسانیده است. دنیا از سال ۱۸۲۰ یعنی از زمانی که دنیای مدرن شروع به حرکت کرد، با کتاب و خواندن دگرگون شد. ماشین متحرک این دنیا چه بود؟ خیلی صمیمانه بگویم که موتور محرک جامعه سواد و سوادآموزی همگانی و خواندن و نوشتن بود. این‌گونه بود که انسان‌ها بسط و توسعه ذهن خویش را شروع کردند و بعد جدید خوانایی و نویسایی به همگان افزوده شد. اگر انسان‌ها خوانا و نویسا نمی‌شدند، رشدی در دنیا صورت نمی‌گرفت.
فاضلی به عنوان نمونه به کتاب «تاریخ کتابخوانی» اثر آلبرتو منگوئل اشاره کرد و گفت: به تازگی یکی از شاهکارهای بزرگ جهان «تاریخ کتابخوانی» از سوی نشر هرمس راهی بازار کتاب شده است. در این کتاب مانگوئل نشان می‌دهد که تمام تحولات اقتصادی، سیاسی، خانوادگی و فردی که بشر در طول قرون تجربه کرده، با خواندن عجین شده است. مانگوئل در این کتاب چون رمان‌نویس هم هست لذت خواندن را با عمق پژوهشی همراه کرده است. من آرزو می‌کنم که شما کتاب «تاریخ کتابخوانی» را بخوانید. اگر کسی می‌خواهد به جامعه ایران و بشریت خدمت کند به دیگران کمک کند تا کتاب بخوانند. کنش خواندن سیاسی‌ترین کنشی است که می‌توان تصور کرد.
وی افزود: امیدوارم این صحبت‌های من نوروز شما را نو کند. این سخنان من در کتاب کوچک «نوروز نوشت» نیز بیان شده است. کتاب کوچک «نوروز نوشت» حاصل تاملات من است. می‌توانید این کتاب را هدیه بدهید و با این هدیه کوچک به عزیزانتان، چراغ کوچکی را روشن کنید. عموماً گفتمان نوروز در ایران گفتمان تاریخی است. ریشه‌ها و اسطوره‌های نوروزی با هویت ایرانی پیوند خورده است. از گفتمان دوم نگاه به نوروز، نگاه از منظر ادبی است. کاری که شاعران و ادیبان انجام می‌دهند. گفتمان دیگر فولکلور و فرهنگ مردم است. گاهی هم به عنوان صنعت گردشگری به نوروز اشاره‌هایی می‌شود.
فاضلی افزود: گل‌ها نماد نوروز هستند. شیرینی‌ها نماد نوروزی هستند. لباس‌های نو نماد نوروز هستند. همه عالم نماد نوروزی است. برای انسان ایرانی که دین او دین نوروز است. با نوروز می‌اندیشد. با نوروز احساس می‌کند. با نوروز ارتباط برقرار می‌کند. جهان را درک می‌کند. برای این انسان نوروز چیزی فراتر از همه اینهاست. انسان ایرانی انسان نوروزانه است. فقط نوروز، انسان ایرانی را تعریف می‌کند. انسانی که طبیعت را پاس می‌دارد. اخلاق مراقبت، درونمایه نوروز است.
وی بیان کرد: اما این دین نوروزانه کتاب دارد. نوروز در هسته مرکزی فرهنگ شفایی ماست که بر زبان جاری و ساری می‌کنیم. نوروز برای انسان ایرانی کتاب است. نوروز کلمه است. درست مانند سایر نمادها جاری و ساری است. بر هستی، بر در و دیوار طبیعت، بر اندام‌ها حک شده است. در ایام نوروز خانه انسان ایرانی همانند خورشید می‌درخشد. اگر به تاریخ برگردیم، می‌بینیم نوروز از همه راه‌ها مسیر را طی کرده است. نوروز در طی چهار هزار سال مسیر را طی کرده است. آنچه نوروز را بیان می‌کند، فرهنگ شفایی، سنت و رسم و آئین و کتاب است.
نعمت‌الله فاضلی در ادامه گفت: ما اغلب هفت سین را جلوی چشم داریم اما قرآن، حافظ، خیام و شاهنامه هم جزو نوروز است. در نیشابور و برخی از شهرهای ایران اهمیت خیام برای سفره‌های ایرانی مثل نوروز است. در نقاطی دیگر شاهنامه و حافظ اهمیت بیشتری دارد. نوروزی که کتاب است. این حقیقت است که کلمه نوروز از همان آغاز کتاب بود. نوروز از دوران باستان و زرتشت با اوستا و گات‌ها، بعدها در نوشته‌های ساسانی، بعدتر در آثار ابوریحان بیرونی، نوروزنامه خیام، شاهنامه، حافظ می‌آید تا امروز به ما می‌رسد. نوروز در کتاب‌ها می‌وزد و گل می‌دهد. کتاب رسانه نوروز است. کتاب نوروز را برای ما تفسیر می‌کند و به آن معنا می‌دهد. کتاب نخ تسبیح هزاران ساله نوروز است.
وی افزود: قصه‌ها و شعرهای نوروزی که بر صفحه کتاب‌ها ترسیم شده، در بدن انسان ایرانی جان دمیده و معنا بخشیده است. نوروز کلمه بود و کلمه ماند. نوروز در زبان گفتاری و نوشتاری ما همزمان جاری و ساری بود. نوروز فقط شنیدنی نیست، خواندنی است. نوروز ما و فرهنگ ما بر بال کتاب پرواز کرده و تا به اینجا رسیده است. ما فرهنگ ایرانی را بر بال کتاب‌ها حفظ کردیم و نوروز یکی از آنهاست که امروز به دست ما رسیده است. هم نوروز و هم کتاب دشمنان بسیاری در ایران داشت اما با همه دشمنی‌ها باقی ماند.
فاضلی بیان کرد: البته ما نوروز را در نمادهای دیگر می‌بینیم و آن را با چیزهای دیگر می‌شناسیم و زیر پوست نوروز کتاب‌ها را نمی‌بینیم. حس غرور و تعلق ما از کتاب‌ها می‌آید. وقتی در نوشته‌های ابوریحان می‌خوانیم که من در هزار سال پیش در اصفهان کتابخانه‌ای دیدم که به اندازه اهرام مصر بود، اعتماد می‌کنیم و نوروز بر بال کتاب پرواز کرده است. ما به کمک کتاب نوروز را مستند می‌کنیم تا برای هزاران سال دیگر نیز بماند. اینها افسانه نیست اینها اصالت است. نوروز در کتاب‌ها و کلمه‌ها جاری می‌شود و به جان ما نفوذ می‌کند.
در سیصد و پنجمین نشست کانون فرهنگ و زندگی و جشن استقبال از نوروز بانوان فرهنگسرای ملل بوستان قیطریه از بانو الهام آقشاهی، عضو فعال گروه تقدیر شد و تنی چند از شاعران به شعرخوانی پرداختند و با پخش موسیقی زنده مراسم پایان یافت.
نظر شما