به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در بندرعباس، رمان فرهنگی و اجتماعی «نه مههای دریا» به نویسندگی فریده عصاره با حس دغدغهمندانهای در اتمسفر جنوب و به زبان عامیانه و خودمانی، صمیمانه خلق شده است. این داستان سرشار از تصاویر تلاش دریادلان خطه جنوب در سایهسار نخلستان است. نویسنده بواسطه تجربه زیست و پژوهشهای میدانی و سبغه جنوبی بودن، از عناصر بومی و واژگان نوستالژی مانند: رمازا (نوعی بازی محلی)، کوه گنو (از ارتفاعات شمال بندرعباس)، کهور (از درختان بومی جنوب)، خَن (انبار کشتی)، مُشتا (از روشهای صید ماهی در ساحل)، جومه (پیراهن)، لنج، جاشو (کارگران شناورها)، موج، دریا، ساحل، قایق، ناخدا، شِلال، کوُلیِ کَر (نوعی کوسه ماهی)، صدف، پری دریایی، بیبی (مادر بزرگ)، زار، درام (بشکه)، گرگور (از ابزار ماهیگیری)، ملمداس (اسطوره دریایی) و … به نیکی بهره برده است و با سبک نو داستان نویسی، شغل شرافتمندانه و مشقت بار ماهیگیران را در قالب رمان پدید آورده و به مردمان جنوب تقدیم کرده است.
این اثر مکتوب زیبا، روایت نوجوانی از ساحل نشینان خلیج فارس است که سر از اقیانوس هند درمیآورد. این داستان اقلیمیبومی زندگی ماهیگیران دریاهای جنوب و فقر آنها را روایت میکند و از فرهنگ، باورها، چالشها و تاریخ خلیج فارس و دریای عمان میگوید. در روند روایت اصلی داستان وضعیت بد زیست محیطی دریاها و اقیانوسهای جهان را نیز نشان میدهد.
طراحی جلد نیز کاملاً با محتوای کتاب همسو است. پس زمینهای از دریای طوفانی و لنجی که بی محابا به دل دریا زده است و جاشوی بلند بالای جنوبی با که با دشداشه سفید در ساحل به دوردستها خیره شده است.
این اثر داستانی با واژهها و اصطلاحات که در تیترها و سرفصلها به صورت خلاقانه استفاده شده است آغاز میشود. کتاب در چهار نه مه و هر نه مه به ترتیب به بخشهای کوچکتری در هر بخش به نام اُزوا، شروه، رِزیف و سبالو بخشبندی شدهاند که به شرح مختصری از آنها میپردازیم.
نه مه: نغمهها و ترانههایی هستند که ماهیگیران جنوب به هنگام انجام کارهایی چون لنگرکَشی، بالا کشیدن تور ماهیگیری، آب انداختن لنج، پاروزنی و … به منظور بالا رفتن روحیه جاشوان میخوانند. این نغمه خوانیها به طور معمول با دُهل همراه است.
اُزوا: رقص صیادان است. آنها دایره وار میچرخند و همراه با حرکت خود ترانههایی را همسرایی میکنند. رقص گروهی در عید ماهیگیران هم انجام میشود.
شروه: ریشه در رنجهای مردم خطه جنوب دارد. ترانههای سوزناک که با آهنگهای حزن آلود خوانده میشود.
رِزیف: رقص مردانه در عروسی و شادمانی است. دو ردیف رقصنده با چوب خیزران در دست روبروی هم قرار میگیرند و در میانشان نیز دُهل زنها هنرنمایی میکنند.
سَبالو: از موسیقیهای محلی بوشهر و هرمزگان است. دورهمی گروهی که همزمان میخوانند و شانه خود را به چپ و راست حرکت میدهند.
بخشی از کتاب: [ازوای هشتم]
صبح زود که اَ خن بالا میآیم، نگاهم میافتد به نور بنفش خورشید. جلوتر میروم. میایستم پشت میلههای عرشه. همو پری دریایی را میبینم که موهایش ریخته روی شانههایش. زیر نور بنفش خورشید سرش را دارد شانه میکند. به یاد موهای سیاه مُم دریا میافتم. محو تماشایش ام که دست اسماعیل روی شانهام سنگینی میکند. دستش را به میلههای هره لنج میزند و فُکُل وز وزی اش میافتد روی پیشانیاش:
یا خدا ئی دیگه چیه؟
- تو اَم میبینیش؟
- مادرم میگه بعضیهاشون وختی می آن… ولی نه، گمون نکنم. این یکی اَ خوبا شونه.
بیشتر اَ ۱۲ روز است که لنج را روی دریا میرانیم. تو ئی روزا دریا کمابیش آرام بود. گاهی باد موجها را درشت مُرُشت میکِرد و به لنج میکوباند ولی سر جمع با ما خواهر بود. سینی چای را دستم میگیرم میبرم برای ناخدا. سایهام افتاده پایین پاهای ناخدا. لامپ بالا سرِ ناخدا بفهمی نفهمی میلرزد و سکان به چپ میچرخد. عبدالرحمان لب تخت نشسته و دارد با ناخدا گپ میزند:
-موهی که کم میشد ارده میبردن میریختن تو دریا تا موهیا…
فریده عصاره در مهر ماه سال ۱۳۳۸ در دزفول پا به عرصه گیتی نهاد. سرانجام از دانشگاه شهید بهشتی تهران در رشته علوم تربیتی و گرایش برنامهریزی درسی فارغ التحصیل شد. سپس وارد سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش شد و به کار برنامهریزی برای کتابهای درسی و پژوهش تالیف کتابهای ابتدایی و پیش دبستانی پرداخت. همزمان در مراکز تربیت معلم، روش تدریس و تعلیم و تربیت را آموزش داد و در دانشگاههای آزاد و علامه طباطبایی نیز تدریس کرد. وی همزمان به کار نقد و ارزیابی برنامههای درسی مشغول بود. همچنین ضمن تلاش و تخصص در زمینه کودک و روان شناسی از نوشتن دست بر نداشت و طی ۱۰ سال عهدهداربودن مسئولیت طرح ملی مطالعه و بررسی مسائل و مشکلات زبان آموزی کودکان مناطق دو زبانه و ارائه برنامه درسی برای این مناطق، تهیه الگوی درسی برای کودکان دو زبانه از دستاوردهای او بود و به تالیف کتابهایی در زمینه آموزش و پرورش اقدام کرد.
به گزارش ایبنا، این اثر ادبی در قطع رقعی و جلد شومیز، در ۲۷۶ صفحه، با طراحی جلد معین مقدم با شمارگان ۳۰۰ نسخه برای نخستین بار سال ۱۴۰۲ به همت انتشارات «فرهنگ و سینما» به قیمت ۲۳۰ هزار تومان به چاپ رسید.
نظر شما