به‌گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، سمینار تخصصی «خلیج‌فارس؛ بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای» یکشنبه نهم اردیبهشت در بنیاد ایرانشناسی برگزار شد. در این جلسه جمعی از علاقه‌مندان، پژوهشگران و رجال سیاسی ایران حضور داشتند و سخنرانان پیرامون موضوع سمینار به بحث و گفتگو پرداختند.
در این نشست که از سلسله پیش نشست‌های همایش تخصصی خلیج فارس در بنیاد ایرانشناسی است و به مناسبت بزرگداشت روز ملی خلیج‌فارس برگزار شد، موضوعاتی حول محور خلیج‌فارس و اهمیت آن در منطقه و جهان و نقش کشورهای همسایه و حوزه خلیج فارس، به عنوان بازیگران منطقه‌ای و همچنین قدرت های جهانی به عنوان بازیگران فرا منطقه ای در مواجهه با مسائل خلیج‌فارس مطرح شد.
ابتدا محمدحسین رجبی‌دوانی رئیس بنیاد ایرانشناسی سخنان خود را با تبریک فرارسیدن روز ملی خلیج‌فارس و اشاره به اهمیت خلیج‌فارس و نقش بنیاد ایرانشناسی در معرفی و شناخت هرچه بیشتر آن در منطقه و جهان آغاز کرد. وی همچنین اهمیت نام‌گذاری خلیج‌فارس و عدم استفاده از سایر نام‌های مجعول توسط برخی رسانه‌ها و کشورهای خارجی را یادآور شده، به این نکته اذعان کرد که گرچه توجه به کاربرد نام خلیج‌فارس بسیار ضروری است اما باید به اهمیت نام‌گذاری صحیح دریای شمالی ایران، دریای کاسپین نیز توجه کرد.
وی در ادامه افزود، نقش مهم و استراتژیک خلیج‌فارس از دیر باز مورد توجه ایرانیان حتی در دوران ایران باستان بوده و این حوزه همواره مهد تجارت و تمدن و مورد توجه سایر کشورهای جهان بوده است. برای نمونه در یک بازه زمانی و به دلیل تمرکز تجارت در بندرهای تجاری باستانی خلیج فارس، مانند بندر باستانی سیراف اهمیت این منطقه به حدی بوده که نقل شده سیراف هم تراز شهرهایی مانند بغداد و بصره بوده و شایعاتی از رواج بازار ملک در منطقه تجاری باستانی سیراف هم وجود داشته است. رئیس بنیاد ایرانشناسی در ادامه سخنان خود تاکید کرد که خلیج‌فارس همچنان نیز در منطقه، نقش کلیدی و مهمی دارد و از جهات مختلف تجاری، اقتصادی، سیاسی و نظامی مورد توجه است.
رجبی دوانی افزود، تاریخ نشان می‌دهد حکومت‌های گذشته با عدم توجه به بعد نظامی و سیاسی خلیج‌فارس و تمرکز بر وجه تجاری آن باعث ایجاد نقطه ضعف‌هایی شدند که منجر به نفوذ کشورهای بیگانه و تسلط برخی کشورهای قدرتمند اروپایی در آن زمان بر تعدادی از جزیره‌های خلیج‌فارس شد. وضعیت امروز ایران و خلیج‌فارس از دو بعد سلبی و ایجابی قابل تحلیل است که شایسته است مورد توجه سیاست‌مداران و فعالان این حوزه قرار بگیرد.
در ادامه محمدرضا باقری سفیر سابق ایران در ترکیه و سوریه از علاقه مردم حاشیه خلیج‌فارس به ایران گفت و به نقش پررنگ ترکیه در معادلات منطقه اشاره کرد که شامل نقش‌های جغرافیایی، استراتژیکی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و محیط‌زیستی میشود.
باقری با بیان اینکه غیر از کشورهای حاشیه خلیج فارس، سایر همسایگان نیز اهمیت دارد، به موضوع مقاله‌ای از ریچارد نیکسون در اوایل انقلاب اشاره کرد که در آن اذعان شده که برای مقابله با بنیادگرایی، باید دو کشور ترکیه و پاکستان را مورد توجه قرار دهیم. احتمالاً بعد از انتشار این مقاله است که با حمایت آمریکا در ترکیه و پاکستان کودتا میشود. دکتر باقری تاکید کرد که توجه جهانی به کنترل ایران از طریق همسایگان بوده است و مدتها تلاش شده که کشورهای خلیج فارس به سمت ناتو کشانده شوند. سفیر سابق ایران در ترکیه بیان کرد که کشورهای ناتو و غربی، کشورهای خلیج فارس را به عنوان اعضای غیررسمی ناتو تلقی می‌کردند و هدف آنها از این اقدامات گرفتن پول و ایجاد پایگاه در این کشورها بود. وی در جمع‌بندی سخنان خود تاکید کرد که آمریکایی‌ها به منظور اعمال فشار به کشورمان، دنبال ایجاد اختلال در مسیرهای ترانزیت ایران هستند و با همین انگیزه در پی توسعه روابط با کشورهای خلیج فارس برآمدند.
حمیدرضا آصفی، سفیر پیشین ایران در امارات، فرانسه و آلمان و سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه نیز به گذرا بودن شرایط منطقه اشاره کرد و نقاط اشتراک و افتراق کشورهای مختلف خاورمیانه را شرح داد. او طوفان‌الاقصی را پدیده‌ای مهم دانست که امکان‌ها و فرصت‌های متعددی را در اختیار ایران گذاشته که در این میان انتخاب مسیر درست سیاست‌گذاری به مدیریت صحیح شرایط بستگی دارد.
رامین مهمان‌پرست، سفیر سابق ایران در لهستان و سخنگوی اسبق وزارت خارجه به تشریح حضور تاریخی کشورهایی نظیر اسپانیا، آمریکا، انگلستان و آلمان در خلیج‌فارس پرداخت و ظهور ملی‌گرایی در اروپا را از عوامل تضعیف اتحادیه اروپا برشمرد و افزود که امروزه در میانه جنگ فلسطین و رژیم صهیونیستی، قدرت آن اتحادیه به مراتب کمتر شده و نیاز به بازاندیشی و تجدید سیاست‌های ارتباطی خود دارد.
سیدمهدی میرابوطالبی، معاون کل سازمان توسعۀ تجارت ایران و سفیر سابق ایران در ترکمنستان و فرانسه از موازنه نرم چین و روسیه در دنیای امروز خبر داد و سیاست این دو کشور را افزایش نفوذ و گسترش روابط سیاسی و اقتصادی با خلیج‌فارس تعریف کرد.
در پایان سیدمحمدحسین ملائک سفیر سابق ایران در جمهوری خلق چین، خصایصی فرهنگی برای کشور چین برشمرد که در معادلات سیاسی باید آن را در نظر گرفت. این ویژگی‌ها شامل صبر، استمرار یک روش سیاسی و نگه داشتن اصول ثابت برای درازمدت ذکر شده است. وی در ادامه از نگاه چین به ایران و متقابلاً نگاه ایران به چین گفت و راهبرد این کشور در منطقه را شرح داد.
برگزاری این سمینار توسط بنیاد ایرانشناسی، پیش درآمدی در برگزاری همایش بین‌المللی خلیج فارس است که در سال آینده به همت بنیاد ایرانشناسی و با همکاری مراکز علمی و دانشگاهی کشور، با هدف شناسایی رویکردهای نوین به خلیج فارس و مسائل آن برگزار خواهد شد.
نظر شما